Blagoje Stojanović (slikar)

Blagoje Stojanović
Lični podaci
Datum rođenja	1906.
Mesto rođenja	Leskovac, Kraljevina Srbija
Datum smrti	1984.
Mesto smrti	Leskovac, Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija
Umetnički rad
Polje	Slikarstvo

Blagoje Stojanović (Leskovac, 1906 — Leskovac, 1984) bio je srpski slikar. Jedan je od prvih školovanih leskovačkih slikara. Živeo je u vreme surove i česte borbe koja se vodila u malenim umetničkim sredinama oko izlaganja, nagrada, otkupa i priznanja. Usled toga nekako je izmakao pažnji javnosti.

Biografija

Rođen je kao peto dete učitelja Proke Stojanovića i domaćice Jevrosime Crnilović. Njegov umetnički život otpočeo je 1925. godine u Beogradu. Te godine je kao talentovani devetnaestogodišnjak i jedan od najboljih đaka Todora Grujića, učitelja veština u leskovačkoj gimnaziji, došao na Državnu umetničku školu, u klasu Bete Vukanović i Ljube Ivanovića. Ovi majstori izvodili su nastavu na visokom pedagoškom nivou pa su učenici iz škole izlazili sa veoma dobro savladanim zanatom, osnovama tehnologije i dobrim znanjem istorije umetnosti. Retki među njima poput Blagoja, u prvim godinama svog stvaranja, usvojili su principe modernog slikarstva.

U vreme njegovog školovanja na Umetničkoj školi umetnički život u Beogradu naglo se razvijao. Tome su doprineli izgradnja Umetničkog paviljona „Cvijeta Zuzorić”, veliki otkupi slika, međunarodne izložbe i izlaženje „Umetničkog pregleda”, prvog srpskog časopisa za umetnost i kulturu.

Od 5 do 10. juna 1929. godine polagao je diplomski ispit za nastavnika crtanja i pisanja na Kraljevskoj umetničkoj školi u Beogradu . Iste godine, odlukom ministra prosvete, postavljen je za privremenog učitelja veština druge grupe Gimnazije u Prokuplju. Po činovničkom zakonu, od marta 1931. godine, preveden je u položaj pripravnika nastavnika. U prvim mesecima te godine osnovao je Udruženje likovnih umetnika Moravske banovine u Nišu. Već narednog meseca Udruženje je imalo prvu izložbu. Kao član udruženja izlagao je na toj izložbi. Dve godine kasnije položio je ispit za učitelja veština iz veštine crtanja i pisanja u Drugoj muškoj gimnaziji u Beogradu posle čega je preveden u zvanje učitelja veština IX položajne grupe. 1934. godine oženio se Vasilijom Petrović, suplentom gimnazije u Prokuplju.

U Prokuplju je razvio veoma živu delatnost, bavio se sportom, osnovao je skijašku sekciju u gimnaziji, bio je sekretar „Sokola”. Savesno i odgovorno vršio je pedagošku dužnost ali mu je slikarstvo bilo najvažnije. Iz tog perioda ostao je mali broj radova, uglavnom crteža i akvarela.

Odlukom ministra prosvete, septembra 1936. premešten je za učitelja veština Gimnazije u Vukovaru. U ovom gradu nastavio je sa intenzivnim bavljenjem slikarstvom i učestvovanjem na velikim izložbama u Beogradu. Istovremeno, pripremao je svoju prvu samostalnu izložbu. Na poziv Udruženja likovnih umetnika, 1937. godine, izlagao je kao gost u dvorani Inženjerskog doma u Beogradu zajedno sa umetnicima iz Zagreba i Ljubljane. Ova izložba privukla je veliku pažnju u ondašnjem likovnom životu prestonice.

Svoju prvu samostalnu izložbu organizovao je 7. novembra iste godine u prostorijama Hrvatskog doma u Vukovaru. Izložbu je otvorio Josip Car, profesor gimnazije. Na njoj je postigao značajan uspeh a izložbu je propratilo više napisa u ondašnjoj štampi i najava u „Politici”. Kritički najpouzdaniji tekst o izložbi pojavio se u vukovarskoj „Slobodnoj misli”. Posle ovog uspeha produžio je sa radom i društvenom aktivnošću.

U tom periodu nastao je veliki broj akvarela i crteža koji nisu sačuvani jer su najvećim delom prodati u Vukovaru. Istovremeno je u novinama često objavljivao crteže i ilustracije. Jedan od njih je „Ropstvo u Sibiriji”, objavljen 1937. godine u vukovarskoj „Slobodnoj misli”. U crtežima i ilustracijama vidljiva je njegova tematska evolucija koja se može prepoznati po prisustvu recidiva socijalne umetnosti.

U julu 1940. godine vratio se u svoj rodni grad. Naime, odlukom ministra prosvete, postavljen je za učitelja vještina u Državnoj realnoj gimnaziji u Leskovcu gde započinje novu školsku godinu. Ovu službu prekinuo je Drugi svetski rat a on je početkom 1941. pozvan na vojnu vežbu u Kamenicu kod Niša.

Već u aprilu 1941. zarobljen je u borbama kod Caribroda i interniran preko Bugarske i Rumunije u Austriju. Najpre je odveden u logor Stalag XVIII B (Spital a Dran) u Koruškoj, a od februara 1942. nalazio se u logoru Stalag XVIII C-st. Jochan in Pongau kod Salcburga. Godinu dana njegova porodica nije znala da li je među živima. Tada je dobila zvanično obaveštenje od Međunarodnog odbora Crvenog krsta da se nalazio u logoru Stalag 18 c br. 8.

U ropstvu je ostao sve do sloma fašizma, maja 1945. godine a u domovinu se vratio u septembru.

Na dužnost učitelja veština VII grupe u leskovačkoj gimnaziji stupio je 4. februara 1946. godine, odlukom Ministarstva prosvete. Odmah po dolasku i raspoređivanju na posao počeo je da se bavi slikarstvom sarađujući u „Našoj reči” gde je objavio nekoliko linoreza - portreta znamenitih ličnosti ruske kulture i revolucije (Gorkog, Lenjina). Slikao je razrušeni Leskovac, njegovu ponovnu izgradnju, posledice poplava. Voleo je da pravi izlete u polja nadomak grada sa kojih se vraćao sa punim blokom izvanrednih crteža tušem, rešenih krajnje jednostavno, ekspresivnom linijom, uskovitlanim nebom i ustalasanom travom.

Nažalost, posledice rata nisu izostale. U zvaničnom aktu škole ocenjen je kao čovek slabih živaca, prgav, uobražen u odnosu na kolege. Sve ovo uslovilo je da školske 1948./49. godine bude udaljen iz službe po sili zakona i penzionisan.

Nakon ovog postpuka, koji ga je teško pogodio, nastavio je da slika sa još većom žestinom i strašću. U tom periodu stvorio je seriju izuzetno oporih akvarela sa jakim psihološkim nabojem.

Našavši se u teškoj materijalnoj situaciji, bez posla, februara 1949. godine uputio je pismo povereniku za prosvetu Gradskog narodnog odbora u Leskovcu kome je ponudio izvestan broj svojih slika, crteža i akvarela iz života grada. U nemogućnosti da ih proda odboru, izlagao je svoja dela u izlozima prodavnica u cilju proparigaranja umetnosti i u konceptu kataloga za samostalnu izložbu slika. 1951. godine zatražio je od ULUSA termin za izlaganje u Beogradu ali je naišao na negativan odgovor. Nakon ovoga odlučuje da organizuje samostalnu izložbu u svom rodnom gradu. Sve radove oko organizovanja preuzeo je na sebe i o svom trošku. Svoju drugu samostalnu izložbu otvorio je 24. juna 1956. godine u sali Gradske čitaonice. Izložba je imala hroničarski karakter koja beleži život grada sa svim promenama. Od tada, uprkos tragediji koja ga je zadesila (smrt sina), uporno je radio, stvarajući mnoštvo skica, akvarela i crteža.

U maju 1974. doživeo je punu umetničku satisfakciju. Njegovom trećom samostalnom izložbom slika uveličan je početak rada galerije muzeja. Četvrtu izložbu imao je u domu JNA.

Dalji tok života bio je određen stalnim radom na slikarstvu. Često se mogao videti kako u cik zore odlazi put polja da iskoristi jutarnje svetlo za slikanje. Kada ga je bolest vezala za postelju i ometala u radu nije hteo da prestane sa slikanjem. Nalazio je snagu da se popne do ateljea, da kroz prozor pogleda grad i planine i pokuša da ih naslika na način kako je to činio u mladosti. Do poslednjeg dana bio je opsednut slikarstvom.

Preminuo je 1984. godine u 78 godini života.

Vidi još

• Spisak srpskih slikara