Branislav R. Milosavljević

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Branislav Milosavljević
pukovnik Branislav Brana R. Milosavljević
Lični podaci
Datum rođenja(1879-08-14)14. avgust 1879.
Mesto rođenjaPožarevac, Kneževina Srbija
Datum smrti17. april 1944.(1944-04-17) (64 god.)
Mesto smrtiBeograd, Nedićeva Srbija
Vojna karijera
Činpukovnik

Branislav R. Milosavljević, (Požarevac, 2/14. avgust 1879 — Beograd, 17. april 1944), prvi upravnik Drača 1912, objavio 4 zbirke, uglavnom rodoljubivih i politički angažovanih pesama, autor je pesme Izgnanici, poznate pod naslovom Kreće se lađa Francuska. U Balkanskim ratovima za posebno isticanje u komandovanju prvim borbenim pešadijskim jedinicama na Kosovu, prilikom zauzimanja Albanije 1912. i u Bregalničkoj bici 1913. više puta odlikovan za hrabrost i vanredno unapređen. Po povratku iz nemačkog zarobljeništva poginuo je u englesko-američkom bombardovanju Beograda, na drugi dan Uskrsa, 17. aprila 1944.

Detinjstvo, mladost i školovanje[uredi | uredi izvor]

Rođen je u Požarevcu 2/14. avgusta 1879. Otac, trgovac, komandir bataljona Narodne vojske, učesnik je ratova 1876-1878. i 1885, majka rodom iz Beograda, češko-nemačkog porekla iz Budvajza.[1] Imao je pet sestara.[2]

Po završetku osnovne škole i gimnazije upisao Vojnu akademiju u Beogradu i stupio u vojsku 1896.[3] Završio 29. klasu Niže škole Vojne akademije 1899. sa odličnim uspehom, 18. u rangu od 77. pitomaca[4]i 13. klasu Više škole Vojne akademije 1905, 11. u rangu od 50 oficira.[5]

Kretanje u službi[uredi | uredi izvor]

Unapređen u čin potporučnika 30. maja 1899. i raspoređen u beogradski garnizon 5. juna 1899 .[6] Kao potporučnik i poručnik od 15. marta 1902. je nastavnik i vodnik u Pešadijskoj podoficirskoj školi, od 28. marta 1903. vodnik u 9. pešadijskom puku „Knjaz Nikola I“, Požarevac. Od 2. septembra 1903. slušalac Više škole Vojne akademije i disciplinski oficir - vodnik u Nižoj školi Vojne akademije[7]

Dalje kretanje u službi: od 10. oktobra 1905. komandir čete u 11. peš. puku „Karađorđe“, Kragujevac; od 13. novembra 1907. u 8. peš. puku „Knjaz Aleksandar“, Beograd; od 2. decembra 1908. na službi u 7. pukovskoj okružnoj komandi Dunavske divizijske oblasti, Beograd; od 3. aprila 1910. komandir čete u 14. peš. puku Timočke divizijske oblasti, Knjaževac; od 20. jula 1910. u 12. peš. puku 1. poziva „Car Lazar“, Kruševac.

Balkanski ratovi[uredi | uredi izvor]

Oslobođenje Kosova[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Prvi balkanski rat

U Prvom i Drugom balkanskom ratu 1912. i 1913. kapetan 2. i 1. klase, komandir 1. čete 2. bataljona 12. peš. puka 1. poziva „Cara Lazara“ Šumadijske divizije. Učestvuje u svim borbama, od prvih ratnih operacija kod pograničnih karaula na Prepolcu i Merdaru 3/16. oktobra 1912, preko Teneš-dola, Podujeva do Gazimestana.[8]

Njegov bataljon je 8/21. oktobra 1912. prvi izbio na Kosovo polje, odnosno Gazimestan.[9] Zato, kao i zbog uspešnosti i požrtvovanosti u borbama za oslobođenje Kosova, komandant Treće armije general Božidar Janković, u znak naročite pažnje, sa 2. bataljonom 12. pešadijskog puka 1. poziva „Cara Lazara“ svečano ulazi u Prištinu 9/22. oktobra 1912 [10]

Prvi upravnik Drača 1912. godine[uredi | uredi izvor]

Kao komandant prethodnice Šumadijsko - albanskog odreda prvi put prešao Albaniju u zimu, novembra 1912. od Prizrena preko Lješa, Kroje, Tirane do Drača i Kavaje. Šumadijsko-albanski odred zauzeo je 13/26. novembra Kroju, 15/28. novembra Tiranu i 16/29. novembra Drač, gde je srpsku vojsku svečano dočekao mitropolit drački Jakov.[11]

Balkanski rat, 30. jun 1913. pp. 346.

Branislav Milosavljević određen je za prvog upravnika Drača. Uputio je pismeni pozdrav stanovništvu, obrazovao gradsku upravu i postavio za predsednika opštine Petra Đuraškovića i „taktičkim držanjem i umešnošću brzo stekao simpatije i poštovanje Dračana“[12].

U okolini Drača i kod Kavaje uspešno učestvuje u umirenju pobunjenih arnautskih sela i izbavlja opkoljene četnike u Pekinju. Predložen i za unapređenje i za odlikovanje[12].

Drugi balkanski rat[uredi | uredi izvor]

U Drugom balkanskom ratu kao komandir 1. čete 2. bataljona 12. peš. puka 21. juna/4. jula 1913. nalazi se u prvom borbenom redu koji je zaposeo vrh Rajčanskog rida, što je bila presudna pobeda u bici na Bregalnici .[13]

Za pokazanu hrabrost i posebno isticanje u komandovanju više puta je odlikovan i unapređen 1913. godine: Srebrnom „Obilićevom“ medaljom za hrabrost 5. maja 1913.[14], Zlatnom „Obilićevom“ medaljom za hrabrost 30. novembra 1913.[15], raspoređen je na službu za generalštabne poslove na mesto ađutanta Ibarske divizijske oblasti 10. septembra [16] i vanredno unapređen u čin majora 31. oktobra 1913[17]

Prvi svetski rat[uredi | uredi izvor]

U istočnoj Bosni i zapadnoj Srbiji[uredi | uredi izvor]

Za vreme Bitke na Drini ađutant Ibarske divizije sa sedištem u Kosovskoj Mitrovici i Novom Pazaru, koja služi kao veza između srbijanske i crnogorske vojske u operacijama u Istočnoj Bosni i Zapadnoj Srbiji .[18]

Najveći uspesi Bitke na Drini bili su zauzimanje Višegrada, Srebrenice 5/18. septembra, Han Pijeska 14/27. septembra i Zemuna, kao i izbijanje crnogorske vojske iznad Sarajeva na Pale 12/25. septembra 1914. i ovladavanje Jahorinom i Romanijom.[19]

Drugi prelazak preko Albanije i boravak na Krfu[uredi | uredi izvor]

Novembra 1915. po drugi put prelazi Albaniju. Boravi na Krfu, nakon čega je u grupi oficira koja je početkom septembra 1916. otišla u Rusiju zbog preuzimanja komande u Srpskoj dobrovoljačkoj diviziji.[20]

Srpski dobrovoljački korpus u Rusiji[uredi | uredi izvor]

Februara 1917. u Rusiji raspoređen za komandanta bataljona u Drugoj srpskoj dobrovoljačkoj diviziji u sastavu Srpskog dobrovoljačkog korpusa sa sedištem u Odesi, koji je inkorporiran je u rusku vojsku.[21]

Februarska i oktobarska revolucija 1917, presudno utiču na povlačenje korpusa iz Rusije i odlazak na Solunski front. Druga dobrovoljačka divizija transportovana je sa juga Rusije iz Aleksandrovska (Zaporožje) na Sever do luke Arhangelsk na Belom moru, odakle je preko Barencovog mora i Norveškog mora, brodovima otišla do Francuske. Francuskom je sa severa do juga vojska prevezena vozovima da bi brodovima Sredozemnim morem stigla u Solun.

Solunski front[uredi | uredi izvor]

Tokom boravka srpske vojske u Solunu došlo je do odsudnog obračuna u srpskoj vojsci u kom je nakon Solunskog procesa potisnuta Crna ruka. Branislav Milosavljević nije pripadao ni jednoj od suprotstavljenih neformalnih tajnih grupa u vojsci, čiji uticaj na vojsku i politiku može da se prati do 1941. Oficiri crnorukci koji su bili u Srpskom dobrovoljačkom korpusu, nakon Solunskog procesa rešili su da ostanu u Rusiji.

U izbegličkom logoru u Mikri kod Soluna spevao je pesmu Izgnanici koja je danas poznata pod naslovom Kreće se lađa Francuska.

Služba u vojsci Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca[uredi | uredi izvor]

S obzirom na iskustvo stečeno u Rusiji u jedinicama mešovitog nacionalnog sastava u kojima su se nalazili različiti narodi nove države, određen je na dužnosti u Slavoniju, gde je suprotstavljanje novoj državi najčešće bilo usmereno protiv vojske. Odlikovan ordenom Svetog Save 5. reda (1. 12. 1920).

Do 1920. na službi je u Pančevačkoj pukovskoj okružnoj komandi, kada je (30. novembra) imenovan za garnizonara u Slavonskoj Požegi. Do kraja 1922. kao potpukovnik, komandant je garnizona i 1. bataljona 5. pešadijskog puka „Kralja Milana“ Drinske divizije u sastavu Prve armije u Slavonskoj Požegi. Posle Požege, do 12. marta 1923, nalazi se na dužnosti komandanta mesta i 3. bataljona 5. pešadijskog puka „Kralja Milana“ u Brodu na Savi (Slavonski Brod).

Od 1923. godine do kraja 1926. na dužnostima je u Banjoj Luci. Od 12. marta 1923. pomoćnik je komandanta Banjalučkog vojnog okruga .[22] U čin pukovnika unapređen je 1. maja 1925, a obavljao je dužnost komandanta mesta u Banjoj Luci. Od 13. novembra 1926, u penziji i rezervi.[23] Od 1927. do 1941. živi u Beogradu, gde sarađuje sa novinama i časopisima.

Drugi svetski rat[uredi | uredi izvor]

Godine 1941, reaktiviran je kao pešadijski pukovnik. Posle Aprilskog rata bio je u zarobljeničkom logoru u Nemačkoj, odakle se vraća 12. juna 1942. u Beograd.[24] Na drugi dan Uskrsa, 17. aprila 1944, poginuo je u 65. godini života u anglo-američkom bombardovanju Beograda u ulici Miloša Velikog. Njegovo telo preneto je, posle završetka bombardovanja, u portu manastira Vavedenje Presvete Bogorodice na Senjaku, a sahranjen je na Novom groblju u zajedničkoj grobnici poginulih u bombardovanju, sedmi rov[25]

Porodica[uredi | uredi izvor]

Branislav Milosavljević oženio se 18. jula/ 1. avgusta 1910. godine Zorom, kćerkom Konstantina Radovanovića, sudije kasacionog (vrhovnog) suda, praunukom vojvode Cincar-Janka Popovića. Imao je petoro dece. Stariji sin inž. Ratibor Milosavljević (1912—2002) imao je sina Zorana Milosavljevića. Mlađi sin dr. Igor Milosavljević (1920—1980), bio je neuropsihijatar, predavao na Medicinskom fakultetu, načelnik odeljenja i jedno vreme vd. upravnik Neurološke klinike u Beogradu. Kćerka Vera Ćirić, rođ. Milosavljević, nastupala je u mladosti zajedno sa starijom sestrom Bosiljkom u baletskoj grupi Mage Magazinović, završila je Umetničku školu Bete Vukanović i bila je slikar.

Branislav Milosavljević do rata stanovao je u porodičnoj kući u Deligradskoj 9, koja je, zajedno sa susednom simetričnom kućom u Deligradskoj 7 u vlasništvu Tome Cincar-Jankovića, prema projektu Stojana Titelbaha, dvorskog arhitekte, predstavljala jedinstvenu celinu.[26] Po povratku iz zarobljeništva stanovao je u porodičnoj kući u Kralja Milutina 14, koja je bila oštećena u bombardovanjima, a jedna neeksplodirana avionska bomba ostala je u krovnoj konstrukciji kuće sve do 2002. godine.

Pesme[uredi | uredi izvor]

Peš. kapetan Brana Milosavljević, Beograd 1910, fotografija Milana Jovanovića. Od 1910. do 2003. slika u vlasništvu porodice Braninog teče vojvode Sime Sokolova, peš. kapetana, Sofija, Bugarska.

Objavio je 4 izdanja zbirke „Mač i lira“, Beograd 1909, 1922, 1930, četvrto dopunjeno izdanje izlazi pod naslovom „Za Otadžbinu“, Beograd 1936. Objavljen mu je i jedan separat iz zbornika „Napred za Jugoslaviju“, Beograd 1937. Pošto deo pesama nije ponovo štampan, zbirka „Mač i lira“ iz 1909, znatno se razlikuje od narednih izdanja.

Objavljivao je u mnogim časopisima i listovima svoje pesme i prevode pesama sa ruskog i nemačkog, a najviše Ljermontova, Getea i Šilera. Pisao je pod uticajem romantičarske poezije, a posebno pesništva Đure Jakšića. U zbirkama objavljenim između dva rata, zastupljene su pesme iz ratova i brojne politički angažovane pesme. Osnovna ideja njegovog „političkog“ pesništva, na koje je burno reagovala zagrebačka štampa nazivajući ga „Bardom Jugoslavije“, jeste da je za očuvanje nove države neophodno svim merama učvrstiti jedinstvo i zajedništvo naroda nove zemlje, oštro se suprotstavljajući svim separatizmima. Deleći političke stavove i emocije sa, slobodno se može reći, celokupnim srpskim oficirskim korom njegove generacije, najoštriji je protivnik Hrvatske seljačke stranke i Hrvatskog bloka, glavne separatističke snage u Jugoslaviji, što otvoreno ispoljava u svojim pesmama. Podjednako odlučno suprotstavlja se širenju komunističkih ideja.

Iako je, kao oficir, brinuo da mu se ne prebaci „politiziranje“ “.[27] i ističe da nikada nije imao veze sa politikom, pri čemu misli da nije bio član nijedne od neformalnih vojno-političkih grupa, kao što su bile Crna i Bela ruka, objavljivao je u mnogim novinama i zbirkama eksplicitno političko-polemičke pesme. Na njegovu oštru i često ličnu kritiku nije se sa blagonaklonošću gledelo, pogotovo kada je 1925. Hrvatska seljačka stranka ušla u vladu. I njegovi saradnici imali su problema, o čemu svedoči u štampi razmatrani slučaj prof. Ferka Kovačića, urednika Požeškog glasa, koji je zbog objavljivanja njegovih pesama u uvodniku lista prevremno penzionisan[28]

Predgovor izdanja iz 1930. i 1936. završava sa rečima u kojima je jasno i nedvosmislno izraženo njegovo najčvršnje uverenje da je novu državu potrebno podići na „pijedestal predratne Srbije“ kojoj se „svi drugi lični obziri imaju da žrtvuju sa geslom „Otadžbina iznad svega“.[29]

Kreće se lađa Francuska (Izgnanici)[uredi | uredi izvor]

Pod utiskom dugih putovanja morem tokom povratka iz Rusije u Mikri u Solunskom polju 1917. spevao je pesmu „Kreće se lađa Francuska“ .[30] Naslov pesme je „Izgnanici“, ali je postala poznata kao Kreće se lađa Francuska. Pesmu „Izgnanici“ prvi put je objavio u zbirci „Mač i lira“ iz 1922. godine [31] U izdanju iz 1930. u napomeni ističe da „Ova pesma danas svima poznata peva se sa izmenjenim tekstom“. Branislav Milosavljević, koji je svirao violinu, verovatno je autor i melodije. Njegovi notni zapisi mogu se videti u prvom izdanju zbirke „Mač i lira“.[32]

Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]

Njegov teča Simeon Sima I. Sokolov (1848—1918) .[33] kao poručnik srpske vojske i komitski vojvoda, po nalogu generala Đure Horvatovića, za vreme srpsko-turskog i rusko-turskog rata 1877-1878., podigao je 18. decembra 1877. u turskoj pozadini kod grada Trn u današnjoj zapadnoj Bugarskoj „Šopski ustanak“, zbog čega mu je povodom stogodišnjice ustanka 1977. u Bugarskoj u selu Vrapče u trnskoj opštini, kao nacionalnom heroju iz vremena borbe za oslobođenje Bugarske od Turske, podignut spomenik, a dokumenta i lične predmete porodica je predala Nacionalnom istorijskom muzeju i Narodnoj biblioteci „Sv. Kirilo i Metodije“ u Sofiji[34] Sokolov se, kao stipendista hadži-Dine, duhovnika Miloša Obrenovića, školovao u Srbiji, gde je stekao osnovno i srednje obrazovanje i završio Veliku školu i Vojno učilište za obuku komandira. U ratovima služio je kao srpski i ruski oficir, odlikovan je srpskim odlikovanjima Takovskim krstom i Zlatnom kolajnom za hrabrost, a bio je i prvi delovođa Vojne akademije osnovane 1880. u Beogradu. Kasnije, kao poslanik u bugarskoj Skupštini, preduzetnik i rezervni kapetan bugarske vojske živeo je u Bugarskoj, gde pruža pomoć Nikoli Pašiću za vreme njegovog izgnanstva iz Srbije [35] Kao slovenofil zatečen je srpsko-bugarskim ratom u kom nije učestvovao. Njegov sin Aleksandar Sokolov, student rudarskog fakulteta u Rusiji, kao četnik-komita poginuo je 5/18. septembra 1903. u Ilindenskom ustanku kod sela Vitoš u Kočanskom kraju u današnjoj Makedoniji.

Branislav Milosavljević je deda glumca Zorana Milosavljevića.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Deda po majci, stručnjak za puške trgovao je oružjem, po prijemu u srpsko državljanstvo zaposlen u srpskoj vojsci u čijem sastavu je učestvovao u ratovima 1876-1878. i 1885. Teča, poručnik srpske i ruske vojske u ratovima 1876-1878, podigao je kao četnički vojvoda 1877. „Šopski ustanak“ kod Trna u današnjoj Bugarskoj i dr.
  2. ^ Porodična krsna slava Milosavljevića je Sveti Kirijak Otšelinik, Miholjdan.
  3. ^ Službeni vojni list, 1896. pp. 1188-90
  4. ^ Balkanski rat, br. 22, Beograd 1913. pp. 346, SVL, 24. jul 1893. pp. 831.
  5. ^ Spomenica sedamdesetpetogodišnjice Vojne akademije, Beograd 1925. pp. 289-290 i 359.
  6. ^ SVL, 5. jun 1899. pp. 610, 611, 622.
  7. ^ Kretanje u službi može se pratiti po Vojnim službenim listovima, ažurirani personalni karton je izgubljen, postoji jedan iz 1896. sa netačnim i nedopunjenim podacima.
  8. ^ Detaljan opis operacija od 3/16. do 5/18. oktobra kada je zvanično objavljen rat i do izlaska 12. puka Šumadijske divizije na Gazimestan vid. B. Ratković Kumanovska operacija, Srbija i Crna Gora u Balkanskim ratovima 1912 – 1913, Beograd 1972. pp. 50-62.
  9. ^ Vid. pesmu B. Milosavljevića gde opisuje ovaj događaj Prvi na Kosovu, Mač i lira, Slavonska Požega 1922. pp. 108-113.
  10. ^ Naznaka u zbirci iz 1922). Po njemu je nazvano mesto i granični prelaz „Đeneral Janković“
  11. ^ Vid. članak episkopa niškog Dositeja od mitropolitu dračkom Jakovu, Naši prijatelji na Primorju, Balkanski rat, br. 25, Beograd 1913. pp. 386-387.
  12. ^ a b Balkanski rat br. 21, pp. 335.
  13. ^ Savo Skoko, Bitka na Bregalnici, Srbija i Crna Gora u Balkanskim ratovima 1912 – 1913, Beograd 1972. pp. 256-283, Balkanski rat, br. 30, pp. 478.
  14. ^ SVL, 14. maj 1913. pp. 155.
  15. ^ SVL, 9. decembar 1913. pp. 734.
  16. ^ SVL, 18. septembar 1913. pp. 395.
  17. ^ SVL, 3. novembar 1913. pp. 500.
  18. ^ M. Đurišić, Bitka na Drini, Beograd 1969.
  19. ^ M. Đurišić, Bitka na Drini, Beograd 1969. pp. 246-247.
  20. ^ Vid. Ratna ranglista aktinvih oficira i vojnih činovnika 1914-1915 (stanje 15. avgusta 1915), Niš, 1915. pp. 25. Pored Branislavljevog imena pod brojem 246 tj. 374 je upisano K b 2 srp. Dobrovolj. Div. u Rusiji
  21. ^ Vid. Kratka istorija našeg Dobrovoljačkog korpusa u Rusiji, Jugoslovenski dobrovoljci u Rusiji 1914—1918, prir. dr. Nikola Popović, Beograd 1977. pp. 342.
  22. ^ (VSL, 1923. pp. 469.
  23. ^ SVL, br. 47 od 13. novembra 1926.
  24. ^ Vid. Vojni arhiv, A VII, Fond gen. Milana Nedića, Spisak vojnih lica vraćenih iz nemačkog i italijanskog zarobljeništva, kutija 86, fascikla 4, januar 1943.
  25. ^ Podaci Novog groblja u Beogradu. Skupljanje i identifikacija poginulih je duže trajala, pa je zajednička sahrana obavljena tek 30. aprila 1944.
  26. ^ Vid. Gordana Gordić, Arhitektonsko nasleđe grada Beograda, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, Beograd 1966. pp. 57-58
  27. ^ Mač i lira, treće dopunjeno izdanje, Beograd 1930. pp. 2.
  28. ^ „i sada je bakalin u Karlovcu (očev dućan)“. Vid. Balkan br. 344, Beograd, 14.12.1924.
  29. ^ Mač i lira, treće dopunjeno izdanje, Beograd 1930. pp. 2. i Za Otadžbinu, Beograd 1936. pp. 6.
  30. ^ Mač i lira, Beograd 1930. pp. 72.
  31. ^ Mač i lira, drugo dopunjeno izdanje, Brod na Savi 1922. pp. 128-129.
  32. ^ „Mač i lira“ Beograd 1909. pp. 141-144
  33. ^ dr N. Iliev, Kapitan Simo Sokolov, Trnskoto vstanie ot 1877 g, IK „Propeler“, Sofia. 2000. str. 132.
  34. ^ Vid. Arhiv Sokolov, f-34, Narodna biblioteka Kliment Ohridski, Bugarski istorijski arhiv, Sofija.
  35. ^ Vid. A. Šemjakin, Nikola Pašić u emigraciji (1883—1889), Bugarska, Rumunija, Rusija, Nikola Pašić, život i delo, zbornik radova, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd 1997. pp. 217.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Бранислав_Р._Милосављевић&oldid=26432753”