Bitka kod Sidi Bou Zida

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Bitka kod Sidi Bou Zida
Deo Severnoafričkog fronta

Kampanja u Tunisu, januar-april 1943.
Vreme14–17. februar 1943.
Mesto
Tunis
Ishod Nemačka pobeda
Sukobljene strane
 Nemačka
 Italija		  SAD
 Ujedinjeno Kraljevstvo
 Slobodna Francuska
Komandanti i vođe
Nacistička Njemačka Hans Jirgen fon Arnim Sjedinjene Američke Države Lojd Fredendal
Sjedinjene Američke Države Orlando Vard
Jačina
140 tenkova[1] 1 pešadijski i 1 oklopni bataljon[1]
Žrtve i gubici
Laki[2] 2.546 mrtvih, ranjenih i nestalih
103 tenka[3][4][5]

Bitka kod Sidi Bou Zida (Unternehmen Frühlingswind / Operacija Prolećni Vetar) održana je tokom kampanje u Tunisu od 14. do 17. februara 1943. godine, u Drugom svetskom ratu. Bitka je vođena oko Sidi Bou Zida, gde su veliki broj američkih jedinica potukle nemačke i italijanske snage. To je rezultiralo osvajanjem strateškog grada Sbeitla u centralnom Tunisu od snaga Osovine. Uspeh u Sidi Bou Zidu bio je preokrenut u aprilu kontranapadima britanskih i američkih snaga. Nemci su planirali ovu bitku kao dvodelnu ofanzivno-odbrambenu operaciju protiv američkih pozicija u zapadnom Tunisu.

General Hans-Jirgen fon Arnim imao je nekoliko iskusnih borbenih jedinica, uključujući i 10. oklopnu diviziju i 21. oklopnu diviziju 5. oklopne armije, koje bi napredovale na sever i zapad ka Kaserinskom prolazu, dok je druga borbena grupa napala Sidi Bou Zid iz jugu. Suočavanje sa napadom je bio 2. korpus SAD (general-major Lojd Fredendal). Za nekoliko dana, napad Osovine prisilio je 2. američki korpus da preuzme nove odbrambene pozicije ispred prolaza Sbiba. Tada su vojnici Osovine dobili vremena da konsoliduju svoju novu liniju fronta zapadno od Sbeitle. Uspeh ofanzive naveo je nemačku visoku komandu da zaključi da su, uprkos tome što su dobro opremljene, američke snage nedorasle iskusnim borbenim trupama Osovine.

Pozadina[uredi | uredi izvor]

Američke i britanske snage pristale su na nekoliko tačaka duž obale francuskog Maroka i Alžira 8. novembra 1942. godine, tokom operacije Baklja. Ovo je došlo samo nekoliko dana nakon prodora Britanske Osme armije (general-potpukovnik Sir Bernard Montgomeri) nakon Druge bitke kod El Alameina. Kao odgovor, nemačke i italijanske trupe su prebačene sa Sicilije da okupiraju Tunis, jedno od retkih lako odbranjivih područja Severne Afrike i jednu noć plovidbe iz baza na Siciliji. Ovaj kratki prolaz je veoma otežao savezničkim brodovima da presretnu transporte Osovine, dok je vazdušno presretanje jednako otežano, jer je najbliža aerodromska baza Saveznika Tunisu, na Malti, bila daleko više od 320 km.[6]

Mapa Tunisa tokom kampanje 1942-43

Trka za Tunis u novembru i decembru 1942. je termin za pokušaj Saveznika da se do Tunisa dođe pre dolaska njemačkih i italijanski pojačanja. Zbog loših putnih i železničkih komunikacija, mogao je biti prebačen samo mali deo savezničke vojske, veličine jedne divizije, a na odličnom odbrambenom terenu mali broj nemačkih i italijanskih trupa bio je dovoljan da porazi taj pokušaj. Jačanje savezničkih snaga nastavljeno je, više aviona je postalo dostupno i izgrađeni su novi aerodromi u istočnom Alžiru i Tunisu. Saveznici su smanjili protok vojnika i opreme Osovine u Tunis i Bizertu, ali značajna sila Osovine već je bila iskrcana.[7]

Dana 23. januara 1943. Osma armija je zauzela Tripoli, glavnu bazu snabdevanja Ervina Romela. Romel je planirao za to, prebacivši svoju liniju snabdevanja u Tunis i nameravajući da blokira južni pristup Tunisu, iz Tripolija, u Gabesu. Linija Maret, koju je Francuska izgradila za zaštitu od italijanskog napada iz Libije, bila je

... linija zastarjelih francuskih bunkera, koja ni na koji način nije planirana prema standardima koji su zahtevali savremeni ratovi....

— Romel[8]

Savezničke snage su već prešle planine Atlas i postavile isturenu bazu na Faidu, u podnožju istočnog kraka planina, izvrsnu poziciju da prodru na obalu, odseku snage Osovine u južnom Tunisu od snaga dalje na severu, i prekinu liniju snabdevanja Tunisa.[9]

Uvod[uredi | uredi izvor]

Ervin Romel je napravio planove da se snage Osovine povuku preko Libije i da se ukopaju ispred starih francuskih utvrđenja linije Maret. Snage Osovine bi kontrolisale dva prirodna ulaza u Tunis na severu i jugu, sa lako odbranjivim planinskim prolazima između njih. U januaru su ti delovi nemačko-italijanske Oklopne armije na odbrani Mareta preimenovani u Prvu italijansku armiju (general Đovani Mese), odvojeni od jedinica (uključujući ostatke Afrika Korpusa) nasuprot Zapadnog Dorzala. Dana 23. januara 1943. godine, Osma armija je zauzela Tripoli, dok je vojska Osovine koja se povlačila kroz Libiju već bila na putu ka poziciji Mareta. Deo 2. korpusa SAD prešao je u Tunis kroz prolaze na planinama Atlas iz Alžira, kontrolišući unutrašnjost trougla koji su formirale planine. Njihov položaj podstakao je mogućnost prodora istočno prema Sfaksu na obali, kako bi od Arnimovih snaga na severu oko Tunisa odsekli Prvu italijansku armiju u Maretu. Romel nije mogao to da dozvoli i napravio je plan za protivnapad.

Bitka[uredi | uredi izvor]

Prolaz Faida[uredi | uredi izvor]

Operacije Osme armije, 30. januar - 10. april 1943.

Dana 30. januara 1943. nemačka 21. oklopna i tri italijanske divizije iz 5. oklopne armije sukobile su se sa elementima francuskih snaga blizu Faida, glavnog prolaza iz istočnog kraka planina u priobalne ravnice. Fredendal nije odgovorio na zahtev Francuza da pošalje pojačanja u obliku tenkova iz 1. oklopne divizije i nakon očajnog otpora, nedovoljno opremljeni francuski branioci su pregaženi.[10] Organizovano je nekoliko kontranapada, uključujući i zakasneli napad Borbene komande B 1. američke oklopne divizije, ali su sve njih lako odbile Arnimove snage koje su do tada stvorile jake odbrambene položaje.[10] Nakon tri dana, savezničke snage bile su prisiljene da se povuku i povučene su u unutrašnje ravnice kako bi napravile novu odbrambenu liniju u malom gradu Sbeitla.

Operacija Prolećni Vetar[uredi | uredi izvor]

U operaciji Frühlingswind (Prolećni vetar), Arnim je 14. februara poslao četiri oklopne borbene grupe na područje Sidi Bou Zid-a, koje je branio 168. puk američke 34. pešadijske divizije i borbena komanda A iz 1. oklopne divizije. Položaj branilaca bio je slab, sa jedinicama tako raspršenim da nisu bile u mogućnosti da se međusobno podržavaju. Do 15. februara, borbena komanda A je bila ozbiljno oštećena, ostavljajući pešadijske jedinice izolovane na vrhovima brda. Borbena komanda C je upućena van puteva da oslobodi Sidi Bou Zid, ali su ih odbili sa velikim gubicima. Do večeri 15. februara tri borbene grupe Osovine bile su u mogućnosti da krenu ka Sbeitli, 32 km prema severozapadu.[11] Potiskujući ostatke BK A i BK C, bojne grupe osovine su se suočile sa borbenom komandom B ispred Sbeitle. Uz pomoć vazdušne podrške, BK B se održala tokom dana. Međutim, vazdušna podrška nije mogla da se održi i branitelji Sbeitle su morali da se povuku, a grad je napušten do 17. februara.[11]

Operacija Jutarnji Vazduh[uredi | uredi izvor]

Na jugu, u operaciji "Morgenluft" (Jutarnji vazduh), borbena grupa italijanske Prve armije, sastavljena od ostataka Afričkog korpusa pod komandom Karla Buloviusa, napredovala je prema Gafsi u sumrak 15. februara da pronađe grad napušten, deo povlačenja da bi se skratio front Saveznika (sa ciljem da olakša reorganizaciju i povlačenje francuskog 19. korpusa kako bi se ponovo opremio). 2. američki korpus povukao se na liniju Dernaja-Kaserinski prolaz-Sbiba sa 19. korpusom na levom boku koji je napustio Istočni Dorsal kako bi se uskladio s njima.[12] Do popodneva 17. februara, Romelove trupe su okupirale Ferijanu i Telepte (oko 24 km jugozapadno od Kaserina), što je izazvalo evakuaciju aerodroma Telepte, glavne vazdušne baze u južnom sektoru britanske Prve armije, ujutro 18. februara.[13]

Posledice[uredi | uredi izvor]

Ofanziva Osovine na severu[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Bitka za Kaserinski prolaz

Romelove oklopne snage nanele su u februaru 1943. još jedan poraz američkom 2. korpusu u bici za Kaserinski prolaz. 22. februara Romel i Keselring, suočeni sa ojačavanjem savezničke odbrane i vestima da su vodeći elementi Osme armije konačno stigli do Medenina, samo nekoliko kilometara od linije Maret, odlučili su da prekinu napad na severu Tunisa i povuku se na jug radi podrške odbrani Mareta, nadajući se da je napad kod Kaserina izazvao dovoljno štete kako bi sprečio bilo kakvu ofanzivnu akciju sa zapada.[14] Snage Osovine iz Kaserina stigle su na liniju Maret 25. februara.

Ofanziva Osovine na jugu[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Bitka kod Medenina

Dana 6. marta napad nemačkih oklopnih divizija na britansku Osmu armiju odbijen je u bici kod Medenina. Nakon bitke Romel je otišao u Nemačku da zahteva povlačenje snaga Osovine iz Severne Afrike, a za novog zapovednika snaga Osovine u Africi postavljen je Hans Jirgen fon Arnim.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Rottmann 2008, str. 74.
  2. ^ Calhoun 2015, str. 20
  3. ^ Rottmann, str. 74
  4. ^ Heller, Charles. America's First Battles, 1776–1965. University Press of Kansas. 1986. ISBN 978-0-7006-0277-3. str. 261.
  5. ^ „Historia de las Fuerzas Armadas alemanas. Kasserine 1943”. Portal Militar y Panzertruppen (na jeziku: Spanish). Columbia. Arhivirano iz originala 12. 2. 2008. g. Pristupljeno 19. 1. 2008. 
  6. ^ Playfair et al. 2004, str. 204.
  7. ^ Playfair et al. 2004, str. 210.
  8. ^ Playfair et al. 2004, str. 229.
  9. ^ Watson 2007, str. 73
  10. ^ a b Watson 2007, str. 68
  11. ^ a b Watson 2007, str. 77
  12. ^ Anderson 1946, str. 9.
  13. ^ Playfair, str. 294.
  14. ^ Watson 2007, str. 109–110.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Bitka kod Sidi Bou Zida na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Битка_код_Сиди_Боу_Зида&oldid=26825134”