Bijambare
Bijambare je grupa od osam pećina koje se nalaze između mesta Nišići i Krivajevići, na području opštine Ilijaš, Bosna i Hercegovina.
Nalaze se u neposrednoj blizini puta Sarajevo – Tuzla.
Područje obuhvata 370 ha i zakonom je proglašeno zaštićenim područjem pete kategorije. Rekonstrukcija pećinske infrastruktute Srednje Bijambarske pećine i okoline u potpunosti je završena. Projekat je finansirala Evropska komisija. Urađena su detaljna istraživanja speleoloških objekata, izgrađene su nove betonske staze, postavljene cevi za električnu rasvetu, novo sektorsko osvetljavanje, izgrađena info kuća i savremena sanitarija kao nova vizuelna identifikacija.
Bijambarske pećine otvorene su za posetioce u leto 2007. godine.[1]
U blizini pećina nalazi se potok Bradić sa jezerom i vodenicom kao i potok Bjelila koji preseca Bijambarske šume. U području Bijambara povremeno se održavaju prodajno-izložbeni sajmovi zdrave hrane i rukotvorina koje proizvodi lokalno stanovništvo. Unutar područja smešten je edukacioni centar.
Područje je bogato kraškim pojavama kao što su kraški ponori, vrtače i 8 pećina.[2]
Na sednici Skupštine Kantona Sarajevo održanoj 25. septembra 2003. godine donesen je Zakon o proglašenju zaštićenog pejzaža Bijambare površine 370,3 hektara.[3]
Speleološki objekti[uredi | uredi izvor]
Na području Bijambara nalazi se osam speleoloških objekata: Srednja (Glavna) Bijambarske pećina, Gornja Bijambarske pećina, Donja Bijambarske pećina, Đuričin pećina, Ledenjaci, Dimšina pećina, Ledenica i Nova pećina.
Srednja Bijambarska pećina[uredi | uredi izvor]
Srednja (glavna) Bijambarska pećina je najveća. Njena dužina iznosi 420 m. Sastoji se od 4 velika hodnika čiji prečnici dosežu do 60 m dužine i preko 30 m visine.
Morfološki je jednostavna i sastoji se od ulaznog dela i tri duge dvorane međusobno povezane. Prve tri dvorane deo su jedinstvenog kanala koji se pruža u smeru severozapada sve do mesta na kojem se spaja sa drugim hodnikom iz pravca zapada. Nakon uskog prolaza, delimično povećanog uklanjanjem sedimenata tokom ranijih uređenja, pećina se naglo širi. Zbog svoje akustičnosti, četvrta dvorana je nazvana je „Muzičkom dvoranom“. Pretpostavlja se da je nastala spajanjem različitih kanala sa kružnim presekom, čiji se ostaci još uvek mogu videti na plafonu dvorane. Dužina dvorana kreće se od 30 do 80 m, a njihova širina je od 18 do preko 30 m. Visina u Muzičkoj dvorani iznosi preko 12 m. Pećina je bogata pećinskim nakitima kao što su stalaktiti, stalagmiti, draperije, bigrene kade i stubovi. Nastanjena je kolonijom šišmiša i cvrčaka.[4]
Gornja Bijambarska pećina[uredi | uredi izvor]
Gornja Bijambarska pećina je najstarijih pećina u oblasti Bijambara. Predstavlja važno arheološko nalazište. Ulaz u pećinu je 16 m širine i 12 m visine. Levi hodnik i predsoblje ispunjeno je sedimentima. Pravo se nalazi koridorsko tlo koje se sastoji od stena koje su se tokom vremena natoložile. Najstariji sedimenti vidljivi su na ulazu u levom hodniku. Iznad njih nalazi se relativno debeli sloj gline sa kamenjem, što ukazuje na kraj toplog perioda i početak hlađenja. Slojevi su nastali u eri jakog hlađenje i predstavljeni su različitim vrstama ilovače po oštrom kamenju. U njemu su pronađeni brojni ostaci kvartarne faune, kao i kameno oruđe praistorijskih stanovnika ovih krajeva. Preko ovog sloja naplavljena je crveno-stosmeđa ilovača u periodu koji je poznat kao atlantik. Posljednji sloj je humusna zemlja koja sadrži ostatke keramike iz bronzanog doba i kosti recentnih životinja. Nalazi iz sloja istaloženog u vreme posljednjeg ledenog doba pokazuju da je pećinu koristio čovek koji je pripadao kulturi epigravetiena. Lepeza kamenih oruđa kreće se od raznih vrsta nožića, struga, grebala, ubadača i šiljaka. Sve alatke izrađene su iz finozrnatih steena: jaspisa, kalcedona i rožnaca. Na osnovu ostataka kosti određene su dve vrste zajednica.
- Prva obuhvata: stepsku zajednica, zajednica slepig kučeta, krtica, hrčaka, vodenom voluharicom.
- Druga zajednica je određena visokogorskim i šumskim pejzažima sa oštrom kontinentalnom klimom. U njoj su živeli pećinski medvedi, divokoze, lasice i severni beli zec.
Đuričina pećina[uredi | uredi izvor]
Đuričina pećina ima ulaz na širokom i strmom udubljenju terena. U prvom delu tlo pokriva drveće i trava. Drugi, niži deo vidljivo je urušen kamenjem. Pravi ulaz u pećinu je u dnu vrtačastog udubljenja, nekadašnjeg ponora.
Nakon nekoliko metara, pećina vodi do severozapadne i jugoistočne pukotine na kojima se nastavlja preostali deo pećine. Ovaj deo je velika dvorana koja se proteže duž pukotine sa širokim otvorom na površini plafona pećine.
Prvi deo pećine predstavlja prirodni kameni most. Najinteresantniji, ali još uvek nedovoljno istraženi deo, je mali hodnik koji počinje u glavnoj dvorani i vodi jugozapadno paralelno do ulaza u pećinu. Vazdušna struja u ovom delu pećine ukazuje da je mali silazni kanal povezan sa Dimšinom pećinom koja je udaljena samo nekoliko metara.
Zbog same morfologije pećine, sneg koji pada kroz otvor na plafonu se nakuplja tokom zime, a drveće i zidovi je štite od sunca. u pećini se nakuplja hladni vazduh koji omogućava stabilnu termalnu stratifikaciju. Sve zajedno omogućava da led i sneg traju sve do kasnog proleća i ranog leta, a ponekad i tokom cele godine.[5]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Jasminko Mulaomerović -Zbornik radova -Čovjek i krš Međugorje 2011-Speleoturizam: regija vs. Bosna i Hercegovina
- ^ Zaštićene pećine
- ^ Prirodno naslijeđe Kantona Sarajevo, Geografsko društvo u Federaciji Bosne i Hercegovine, Sarajevo. 2005. ISBN 978-9958-9270-9-6. str. 103, 111.
- ^ „Glavna pećina”. Arhivirano iz originala 22. 2. 2011. g. Pristupljeno 18. 5. 2016.
- ^ Lepote Bosne i Hercegovine
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- BHturizam/Bijambare Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. februar 2016)
