Bogorodična crkva u Zemunu

Bogorodičina crkva u Zemunu
Bogorodičina crkva u Zemunu
	Bogorodičina crkva u Zemunu
Opšte informacije
Mesto	Zemun, Beograd
Opština	Zemun
Država	Srbija
Vreme nastanka	1774.
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda
	beogradskonasledje.rs

Crkva Rođenja Presvete Bogorodice, poznatija kao Bogorodičina crkva, hram je Srpske pravoslavne crkve koji se nalazi u centru Zemuna, u Rajačićevoj ulici.

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Požarevačkim (1718), a zatim Beogradskim mirom (1739), potisnuta je turska vlast iz jugoistočnog Srema i Zemun se našao na granici dvaju carstava – Austrije i Turske. Posle više promena ustanovljena je vojnograđanska uprava, tako je Zemun u sastavu Austrije i njene Vojne granice postao slobodni vojni komunitet. Godine mira koje su usledile, omogućile su brži privredni rast i razvitak građanstva, trgovaca i zanatlija. Napredak pograničnog grada ogledao se i u povećanju broja stanovnika, izgradnji javnih i privatnih kuća i širenju naselja koje su nastanjivali Srbi, Nemci, Jevreji, Grci, Cincari i drugi narodi.

Na zapadnom delu Starog jezgra Zemuna,^[1] razvijanom od početka XVIII veka, položen je leta 1776. godine kamen temeljac za novu pravoslavnu crkvu čije je građenje finansiralo stanovništvo Zemuna, srpske, grčke i cincarske nacionalnosti. Crkva je završena 1780. godine, kao jednobrodna kasnobarokna građevina sa poluobličastom apsidom i plitkim pevnicama, a krajem XVIII veka, 1794-1795. dobila je visoki zvonik na zapadnoj strani.^[2] Ispod zvonika je ukopan raritetni depozitorij namenjen za odlaganje posmrtnih ostataka, koji nije bio korišćen za tu namenu, a koncipiran je prema pravilima koja se i danas održavaju prvenstveno u manastirima Grčke pravoslavne crkve.

Izvori navode da je „nova“ crkva kako je nazvana u narodu, služila verskim potrebama jednovernih Grka, Cincara i Srba koji su davali doprinos za njeno izdržavanje. Obredi su se vršili na crkvenoslovenskom, a u određenim danima (do 1914. g.) i na grčkom jeziku.^[3]

Hram sa portom postaje centar na kojem se organizuje crkvena, prosvetna i kulturna delatnost zemunskih Srba u toku 19 .veka. Školska slava Sv. Sava se obeležava prvi put u Zemunu 1812. godine. Gradi se srpska škola 1822. u kojoj se 1825. osniva biblioteka. Dom Srpske pravoslavne crkvene opštine se gradi kao reprezentativno zdanje 1909. godine, prema projektu ranopreminulog zemunskog arhitekte Koste Atanackovića Stanišića.^[1]

U crkvi se nalazi bogati barokni ikonostas koji je 1788. godine rezao piltor Aksentije iz poznate zanatske porodice Marković. Ikone su rad Arsenija Teodorovića vrsnog i produktivnog ikonopisca i slikara barokno-rokajnog stila, koji 1815. godine na zemunskom ikonostasu primenjuje postulate klasicizma.^[4] Iste godine postavljeno je veliko crkveno zvono.

A. Teodorović je oslikao zidne slike na prvom svodu ispod ikonostasa i prvom luku ispred oltara. Oslikao je i arhijerejski tron sa predstavom Sv. Sava nad očevim grobom izmiruje braću, uvodeći ovu istorijsku scenu u našu noviju umetnost.^[5]

Ikona Zaštitnice sa zlatnom pozadinom i baroknim ornamentima, na Bogorodičinom prestolu, je rađena krajem 18. veka. Bazis Bogorodičinog prestola je ukrašen ikonom „Živopriemni istočnik“ koju je 1864. godine „načerto“ slikar Živko Petrović, sin rodoljubivog zemunskog kovača Jovana, okivača ustaničkih topova. Ulje na platnu, Sv. Sava blagosilja Srpčad, rad istog autora iz 1841. godine nalazi se u Domu srpske crkvene pravoslavne opštine.

Ruski slikar Andrej Bicenko je 1937. godine oslikao u “al seco” tehnici scene Hristovog života u priprati, naosu, horu i oltaru. U horu na monumentalnoj kompoziciji „Beseda na gori“ predstavio je lik tragično stradalog ruskog cara Nikolaja II. Obnovljena crkva je osvećena u decembru te godine.^[6]

Crkva poseduje bogatu riznicu i zbirku knjiškoarhivskog materijala iz kojeg se izdvaja moskovsko Jevanđelje iz 1782. godine, sa crtežima arhimandrita manastira Bogovađe i Voljavče Hadži Ruvima, iz 1788. godine.

Crkva je više puta restaurisana: 1880, 1944-1947, 1958, 1979-1980 i nedavno 2000-2001. godine, kada je obnovljeno zidno slikarstvo, postavljen novi pod i podno grejanje. Radovi na obnovi nadgrobnih ploča na kojima su natpisi na grčkom i crkvenoslovenskom, na južnoj i severnoj fasadi, izvedeni su 2010. godine. Crkva je proglašena spomenikom kulture i predstavlja celinu sa Domom Srpske pravoslavne crkvene opštine, sa kojim se nalazi na istoj parceli.^[7]

Bogorodičina crkva je najveći hram lociran u prostornoj kulturnoistorijskoj celini Staro jezgro Zemuna, markantna vertikala koja se pomalja iz ravni zemunskih krovova i učestvuje u formiranju siluete grada s Dunava, Gardoša i Ćukovca.

Opis[uredi | uredi izvor]

Crkva je jednobrodna kasnobarokna građevina sa poluobličastom apsidom i plitkim pevnicama koja je krajem 18. veka (1794 — 1795) dobila visoki zvonik na zapadnoj strani koji je bio tek nešto niži od tornja obližnje crkve Blažene Djevice Marije. Prvo zvono, koje je bilo postavljeno 1815. godine, ilustrovalo je pobedu nad Napoleonom. Kasnije su, osim tog zvona, koje i danas postoji, postavljena još dva.

Ispod zvonika je ukopan redak depozitorij namenjen za odlaganje posmrtnih ostataka, koji nije bio korišćen za tu namenu, a koncipiran je prema pravilima koja se i danas održavaju prvenstveno u manastirima Grčke pravoslavne crkve.^[5].

Izvori navode da je „nova“ crkva, kako je nazvana u narodu, služila verskim potrebama jednovernih Grka, Cincara i Srba koji su davali doprinos za njeno izdržavanje. Obredi su se vršili na crkvenoslovenskom, a u određenim danima (do 1914) i na grčkom jeziku.

Hram sa portom postao je centar na kom se organizovala crkvena, prosvetna i kulturna delatnost zemunskih Srba u toku 19. veka.

Crkva je bila značajnije obnavljana 1890, 1937. i 1999. godine, a 2009. godine dobila je dekorativno osvetljenje.

U crkvi su više puta liturgiju služili patrijarsi Srpske pravoslavne crkve.^[8]^[9]^[10]

Arhitektura[uredi | uredi izvor]

Bogorodičina crkva^[3] je najveći hram u Starom jezgru Zemuna, jednobrodna, sa plitkim pevničkim prostorima i vitkim dvospratnim zvonikom koji izlazi iz zapadne fasade. Ima bogato izrezbaren barokni ikonostas koji je rezao piltor Aksentije Marković, sa ikonama vrsnog i produktivnog ikonopisca i slikara klasicizma, Arsenija Teodorovića.^[4] Iste godine postavljeno je veliko crkveno zvono. Teodorović je oslikao zidne slike na prvom svodu ispod ikonostasa i prvom luku ispred oltara. Oslikao je i arhijerejski tron sa predstavom Svetog Save koji nad očevim grobom izmiruje braću, uvodeći ovu istorijsku scenu u srpsku noviju umetnost.

Crkva poseduje bogatu riznicu i zbirku knjiškoarhivskog materijala iz koga se izdvaja moskovsko Jevanđelje iz 1782. godine, sa crtežima arhimandrita manastira Bogovađe i Voljavče Hadži Ruvima, iz 1788. godine.

Crkva je restaurirana tokom 2000—2001. godine, kada je obnovljeno zidno slikarstvo, postavljen novi pod i podno grejanje. Crkva predstavlja celinu sa Domom Srpske pravoslavne crkvene opštine, sa kojim deli istu parcelu.

Bogorodičina crkva je najveći hram lociran u prostornoj kulturnoistorijskoj celini^[11] Staro jezgro Zemuna, koja učestvuje u formiranju siluete grada s Dunava, Gardoša i Ćukovca.

Galerija[uredi | uredi izvor]

Prednja fasada sa zvonikom (1880)
Mozaik na prednjoj fasadi crkve
Bočna fasada crkve
Mozaik na bočnoj fasadi crkve
Dograđeni deo crkve sa zvonikom i depozitarijumom
Zvonik izgled noću
Bogorodičina crkva noću
Bogorodičina crkva u Zemunu
Fasada Bogorodične crkve u Zemunu
Fasada Bogorodične crkve u Zemunu
Spoljašnjost Bogorodične crkve u Zemunu
Spoljašnjost Bogorodične crkve u Zemunu
Unutrašnjost Bogorodične crkve u Zemunu

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Zemunske crkve
	Bl. Djevice Marije
	Bogorodičina
	Evangelička
	Nikolajevska
	Sv. arh. Gavrila
	Sv. Roka
	Svetotrojičina
	Franjevačka
	Hariševa kapela

Reference[uredi | uredi izvor]

^ ^a ^b Željko Škalamera, Staro jezgro Zemuna, sv. 7, ZZSKGB, Beograd, 1967, 72.
^ Arhiv grada Beograda, Zemunski magistrat, F 6, br. 23/1794.
^ ^a ^b Miodrag Dabižić, Glasnik, Službeni list SPC, br. 10, Beograd, 1980.
^ ^a ^b Leposava Šelmić, Olga Mikić, delo Arsenija Teodorovića, Novi Sad, 1972, 22.
^ ^a ^b Miodrag Jovanović, Srpsko crkveno graditeljstvo i slikarstvo novijeg doba, Kragujevac, 1987, 72.
^ "Politika", 27. dec. 1937
^ Aleksandra Dabižić, Dosije proglašenja Bogorodičine crkve, Dokumentacija ZZSKGB, 1992
^ „Danas“ – „Danas je Mala Gospojina“, 21.9.2005.
^ B92 – „Pravoslavni vernici slave Božić“, 7.1.2007.
^ Srpska pravoslavna crkva – „230 godina Bogorodičine crkve u Zemunu“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. oktobar 2012), 22.9.2010.
^ Aleksandra Dabižić, Dosije proglašenja Bogorodičine crkve, Dokumentacija ZZSKGB, 1992, Arhiv grada Beograda, Zemunski magistrat, F 6, br. 23/1794; Staro jezgro zemuna, Odluka o utvrđivanju “Sl. list grada Beograda“ br. 26/92.

Literatura[uredi | uredi izvor]

P. Marković – „Zemun od najstariji vremena pa do danas“, 1896; reprint. 2004. ISBN 978-86-84149-08-6.
Branko Najhold, Zemunske crkve, TRAG, Zemun, 1993,

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[аутоматски_генерисано1-1] Željko Škalamera, Staro jezgro Zemuna, sv. 7, ZZSKGB, Beograd, 1967, 72.

[2] Arhiv grada Beograda, Zemunski magistrat, F 6, br. 23/1794.

[аутоматски_генерисано2-3] Miodrag Dabižić, Glasnik, Službeni list SPC, br. 10, Beograd, 1980.

[аутоматски_генерисано3-4] Leposava Šelmić, Olga Mikić, delo Arsenija Teodorovića, Novi Sad, 1972, 22.

[ReferenceA-5] Miodrag Jovanović, Srpsko crkveno graditeljstvo i slikarstvo novijeg doba, Kragujevac, 1987, 72.

[6] "Politika", 27. dec. 1937

[7] Aleksandra Dabižić, Dosije proglašenja Bogorodičine crkve, Dokumentacija ZZSKGB, 1992

[8] „Danas“ – „Danas je Mala Gospojina“, 21.9.2005.

[9] B92 – „Pravoslavni vernici slave Božić“, 7.1.2007.

[10] Srpska pravoslavna crkva – „230 godina Bogorodičine crkve u Zemunu“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. oktobar 2012), 22.9.2010.

[11] Aleksandra Dabižić, Dosije proglašenja Bogorodičine crkve, Dokumentacija ZZSKGB, 1992, Arhiv grada Beograda, Zemunski magistrat, F 6, br. 23/1794; Staro jezgro zemuna, Odluka o utvrđivanju “Sl. list grada Beograda“ br. 26/92.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

p r u Nepokretna kulturna dobra u gradu Beogradu
Barajevo	Kuća porodice Jeftić Crkva brvnara u Vraniću Zgrada škole u Vraniću Nadgrobni spomenik Milisava Čamdžije Stara škola, Boždarevac Stara mehana u Barajevu Kuća porodice Stevanović Crkva Svetog arhanđela Mihaila u Beljini Crkva Svete Trojice u Baćevcu
Voždovac	Rodna kuća vojvode Stepe Stepanovića u Kumodražu Stara kuća porodice Živković Mitrovićev dom na Avali Banjički logor Spomenik Neznanom junaku na Avali Hotel „Avala“ u Beogradu Crkva Svete Trojice u Ripnju
Vračar	Kuća vojvode Petra Bojovića Zgrada Treće beogradske gimnazije Zgrada Državne hemijske laboratorije u Beogradu Dom braće Krstić Kuća braće Nikolić Socijalistički narodni dom Kafana „Tri lista duvana“ Kuća vajara Đorđa Jovanovića Dom Društva za ulepšavanje Vračara Vozarev krst Muzička škola „Stanković“ Genčićeva kuća Spomenik Vasi Pelagiću Narodna biblioteka Srbije Kuća arhitekte Milana Zlokovića Kuća arhitekte Momira Korunovića Kuća Popovića Kuća Bogdana Gavrilovića Dom Udruženja novinara Srbije Kuća Mihaila Popovića Kuća Flašar u Beogradu Kuća pukovnika Elezovića u Beogradu Zgrada Tehničkog fakulteta u Beogradu Dom Udruženja jugoslovenskih inženjera i arhitekata u Beogradu Spomenik Karađorđu u Beogradu Zgrada auto servisa „Fiat” u Beogradu Kuća Josifa Šojata u Beogradu Kuća Petronijevića
Grocka	Rimska grobnica u Brestoviku Rimska grobnica na lokalitetu Dubočaj Rančićeva kuća Mitrovićeva kuća Karapešićeva kuća Vlajkovićeva kuća Cincarska kuća u Grockoj Teomirovićeva kuća Panićeva kuća Topalovićeva kuća Popovićeva kuća Smiljanićeva kuća Markovićeva kuća Božićeva kuća u Grockoj Manastir Rajinovac Spomenik i spomen kosturnica u Ritopeku
Zvezdara	Spomenik Vuku Karadžiću Novo groblje (Beograd) Astronomska opservatorija u Beogradu Crkva Sv. Nikole u Višnjici Hram Pokrova Presvete Bogorodice u Beogradu Studentski dom kralj Aleksandar I u Beogradu Crkva Svetog Antuna Padovanskog u Beogradu
Zemun	Zemunska tvrđava Nikolajevska crkva u Zemunu Kuća porodice Karamata Kuća u kojoj se rodio Dimitrije Davidović Kuća Afrodite Bialo Kuća sa sunčanim satom Crkva Sv. Trojice u Zemunu Kuća u Ul. Glavnoj 7 Špirtina kuća Magistrat u Zemunu Zgrada carinarnice u Zemunu Markovićeva kuća u Grockoj Ičkova kuća Kontumacka kapela Svetih arhanđela Mihaila i Gavrila Kontumacka kapela Svetog Roka Livnica Pantelić Kuća Burovca na Gardošu Crkva Sv. Dimitrija (Hariševa kapela) Crkva Svetih Arhanđela Mihaila i Gavrila u Batajnici Bogorodičina crkva (Zemun) Dom srpske pravoslavne crkvene opštine Zemun Zemunsko groblje na Gardošu Zemunska gimnazija Kuća inženjera Pavla Horvata Kuća dr Save Nedeljkovića Srpska škola u Gornjoj varoši u Zemunu Zemunska pošta Evangelistička crkva (Zemun) Zgrada komande vazduhoplovstva Zgrada Dečjeg doma kraljice Marije Osnovna škola Kraljica Marija Binderova kuća u Zemunu Stara kapetanija u Zemunu Zgrada Vodne zajednice u Zemunu Stara zgrada Poljoprivrednog fakulteta u Zemunu Srpska škola u Batajnici Crkva Uznesenja Blažene djevice Marije
Lazarevac	Spomen crkva u Lazarevcu Spomenik knezu Stanoju Nadgrobni spomenik knezu Aksentiju Miladinoviću Čaršijska kuća porodice Vasić Kuća porodice Dimitrijević Kuća porodice Đurđić Kuća porodice Miletić Kuća porodice Perlić Kuća porodice Krdžalić Crkva Svetog Velikomučenika Dimitrija
Mladenovac	Manastir Pavlovac Spomenik despotu Stefanu Lazareviću (Crkvine) Spomen česma „Crkvenac“ Spomenik palim ratnicima 1912—1918. Kuća porodice Badžak Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Jagnjilu sa sobrašicama
Novi Beograd	Staro sajmište Muzej savremene umetnosti Crkva Svetog Georgija u Bežaniji Palata Srbije Hangar Starog aerodroma Zgrada Stare osnovne škole u Bežaniji Sava centar Zapadna kapija Beograda
Obrenovac	Kuća u selu Draževcu Kuća u kojoj se rodio narodni heroj Vlada Aksentijević Crkva brvnara u Orašcu Stara mehana u Ušću Mehana Uzun Mirka Apostolovića Stara Osnovna škola Dom porodice Mihajlović Crkva u Obrenovcu Stara varoška kuća Spomenik streljanim taocima Stara zadružna kuća Rankovića Manastir Grabovac Crkva Svetog Vaznesenja u Drenu Crkva Pokrova Presvete Bogorodice u Bariču Sokolski dom (Obrenovac)
Palilula	Memorijalni muzej Nadežde i Rastka Petrovića Crkva Svetog Marka u Beogradu Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković“ Zgrada Arhiva Srbije Groblje oslobodilaca Beograda Poslovno-stambena zgrada Petra Jankovića Hotel „Metropol“ Kuća Milutina Milankovića Crkva Svetog cara Konstantina i carice Jelene u Ovči Zgrada Seizmološkog zavoda Zgrada Pravnog fakulteta u Beogradu Palata Glavne pošte Zgrada Vojnogeografskog instituta u Beogradu Kuća Nevene Zaborski u Beogradu Vila Prendić u Beogradu Stara mehana u Velikom Selu
Rakovica	Manastir Rakovica
Savski venac	Konak kneza Miloša u Topčideru Topčiderska crkva (Crkva Sv. Apostola Petra i Pavla) Crkveni konak u Topčideru Amam kneza Miloša Muzej Tome Rosandića Manakova kuća Porodična kuća Nikole Nestorovića Skulptura „Žetelica“ Muzej 4. jula Ilegalna štamparija CK KPJ na Banjičkom vencu Obelisk u Topčiderskom parku Spomenik Arčibaldu Rajsu Doktorova kula u Beogradu Zgrada Oficirske zadruge Vaznesenjska crkva Kuća porodice Veljković Kuća Branislava Nušića Zgrada prve srpske opservatorije Zaostavština Dragomira Glišića Kuća porodice Popović-Predić Abadžijske kuće Beogradska nadbiskupija Železnička stanica Beograd–Glavna Kuća dr Arčibalda Rajsa Kuća Isidore Sekulić Kuća porodice Najdanović Zgrada Oficirskog doma Stara zgrada Generalštaba Zgrada „Manježa“ Kuća dr Aleksandra Belića Dom sirote dece Parni mlin u Beogradu Krst sa Male pijace Hotel „Bristol“ Vojna bolnica na Vračaru Zgrada državne štamparije Univerzitetska dečja klinika Kasarna 7. puka Kuća kralja Petra I Karađorđevića Kuća Vukićevića Vučina kuća na Savi Kuća Dragoljuba Gošića Palata Ministarstva finansija Kraljevine Jugoslavije Vila Dušana Tomića Vila Olge Mos Palata Ministarstva šuma i ruda i Ministarstva poljoprivrede i voda Zgrade Generalštaba vojske Srbije i Crne Gore i Ministarstva odbrane Manastir Vavedenje Presvete Bogorodice u Beogradu Crkva Svetog arhangela Gavrila u Beogradu Zgrada Sokolskog doma „Matica“ Zgrada Arhiva Jugoslavije Kuća trgovca Dušana Lazića u Beogradu Vila Stevke Milićević u Beogradu Zgrada Ministarstva saobraćaja u Beogradu Hala 1 Beogradskog sajma Dvorski kompleks na Dedinju u Beogradu Fabrika hartije Milana Vape Vila Rajh u Beogradu Zgrada Socijalnog osiguranja u Beogradu Vila Lazića i Mitrovića u Beogradu Vila glumice Marice Popović u Beogradu Zgrada Ministarstva socijalne politike i narodnog zdravlja u Beogradu Kuća arhitekte Jovana Ilkića u Beogradu Dom Radničke komore u Beogradu Vila Šterić u Beogradu
Sopot	Crkva Sv. Nikole u Sibnici Sopotski han Stara kuća porodice Žujović Han Radosavljevića Han Pantića Osnovna škola u Malom Popoviću Manastir Kastaljan Nadgrobni spomenik vojvodi Pavlu Cukiću Stara kuća porodice Žmurić Crkva Svetog Marka u Stojniku
Stari grad	Dositejev licej Konak kneginje Ljubice Beogradska tvrđava Božićeva kuća Terazijska česma Turbe Šeih Mustafe Kafana "?" Spomenik knezu Mihailu Kapetan Mišino zdanje Bajrakli džamija u Beogradu Kuća slikara Đorđa Krstića Dom Jevrema Grujića Zgrada zadužbine Nikole Spasića Dom Jovana Cvijića Krsmanovićeva kuća na Terazijama Prva varoška bolnica Zgrada Uprave fondova u Beogradu Zgrada Realke u Beogradu Spomenik zahvalnosti Francuskoj Čukur česma Stara kuća na Varoš kapiji Zgrada Ministarstva pravde Zgrada Smederevske banke Zgrada Narodne banke Srbije u Ulici kralja Petra Osnovna škola Kralj Petar Prvi Dorćolska osnovna škola Palilulska osnovna škola Kuća Jovana Smederevca Građanske kuće u Ul. Knez Mihailovoj br. 46, 48 i 50 Dom Mike Alasa Zgrada Beogradske zadruge Zgrada Ministarstva prosvete Zgrada trgovca Stamenkovića Robni magazin Spomenik Dositeju Obradoviću Spomenik Josifu Pančiću Saborna crkva u Beogradu Palata „Anker“ Palata „Atina“ Zgrada stare telefonske centrale Zgrada hotela „Moskva“ Dom porodice Pavlović Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“ Kuća Branislava Kojića Igumanova palata Zgrada „Srpska kruna“ Zgrada u Ul. Kralja Milana 1 Zgrada u Ul. Kralja Milana 3 Zgrada Narodnog pozorišta u Beogradu Crkva Aleksandra Nevskog Dom Svetog Save Kuća Stevana Mokranjca u Beogradu Zgrada Beogradske opštine Zgrada Starog dvora Zgrada Novog dvora Grobnica narodnih heroja na Kalemegdanu Hotel „Nacional” Zgrada umetničke škole Zgrada Narodne skupštine Palata „Albanija“ Kuća Nikole Pašića Bioskop „Balkan“ Kuća Filipa Filipovića Kuća Nikole Predića Zanatski dom Dom vojske u Beogradu Zgrada Patrijaršije Zgrada PRIZAD-a (TANJUG) Zgrada Prometne banke Kuća Bete i Riste Vukanovića Kuća Jovana Skerlića Kuća porodice Ribar Kuća Milana Piroćanca Zgrada Velike škole Zgrada Kolarčevog narodnog univerzizeta Etnografski muzej Kuća Laze Pačua Zgrada Agrarne banke Kuća dr Stanoja Stanojevića Dom društva Crvenog krsta Atelje Uroša Predića Kuća u Ul. Cara Dušana 10 Kuća Stevana Kaćanskog Spomenik Moši Pijade Kuća Dimitrija Krsmanovića Kuća vajara Dragomira Arambašića Kafana „Ruski car“ Zgrada Ekonomske škole Zgrada Prve beogradske gimnazije Spomenik Pobedniku Kuća Miladina Pećinara Palata SANU Zgrada Druge ženske gimnazije (Škola „Nikola Tesla“) Zgrada Trgovačke akademije Fotografski atelje Milana Jovanovića Kuća porodice Hristić-Mijušković Kuća Milana A. Pavlovića Moderna garaža u Beogradu Hotel „Mažestik“ Kuća Leone Panajot Kuća Mihaila Đurića Kuća porodice Milovanović Kuća Radisava Jovanovića Zgrada Društva svetog Save Kuća Dimitrija Živadinovića Kuća Andre Đorđevića Parno kupatilo braće Krsmanović Kuća Zdravka Đurića Zgrada Ljubomira Miladinovića Kuća trgovca Crvenčanina Zgrada Josifa Šojata Kuća Milorada Pavlovića Zgrada Jakova Čelebonovića Spomen dom vajara Radete Stankovića Botanička bašta Jevremovac Zgrada Ministarstva pošta Kompleks radničkih stanova Palata penzionog fonda Zgrada Aero kluba Dom vračarske štedionice u Beogradu Zgrada Penzionog fonda Beočinske fabrike cementa u Beogradu Kuća izdavača i knjižara Gece Kona u Beogradu Dom sindikata (Beograd) Bitef teatar Beogradska sinagoga Kuća knjižara Marka Markovića Termoelektrana „Snaga i svetlost“ Zgrada Klasne lutrije u Beogradu Hotel „Prag” u Beogradu Umetnička livnica „Plastika“ u Beogradu Spomenik vojvodi Vuku Kuća građevinara Karla Knola u Beogradu Zgrada sa slikarskim ateljeima i galerijom Salona Muzeja savremene umetnosti u Beogradu Dom Saveza nabavljačkih zadruga državnih službenika u Beogradu Spomenik Vasi Čarapiću u Beogradu Zgrada predstavništva Prvog dunavskog parobrodarskog društva u Beogradu Zgrada „Progresa” u Beogradu Zgrada Doma štampe Zgrada Hempro Zgrada Službe društvenog knjigovodstva Jugoslavije
Surčin	Crkva Sv. Paraskeve u Boljevcima Crkva Svetog Vaznesenja u Jakovu Crkva Sv. Nikole u Dobanovcima Manastir Fenek Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Progaru Stara porodična kuća Aćimovića Crkva Svete Petke u Surčinu Crkva Svetog Save u Bečmenu Crkva Svetog Jovana Preteče u Petrovčiću Muzej vazduhoplovstva u Beogradu Crkva Svetog velikomučenika Georgija u Ugrinovcima
Čukarica	Zgrada škole u Žarkovu Osnovna škola „Ljuba Nenadović“ Crkva Svetog Nikole u Ostružnici Janićevi dućani u Ostružnici Janićeva kafana u Ostružnici Zgrada u Ul. Turgenjevljevoj 1 Fabrika šećera Zgrada Kovnice novca Crkva Rođenja Bogorodice sa Boračkim grobljem