Budisavljevići

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Budisavljevići su poznata srpska, lička, graničarska i sveštenička porodica.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Po porodičnom predanju oni svoje porijeklo dovode u vezi sa metohijskim Pećanima. Tri brata, Pilip, Juriša i Budiša (od kojih su u Lici nastali kasniji Pilipovići, Jurišići i Budisavljevići i Budaci) su kao plemstvo Nemanjića, bježeći pred Turcima, došli do Like (Lički Ribnik kod Gospića, potom u Brlog i Drenov Klanac, da čuvaju Senj). Po oslobođenju Like i Krbave osnovali su selo Pećane, kojem daju ime u spomen na metohijske Pećane. Mjesto su zvali Pećani, ali se zvanično zove Pećane. Stari su spominjali da su došli neđe iz Crne Gore, Hercegovine...[1] a tim metohijskim Pećanima je bliža albanska Crna Gora (Malizi) od pravoslavne Crne Gore. Svi Budisavljevići su istog porijekla, a porodična slava je im je Sveti Stefan. O svom nekadašnjem plemstvu govorili su: Naši praoci donesoše amo listine od kože koje su oni dugo čuvali. Od koljena do koljena pored sve to većeg nerazumjevanja prevlađivala je sve to veća nehatnost prema tome našem amanetu i potonji naraštaji pogotovu ne umjedoše više cijeniti vrijednost tijeh listina, koje im dabogme ne prinašahu stvarne koristi. A šta će nam ta magareća koža, tako su govorili koji u svom neznanju utamaniše taj, dragocjeni amanet. Tako je slušao i upamtio moj roditelj pripovijedanje svojijeh starijeh,[2] napisao je Leko Budisavljević o svom ocu, generalu Budi Budisavljeviću. Krajem 18. vijeka bile su 24 kuće Budisavljevića u Pećanima, 3 kuće u Brlogu, pored onih rasutih širom svijeta. Svoju porodicu kao cjelinu uvijek su zvali: naše pleme, što je u tim krajevima bio jedinstven primjer. Leko Budisavljević je i napisao knjigu Pleme Budisavljevića u Gornjoj krajini. U njoj spominje Budake i Budisavljeviće kao srodnike, potomke istog pretka. Od Budaka je najpoznatiji zloglasni ustaški ministar Mile Budak kojem se pripisuje ideja da trećinu Srba u NDH treba pobiti, trećinu pohrvatiti, a trećinu protjerati. O starim Budisavljevićima se sačuvala uspomena da su svi bili snažni i visokog stasa. Mali broj Budisavljevića se pokatoličio i pohrvatio (neki u Lici i Sibinju kod Slavonskog Broda). Od njih nema ni jedna poznata ličnost. Budaci, Pilipovići i Jurišići su se pokatoličili, samo su Budisavljevići većinom ostali pravoslavci.

Dvije grane Budisavljevića su dobile austrijsko plemstvo, Marko i Mijat Budisavljević. Grana majora Mijata ističe se upravo nizom viših oficira i generala. Ta grana Budisavljevića je sistematski zanemarena od strane Leksikografskog zavoda Miroslav Krleža i Krležine Opće enciklopedije. Razlozi su veoma duboki, još od doba Marije Terezije. Tada je vršeno nasilno pokatoličavanje Srba u Austriji. Po očuvanom plemenskom predanju jednoj takvoj ekipi suprostavio se kod Pećana s puškom u ruci djed majora Mijata, Mijat-Bojan Budisavljević, zajedno sa dvojicom drugova. Austrijske vlasti su taj incident, u kojem je jedan plebanuš izgubio glavu, zataškale, a ekipe za nasilno pokatoličavanje nisu više u taj kraj zalazile. Ipak, to je ostalo zapisano u austrijskim arhivima i zbog toga Mijatov unuk, major Mijat i praunuk general Bude, upravo zato ne dobijaju ni Orden Marije Terezije ni Orden Leopoldov. Prijedorska grana Budisavljevića se tu, krajem 19. i početkom 20. vijeka, daleko bolje uklapala u postojeće odnose, a njeni najistaknutiji predstavnici, Veliki župan Bude i njegovo potomstvo sve više evoluiraju od Srba u pravoslavce, dok u Mijatovom potomstvu srpska nacionalna svijest postaje sve jača. Jedan unuk popa Jove poginuo je 1916. na Kajmakčalanu kao srpski dobrovoljac i to je bio dodatni razlog za prešutkivanje Mijatove grane.[3]

Josip Broz Tito je imao suprugu Jovanku Budisavljević, a najveća humanitarna radnica u Drugom svjetskom ratu bila je Austrijanka udana za Srbina Julija, Dijana Budisavljević. Ova familija je dala i druge ugledne ličnosti svoga vremena, sveštenike, novinare, političare, komandante, generale, majore, književnike, doktore medicine... a i baka po majci, najvećeg srpskog naučnika Nikole Tesle bila je Sofija Mandić (djevojački Budisavljević).[4][5][6][7]

Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]

Pri susretu oca Borislava Budisavljevića sa Jovankom i Titom, Josip Broz Tito se našalio na račun Budisavljevića da vole da komanduju, čime je zapravo aludirao na svoju suprugu. Odgovoreno mu je da su Budisavljevići uglavnom nosili dvije uniforme, vojničku i svješteničku, pa im je takav odnos i odgovarao. Anegdota o Budisavljevićima koja se ranije govorila je da su često mijenjali političku stranu. Bili su uz Habzburgovce, Napoleona, Karađorđeviće, kasnije uz komuniste. Neko od Budisavljevića je duhovito primijetio: Nismo se mi mijenjali. Oni su se mijenjali.[8] Petar (1756), sin Marka Budisavljevića poginuo je s Napoleonovom vojskom kod Verone 1805. godine, a u Veroni je i sahranjen. General Bude Budisavljević je isto u Napoleonovoj vojsci 1812. učestvovao u bezuspješnom pohodu protiv Rusije, a protojerej Tomo Budisavljević je odlikovan od Napoleona, kao i od cara Franca II.[9]

Poznati Budisavljevići[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Budisavljević, Aleksandar (1890). Pleme Budisavljevića u Gornjoj krajini. Osijek. str. 19. 
  2. ^ Budisavljević, Aleksandar (1890). Pleme Budisavljevića u Gornjoj krajini. Osijek. str. 20. 
  3. ^ Budisavljević, Borislav (2018). Atlas 37 grana rodoslova Budisavljevića, pp. 50., 157. Prometej. 
  4. ^ Jokanović, Žarko (2013). Jovanka Broz - moj život, moja istina, pp. 20. Beograd: Blic. 
  5. ^ Budisavljević, Aleksandar (1890). Pleme Budisavljevića u Gornjoj krajini, pp. 15. Novi Sad. 
  6. ^ Budisavljević, Borislav (2018). Atlas 37 grana rodoslova Budisavljevića, pp. 13. Prometej. 
  7. ^ Ćirić, Tatijana (1935). Jedno porodično predanje iz Gornje krajine, knjiga XV., sveska 1. - 2. Beograd: Blic. 
  8. ^ Budisavljević, Borislav (2018). Atlas 37 grana rodoslova Budisavljevića, pp. 167. Prometej. 
  9. ^ Budisavljević, Borislav (2018). Atlas 37 grana rodoslova Budisavljevića, pp. 181., 182. Prometej. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Будисављевићи&oldid=26832673”