VMRO-DPMNE

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Unutrašnja makedonska revolucionarna organizacija — Demokratska partija za makedonsko nacionalno jedinstvo
Vnatrešna makedonska revolucionerna organizacija - Demokratska partija za makedonsko nacionalno edinstvo
SkraćenicaVMRO-DPMNE
VođaHristijan Mickoski
Osnovana17. jun 1990. god.; pre 33 godine (1990-06-17)
SedišteSkoplje
Ideologija
Politička pozicijadesni centar[10][11][12]
do desnice[13]
Međunarodno članstvoMeđunarodna demokratska unija
Evropska strankaEvropska narodna stranka (pridruženi član)
Boje  crvena,   crna,   zlatna
Sobranje
37 / 120
Predsednici opština
42 / 81
Odbornici opština
468 / 1.333
Skupština grada Skoplja
18 / 45
Veb-sajt
www.vmro-dpmne.org.mk

Unutrašnja makedonska revolucionarna organizacija — Demokratska partija za makedonsko nacionalno jedinstvo (mkd. Внатрешно Македонска Револуционерна Организација — Демократска Партија за Македонско Национално Единство), poznata po svom akronimu VMRO-DPMNE, je politička stranka u Severnoj Makedoniji. Jedna je od dve najveće stranke u državi, dok drugu čini Socijaldemokratski savez Makedonije.

Zalaže se za hrišćansku demokratiju,[14] a smatra se nacionalističkom strankom.[4][15][16][17] Pod rukovodstvom Ljupča Georgijevskog, podržavala je nezavisnost Makedonije od bivše Jugoslavije i vodila politiku bližih odnosa sa Bugarskom.[18] Pošto je optužen da je probugarski političar, Georgijevski je izašao iz stranke 2003.[19] Pod vođstvom Nikole Gruevskog, promovisala je ultranacionalističku politiku.[20] Zbog nacionalističkih stavova, pojedini kritičari su je optužili za albanofobiju.[21] Za vreme rukovodstva Gruevskog, stranka se od proevropske i pro-NATO politike okrenula ka rusofilstvu, srbofiliji i antizapadnoj politici.[22][23][24][25][26] Aktuelni vođa stranke Hristijan Mickoski usprotivio se Ugovoru o prijateljstvu koji je potpisan sa Bugarskom 2017. i tvrdio da će, ako dođe na vlast, revidirati Prespanski sporazum potpisan sa Grčkom 2018.[27] Postala je glavna opoziciona stranka koja je učestvovala u protestima 2022. zbog protivljenja pristupanju Severne Makedonije Evropskoj uniji.[28]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Ime je dobila po Unutrašnjoj makedonskoj revolucionarnoj organizaciji, pokretu za oslobođenje Makedonije od Osmanskog carstva iz prve polovine 20. veka, a osnovana je 17. juna 1990. za vreme demokratskih promena u tadašnjoj jugoslovenskoj republici Makedoniji, te učestvovala na prvim izborima u jesen iste godine.

VMRO je na početku stekao reputaciju stranke koja okuplja radikalne makedonske nacionaliste,[29][30][31][32][33][34][35] ali je uprkos osvajanja relativno velikog broja glasova ostala van vlasti, jer su prvih godina makedonske nezavisnosti većinu u Sobranju držale levo orijentisane makedonske stranke uz pomoć zastupnika albanske manjine.

Godine 1995. stranka je odlučila promeniti svoju platformu od radikalno nacionalističke prema umereno desnoj, odnosno demohrišćanskoj. Godine 1998. je nakon izbora uspela da dođe na vlast, a godine 1999. je njen kandidat Boris Trajkovski izabran za predsednika uz pomoć glasova albanske manjine. Godine 2002. je poražena na izborima, te je vlast ponovno preuzela levica, ali je 2006. osvojila najveći broj mesta u Sobranju.

Rezultati na izborima[uredi | uredi izvor]

Godina Vođa Glasovi % Mandati +/– Br. Status
1990. Ljupčo Georgijevski prvi kurg 154.101 14,3%
38 / 120
 Rast 38 Rast 1. opozicija
drugi krug 238.367 29,9%
1994. prvi krug 141.946 14,3%
0 / 120
 Pad 38 vanparlamentarna
drugi krug bojkot
1998. prvi krug 312.669 28,1%
49 / 120
 Rast 49 Rast 1. vlada
drugi krug 381.196 49%
2002. 298.404 25%
33 / 120
 Pad 16 Pad 2. opozicija
2006. Nikola Gruevski 303.543 32,5%
45 / 120
 Rast 12 Rast 1. vlada
2008. 481.501 48,48%
63 / 120
 Rast 18 Stagnacija 1. vlada
2011. 438.138 39,98%
56 / 123
 Pad 7 Stagnacija 1. vlada
2014, 481.615 42,98%
61 / 123
 Rast 5 Stagnacija 1. vlada
2016. 454.519 38,14%
51 / 120
 Pad 10 Stagnacija 1. opozicija
2020. Hristijan Mickoski 315.344 34,57%
44 / 120
 Pad 7 Pad 2. opozicija

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Bakke, Elisabeth (2010). „Central and East European party systems since 1989”. Ur.: Ramet, Sabrina P. Central and Southeast European Politics since 1989. Cambridge University Press. str. 79. ISBN 978-0-521-88810-3. 
  2. ^ a b Nordsieck, Wolfram (2020). „North Macedonia”. Parties and Elections in Europe. Pristupljeno 16. 7. 2020. 
  3. ^ „Key political Parties in Macedonia”. Balkan Insight. 27. 9. 2012. 
  4. ^ a b Bugajski, Janusz (1995). Ethnic Politics in Eastern Europe: A Guide to Nationality Policies, Organizations, and Parties. M. E. Sharpe. str. 463. ISBN 978-0-7656-1911-2. 
  5. ^ Jebb, Cindy R. (2006). The Fight for Legitimacy: Democracy vs. Terrorism. Praeger Publishing. str. 65. ISBN 978-0275991890. 
  6. ^ Poulton, Hugh (2000). Who Are the Macedonians? (2nd izd.). Indiana University Press. str. 217. ISBN 0-253-21359-2. 
  7. ^ European Yearbook of Minority Issues: 2002-2003. 2. Martinus Nijhoff Publishers. 2004. str. 233. ISBN 9004138390. 
  8. ^ Dobos, Corina; Stan, Marius (2010). Politics of Memory in Post-Communist Europe (History of Communism in Europe). Zeta Books. str. 197. ISBN 978-9731997858. 
  9. ^ Petkovski, Ljupcho. Authoritarian Populism and Hegemony: Constructing 'the People' in Macedonia's illiberal discourse (PDF). Centre for Southeast European Studies. 
  10. ^ Bideleux, Robert; Jeffries, Ian (2007). The Balkans: A Post-Communist History. Taylor & Francis. str. 419. ISBN 978-0-415-22962-3. 
  11. ^ Piano, Aili (30. 9. 2009). Freedom in the World 2009: The Annual Survey of Political Rights & Civil Liberties. Rowman & Littlefield. str. 433. ISBN 978-1-4422-0122-4. 
  12. ^ Fluri, Philipp H.; Gustenau, Gustav E.; Pantev, Plamen I. (19. 9. 2005). „Macedonian Reform Perspectives”. The Evolution of Civil-Military Relations in South East Europe: Continuing Democratic Reform and Adapting to the Needs of Fighting Terrorism. Springer. str. 170. ISBN 978-3-7908-1572-6. 
  13. ^ Atanasov, Petar (2005). „Macedonian Reform Perspectives”. Ur.: Fluri, Philipp H.; Gustenau, Gustav E.; Pantev, Plamen I. The Evolution of Civil–Military Relations in South East Europe: Continuing Democratic Reform and Adapting to the Needs of Fighting Terrorism. Springer Science+Business Media. str. 170. ISBN 978-3-7908-1572-6. 
  14. ^ Berglund, Sten, ur. (2013). The Handbook of Political Change in Eastern Europe. Edward Elgar Publishing. str. 621—622. ISBN 978-1782545880. 
  15. ^ Vera Stojarová, Peter Emerson (2013) Party Politics in the Western Balkans; Routledge, ISBN 1135235856, p. 175.
  16. ^ Hugh Poulton, Who are the Macedonians?, Hurst & Company, 2000, ISBN 9781850652380, p. 207.
  17. ^ Danforth, Loring M. (1995). The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World. Princeton University Press. str. 144. ISBN 0691043574. „...the Internal Macedonian Revolutionary Organization – Democratic Party for Macedonian National Unity (VMRO-DPMNE), an ultranationalist party whose irredentist platform called for the creation of a "United Macedonia".” 
  18. ^ Troebst.S, ‘An Ethnic War That Did Not Take Place: Macedonia, Its Minorities and Its Neighbours in the 1990s’, p. 78 in David Turton (ed.), War and Ethnicity: Global Connections and Local Violence (Rochester, 1997 ), pp. 77–103.
  19. ^ Dimitar Bechev, Historical Dictionary of North Macedonia, Historical Dictionaries of Europe, Rowman & Littlefield, 2019, p. 124, ISBN 1538119625.
  20. ^ Piacentini A., Make Macedonia Great Again! The New Face of Skopje and the Macedonians’ identity dilemma edited by Evinç Doğan in Reinventing Eastern Europe: Imaginaries, Identities and Transformations; Place and space series; Transnational Press London, 2019; ISBN 1910781878, p. 87.
  21. ^ Tom Lansford as ed., Political Handbook of the World 2018-2019; (2019) CQ Press, p. 968, ISBN 1544327137.
  22. ^ Pandeva, I.R. (2022). North Macedonia and Russia: An Ambiguous Relationship. In: Kaeding, M., Pollak, J., Schmidt, P. (eds) Russia and the Future of Europe. The Future of Europe. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-95648-6_35
  23. ^ Tomáš Vlček, Martin Jirušek, Russian Oil Enterprises in Europe: Investments and Regional Influence, Springer, 2019, p. 143, ISBN 3030198391.
  24. ^ Vassilis Petsinis, From pro-American to pro-Russian? Nikola Gruevski as a political chameleon. 22 May 2015. openDemocracy.
  25. ^ Jasmin Mujanovic, Hunger and Fury: The Crisis of Democracy in the Balkans, Oxford University Press, 2018, ISBN 0190877391, pp. 115; 162.
  26. ^ Aubrey Belford et al., Leaked Documents Show Russian, Serbian Attempts to Meddle in Macedonia. 04 June 2017, Organized Crime and Corruption Reporting Project.
  27. ^ „Mickoski: Prespanskiot dogovor e realnost – DW – 3.11.2021”. dw.com (na jeziku: makedonski). Pristupljeno 2022-12-10. 
  28. ^ Debate Derailed In North Macedonian Parliament Amid Unrest Over Proposed Deal With EU, Bulgaria. Radio Free Europe/Radio Libert, July 07, 2022.
  29. ^ Alan John Day, Political parties of the world, 2002
  30. ^ Hugh Poulton, Who are the Macedonians?, Hurst & Company, 2000
  31. ^ Christopher K. Lamont, International Criminal Justice and the Politics of Compliance, Ashgate, 2010
  32. ^ Imogen Bell, Central and South-Eastern Europe 2004, Routledge
  33. ^ Keith Brown, The past in question: modern Macedonia and the uncertainties of nation, Princeton University Press, 2003
  34. ^ Stein 2000, str. 91.
  35. ^ Levitsky & Way 2010, str. 125.

Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

VMRO-DPMNE na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=ВМРО-ДПМНЕ&oldid=27708697”