Bitka kod Bara
| Bitka kod Bara | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Ustanka kneza Vojislava | |||||||
 Slavna pobeda Vojislava nad Grcima | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Vizantijsko carstvo |
.png){kind=small} Kneževina Duklja | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Kursulije[5] |
| ||||||
| Jačina | |||||||
|
od 40.000[4] i 60.000,[3] ali su one preterane[6] |
| ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
|
(40.000[3]) |
| ||||||
Bitka kod Bara (poznata i kao bitka kod Sutormana ili bitka na Tuđemilskom polju) se odigrala najverovatnije 7. oktobra 1042. godine, neposredno nakon ponoći između odreda srpske kneževine Duklje koje je predvodio knez Stefan Vojislav i vizantijskih snaga predvođenih dračkim strategom Mihajlom. Bitka zapravo predstavlja iznenadni noćni napad Vojislavljevih odreda na vizantijski logor u planinskim tesnacima, koji se okončao potpunim porazom vizantijskih snaga i pogibijom 7 njihovih zapovednika (stratega).
Ovom pobedom, Vojislav je uspeo da sačuva nezavisnost Duklje, čime je ona postala prva država sa prostora Balkana koja je uspela da izbori svoju nezavisnost od Vizantije, kao i da proširi svoju vlast na okolne srpske kneževine (Travuniju i Zahumlje) koje su do tada bile vizantijski vazali.[7] U znak sećanja na ovu pobedu, u Crnoj Gori se datum bitke proslavlja kao dan vojske Crne Gore.[1]
Povod za bitku[uredi | uredi izvor]
Knez Duklje Stefan Vojislav je pokušao, najverovatnije posle smrti Romana III Argira (1028—1034) 1034. godine, da zbaci vrhovnu vlast Vizantije nad Dukljom, ali je njegov pokušaj bio kratkog veka i on se već u avgustu 1036. godine našao u Carigradu kao vizantijski zarobljenik. Krajem 1037. ili početkom 1038. godine, on uspeva da pobegne iz zatvora i da se vrati u Duklju iz koje je potisnuo vizantijskog namesnika Teofila Erotika, o čemu svedoči zapis Jovana Skilice:„... Stefan Vojislav, arhont Srba, koji je bio pre kratkog vremena pobegao iz Carigrada i zauzeo zemlju Srba, proteravši odande Teofila Erotika“.
Vizantinci su pokušali u proleće 1040. godine da savladaju Vojislava, ali su njihove trupe poražene. Unutrašnji nemiri u samoj Vizantiji i nova slovenska pobuna u Pomoravlju koja je buknula 1041. godine pod vođstvom Petra Deljana, onesposobili su privremeno Vizantijsko carstvo da ponovi napad. Međutim, slovenski ustanak propada sam od sebe još iste godine, a već naredne godine na vizantijski presto seda Konstantin IX Monomah (1042—1055) koji u jesen iste godine naređuje dračkom strategu Mihajlu napad na Duklju.
Uvod u bitku[uredi | uredi izvor]
Vizantijska vojska se od Drača uputila prema Skadru i Baru napadajući Duklju sa juga, dok je vizantijskim vazalima raškom, županu, bosanskom banu i zahumskom knezu Ljutovidu naređeno da sa svojim odredima napadnu sa severa. Pred jakom vizantijskim snagama, Vojislav se povlačio izbegavajući borbu i prepuštajući im teritoriju, tako da su Vizantinci bez borbe prolazili Dukljom, paleći, pljačkajući i robeći, ulazeći sve dublje i dublje u zetske klance. Iako se nije upuštao u borbu zbog očigledne vizantijske brojčane nadmoći, Vojislav je sa svojim snagama zaposeo visoke čuke i vrhove klanaca kojima su Vizantinci prolazili. Kada je procenio da je skupio dovoljno plena i zarobljenika, Mihajlo je naredio da vojska krene da se vraća iz unutrašnjosti Duklje ka Srpskom primorju.[3]
Tok bitke[uredi | uredi izvor]
Putanja kojom su se Vizantinci vraćali, išla je kroz uske prolaze koje je od ranije držao pod kontrolom Stefan Vojislav. Njegov plan je bio da iskoristi svoje visoke položaje i da u iznenadnom noćnom napadu razbije vizantijsku vojsku. Kada su se Vizantinci zaustavili i napravili logor da prenoće, Vojislav je njihovom zapovedniku poslao jednog Baranina koji je trebalo da ga, kao vizantijski prijatelj, ubedi da je opkoljen ogromnom vojskom i da mu je bolje da odmah beži da bi se spasao, istovremeno šireći tu vest po samom logoru stvarajući paniku.[5] Tokom večeri se na nebu pojavila kometa (u pitanju je kometa koja se videla 6. oktobra), što je unelo dodatni nemir u vizantijsku vojsku.
Narednog dana, tokom noći, Stefan Vojislav je iznenada pokrenuo svoj napad na usnuli vizantijski logor. Napad je otpočeo udarom sa okolnih visova po logoru, kako strelama, tako i kamenjem koje je izbacivano iz svih mogućih sprava za bacanje i kotrljanjem velikog stenja na sam logor,[3] uz glasnu viku i duvanje u rogove[5] čime je stvaran utisak da napadača ima mnogo više nego što ih je zaista bilo. Iznenadni noćni napad zatekao je Vizantince potpuno nespremne i njihove snage su u potpunosti razbijene, čime je Vojislav izvojevao veliku pobedu.
Posledice bitke[uredi | uredi izvor]
Posledice bitke po Duklju, bile su velike. Ovom pobedom, ona je stekla potpunu nezavisnost, pošto Vizantija više nije pokušavala velikim pohodima da povrati svoj suverenitet nad njom. Pored toga, Vojislav je neposredno nakon ove bitke proširio svoju vlast na Travuniju i Zahumlje, čime Duklja postaje novi centar oko koga počinje da nastaje nova srpska država. Stanje neprijateljstva prema Vizantiji je nastavljeno do kraja Vojislavljeve vladavine tj. do sredine 11. veka. Nakon njegove smrti, došlo je do unutrašnjih borbi oko vlasti među njegovim sinovima, iz kojih je kao pobednik izašao Mihajlo (oko 1050—1081). Ima onih koji smatraju da mu je pobedu u tom ratu donela vizantijska podrška, pošto je on početkom svoje vladavine priznao vrhovnu vlast vizantijskog cara, nakon čega mu je dodeljena vizantijska titula protospatra.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Govor načelnika generalštaba vojske Crne Gore general-potpukovnika Jovana Lakčevića (7. oktobra 2006.)
- ^ Vladimir Ćorović, Istorija srpskog naroda
- ^ a b v g d Jovan Skilica, „Hronika“
- ^ a b Kekavmen, „Strategikon“
- ^ a b v „Letopis popa Dukljanina“ (tekst Letopisa
- ^ Vizantološki institut SANU, „Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije (III том)“ (фототипско издање оригинала из 1967), Београд. 2007. ISBN 978-86-83883-09-7.
- ^ Georgije Ostrogorski, „Istorija Vizantije“, Beograd 1959.
Literatura[uredi | uredi izvor]
Primarni izvori[uredi | uredi izvor]
- Jovan Skilica, „Hronika“
- Kekavmen, „Strategikon“
- „Letopis popa Dukljanina“ (tekst Letopisa)
Naučni radovi[uredi | uredi izvor]
- Vizantološki institut SANU. „Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije (III tom)“ (fototipsko izdanje originala iz 1966), Beograd. 2007. ISBN 978-86-83883-09-7..
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Živković, Tibor (2006). Portreti srpskih vladara (IX-XII vek). Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
