Blažo Jovanović

blažo jovanović
Blažo Jovanović
Lični podaci
Datum rođenja	(1907-03-28)28. mart 1907.
Mesto rođenja	Velje Brdo, kod Podgorice, Knjaževina Crna Gora
Datum smrti	4. februar 1976.(1976-02-04) (68 god.)
Mesto smrti	Igalo, SR Crna Gora, SFR Jugoslavija
Profesija	pravnik
Porodica
Supružnik	Lidija Jovanović
Delovanje
Član KPJ od	1924.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Čin	general-major u rezervi
Predsednik Vlade NR Crne Gore
Period	17. april 1945 — 16. decembar 1953.
Prethodnik	Funkcija ustanovljena
Naslednik	Filip Bajković
Predsednik CK SK Crne Gore
Period	1948 — 1963.
Prethodnik	Funkcija ustanovljena
Naslednik	Đorđije Pajković
Predsednik Narodne skupštine NR Crne Gore
Period	16. decembar 1953 — 12. jul 1962.
Prethodnik	Nikola Kovačević
Naslednik	Filip Bajković
Heroj
Narodni heroj od	10. jula 1952.
Odlikovanja

Blažo Jovanović (Velje Brdo, kod Podgorice, 28. mart 1907 — Igalo, 4. februar 1976) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Crne Gore, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 28. marta 1907. godine u selu Veljem Brdu, kod Podgorice. Potiče iz siromašne seljačke porodice, zbog čega je veoma rano počeo da radi, da bi zaradio za školovanje. Još kao gimnazijalac, pristupio je radničkom pokretu, a 1924. postao je član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Ubrzo nakon prijema u KPJ, postao je sekretar partijske ćelije u rodnom mestu.

Posle završetka gimnazije u Podgorici, odlazi u Beograd, gde najpre upisuje Medicinski, a potom prelazi na Pravni fakultet. Za vreme studija aktivno je učestvovao u radu studentskog pokreta na Beogradskom univerzitetu. Posle zavođenja Šestojanuarske diktature kralja Aleksandra Karađorđevića, 1929. Blažo je kao apsolvent prava otišao u Zagreb, gde se zaposlio u Sreskom sudu, kao zapisničar.

Diplomirao je 1931. na Pravnom fakultetu u Zagrebu i potom dobio mesto sudskog pripravnika u Sreskom sudu u Varaždinu. Dolaskom u Varaždin, Blažo je oživeo partijski rad u ovom mestu. Formirao je prve partijske ćelije, a potom i Mesni komitet, čiji je bio sekretar. Njegova partijska delatnost se kasnije proširila i na okolna mesta, pa je formiran i Okružni komitet KPJ za Varaždin, a Blažo je bio njegov sekretar tri godine. Uspeo je i da uspostavi partijsku vezu sa Zagrebom i Pokrajinskim komitetom KPJ za Hrvatsku.

Krajem 1934. godine, premešten je u Okružni sud u Podgorici. Ali je ubrzo potom je napustio sudski posao i prešao u advokate. Povremeno se bavio i novinarstvom, bio je politički komentator u više crnogorskih listova: Ceti, Slobodnoj misli, Glasu Crne Gore i dr.

U periodu od 1934. do 1936. bio je sekretar Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru, Boku, Sandžak i Kosovo i Metohiju i član Centralnog komiteta SKOJ-a. Posle velike policijske provale u partijsku organizaciju u Crnoj Gori 1936, došlo je do rascepa partijske organizacije. Veliki broj komunista je pohapšen, određeni broj je prešao u Albaniju, a ostali su prešli u ilegalnost.

Aktivno je učestvovao u organizovanju demonstracija na Cetinju, povodom hapšenja komunista, 1936. godine. Iako su demonstracije bile zabranjene, okupilo se oko 2.000 ljudi i uspelo da probije žandarmerijsku blokadu i održi demonstracije na Belvederu, kod Cetinja. Prilikom pokušaja žandarma da rasture demonstracije ubijeno je šest, a ranjeno 33 demonstranata. Blažo je, kao jedan od glavnih organizatora, uhapšen i zabranjeno mu je kretanje van Crne Gore, na godinu dana.

Posle hapšenja Blažo prelazi u ilegalnost i aktivno nastavlja politički rad. Organizator je više štrajkova u Podgorici i Nikšiću. Bio je izabran za predsednika Radničko-seljačke stranke, preko koje je delovala tada ilegalna Komunistička partija Jugoslavije. Na parlamentarnim izborima, održanim decembra 1938, dobio je najveći broj glasova za narodnog poslanika podgoričkog sreza, ali je iste noći posle izbora, skinut s poslaničke liste, zbog komunističkog delovanja.

Godine 1938. na Sedmoj pokrajinskoj konferenciji izabran je za sekretara Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru, Boku, Sandžak i Kosovo i Metohiju. Bio je jedan od organizatora Osme pokrajinske konferencije, održane 16. i 19. avgusta 1940. u selu Žugića Barama, kod Žabljaka. U radu ove konferencije učestvovalo je 30 delegata, kao i generalni sekretar KPJ Josip Broz Tito i član CK KPJ Ivan Milutinović. Blažo je konferenciji podneo politički referat i izabran za delegata za Petu zemaljsku konferenciju KPJ.

Na Petoj zemaljskoj konferenciji KPJ, održanoj oktobra 1940. u Zagrebu, izabran je za člana Centralnog komiteta KPJ. Takođe, tokom 1940. godine bio je slušalac Kursa CK KPJ održanog u Zagrebu.

Narodnooslobodilačka borba

Blažo Jovanović (stoji u sredini) sa Čedom Kaporom i Milinkom Đurovićem, 1942. godine

Posle Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, aktivno je učestvovao u organizovanju ustanka naroda Crne Gore. Učestvovao je na Majskom savetovanju KPJ u Zagrebu, na kome su donesene instrukcije za pokretanje Narodnooslobodilačke borbe. Kao sekretar PK KPJ za Crnu Goru, učestvovao je u radu svih sednica i savetovanja Pokrajinskog komiteta, kao i u organizovanju Trinaestojulskog ustanka.

Posle splašnjavanja ustanka u Crnoj Gori i povlačenja partizanskih jedinica i Vrhovnog štaba NOPOJ-a iz Srbije, krajem 1941. godine učestvovao je u sređivanju stanja u partizanskim jedinicama i formiranju Glavnog štaba NOP odreda Crne Gore i Boke. U tom periodu vršio je nekoliko odgovornih funkcija: bio je organizacioni sekretar Pokrajinskog komiteta, politički komesar Glavnog štaba i komandant Zetskog NOP odreda.

Kao komandant Zetskog partizanskog odreda rukovodio je partizanskom akcijom na Jelinom Dubu, u Bratožićima, kada je uništeno 40 italijanskih kamiona i zarobljeno više vojnika i oficira. Učestvovao je u pripremi i radu Ostroške skupštine, održane 8. februara 1942. godine u manastiru Ostrog, na kojoj je izabran Glavni Narodnooslobodilački odbor za Crnu Goru, Boku i Sandžak.

Marta 1942, zbog slabosti u radu, Vrhovni štab NOV i POJ je reorganizovao Glavni štab NOPO Crne Gore i Boke, a CK KPJ je reorganizovao Pokrajinski komitet KPJ za Crnu Goru i Boku. Tada je od svih starih članova ostao samo Blažo Jovanović, koji je preuzeo funkciju zamenika političkog komesara Glavnog štaba.

Juna 1942. postavljen je za zamenika političkog komesara, tek formirane, Pete proleterske crnogorske udarne brigade. A septembra 1942. dobija specijalni zadatak, od generalnog sekretara KPJ i Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita, da ide u Albaniju i pomogne albanskim komunistima u organizovanju oružane borbe. S grupom od 15 boraca, početkom oktobra krenuo je iz Prozora za Albaniju.

U Albaniji je proveo osam meseci. Dao je veliku pomoć albanskim komunistima u organizovanju Prve konferencije Komunističke partije Albanije, kao i u organizovanju oružane borbe. Bio je predstavnik KPJ i Kominterne u KP Albanije. Posle povratka iz Albanije, u proleće 1943. godine imenovan je za političkog sekretara Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru, Boku i Sandžak. Bio je član Crnogorske antifašističke skupštine narodnog oslobođenja i Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Jugoslavije.

Učešće u lijevim skretanjima

U vreme najžešćeg partizanskog progona neistomišljenika, krajem 1941. i početkom 1942, poznatijih kao „lijeva skretanja”, Blažo Jovanović je bio na istaknutim funkcijama. Kada je 8. aprila 1942. Tito na osnovu zahteva Milovana Đilasa i Ivana Milutinovića odobrio smenjivanje Pokrajinskog komiteta za Crnu Goru, u novoizabrani komitet je od starog rukovodstva ušao jedino Blažo Jovanović, bez obzira što je u više navrata u svojim pismima štabovima bataljona pod njegovom komandom pozivao na ubistva civila, ratnih zarobljenika, seljaka, i žena.

Posleratni period

Aprila 1945. Blažo Jovanović je postao prvi predsednik Vlade Narodne Republike Crne Gore i na toj dužnosti ostao do 1953. godine. Od decembra 1953. do jula 1962. bio je za predsednik Narodne skupštine NR Crne Gore.

Od 1943. do 1963. godine obavljao je dužnost sekretara Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru, a kasnije Komunističke partije Crne Gore. Bio je prvi predsednik Narodnog fronta, a kasnije Saveza socijalističkog radnog naroda Crne Gore i prvi predsednik SUBNOR-a Crne Gore. Od 1940. do 1954. bio je član CK KPJ, a od 1954. do 1969. član Izvršnog komiteta CK SKJ.

Od 1945. do 1963. biran je za poslanika Savezne narodne skupštine; u dva saziva je bio član Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ, a od 1963. do 1975. bio je predsednik Ustavnog suda Jugoslavije. Učestvovao je na održavanju Prve konferencije evropskih ustavnih sudova i Pete međunarodne konferencije „Evropski mir putem prava“. Jula 1971. izabran je u Izvršni komitet Svetske organizacije pravnika „Svetski mir putem prava“, a 1973. učestvovao je na konferenciji ove organizacije.

Autor je više političkih tekstova, kao i monografije Aktuelna pitanja Ustavnog suda Jugoslavije. Imao je čin rezervnog general-majora JNA i bio član Saveta federacije.

Umro je 4. februara 1976. godine u Igalu, a sahranjen je u Titogradu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i velikog broja inostranih i jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden jugoslovenske velike zvezde, Orden junaka socijalističkog rada, Orden narodnog oslobođenja, Orden jugoslovenske zastave sa lentom, Orden partizanske zvezde sa zlatnim vencem i Orden za hrabrost. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 10. jula 1953. godine.

Po njemu je nazvan Most Blaža Jovanovića u Podgorici.

Vidite još

• Lidija Jovanović
• Prva vlada Blaže Jovanovića
• Druga vlada Blaže Jovanovića

Literatura

• Ko je ko u Jugoslaviji — biografski podaci o jugoslovenskim savremenicima. Beograd: Sedma sila. 1957.  COBISS.SR 4864263
• Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici. Beograd: Hronometar. 1970.  COBISS.SR 4897031
• Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982.  COBISS.SR 48700167
• Đilas, Milovan (1990). Revolucionarni rat. Beograd: Književne novine.