Vasilije Marković

Vasilije Marković
fotografija Vasilija Markovića
Lični podaci
Datum rođenja	(1882-12-03)3. decembar 1882.
Mesto rođenja	Gornji Stranjani kod Brodareva, Osmansko carstvo
Datum smrti	6. februar 1920.(1920-02-06) (37 god.)
Mesto smrti	Beograd, Kraljevstvo SHS

Dr Vasilije Marković Alađuz (Gornji Stranjani, 3. decembar 1882 — Beograd, 6. februar 1920) bio je srpski istoričar i prvi doktor istorijskih nauka koji je tu titulu stekao na Beogradskom Univerzitetu.

Mladost i školovanje

Rođen je u Stranjanima, u blizini Prijepolja u kome je završio osnovnu školu. Gimnaziju je učio u Solunu i Skoplju kao blagodejac. Kao jedan od najboljih učenika Skopske gimnazije našao se među osnivačima nacionalnog društva Srpsko kolo u Skoplju među viđenijim Srbima iz Stare Srbije. Svoje obrazovanje je nastavio na Velikoj Školi u Beogradu, na kojoj se istakao svojim radovima za koje njegov profesor Stanoje Stanojević rekao:

da su njegovi seminarski radovi bili, u stvari naučni radovi.

Odbrana doktorske disertacije i rad u gimnazijama

Po završenoj Velikoj Školi tri godine je proveo kao nastavnik u gimnaziji u Pljevljima.

U novembru 1908. napušta službu i posvećuje se svojoj doktorskoj disertaciji na temu: „Istorija srpskih manastira“. Nakon odbrane disertacije 1909. postaje prvi doktor istorijskih nauka koji je tu titulu stekao na Beogradskom univerzitetu, ali zbog Balkanskih ratova, nikada nije zvanično promovisan. Pre njega je disertaciju o caru Jovanu Nenadu odbranio Radosav Jovanović, ali on svoje delo nikada nije objavio zbog čega nije ozvaničen. Pošto je Marković umro u trenu kada je njegovo delo bilo štampano, tek je Grk Mihailo Laskaris, kao treći koji je odbranio disertaciju na Beogradskom univerzitetu sa temom „Vizantijske princeze na srpskom prestolu u srednjem veku“ bio i zvanično promovisan u doktora istorijskih nauka.

Potom postaje nastavnik Druge beogradske gimnazije, a u februaru 1914. polaže profesorski ispit. Tada mu je ponuđeno mesto profesora na univarzitetu, ali je taj posao odbio želeći da se pripremi za položaj profesora Bogoslovskog fakulteta.

Uređivao je almanah Neven-sloga.

Učešće u oslobodilačkim ratovima

Tokom komitske borbe u Staroj Srbiji, tesno je sarađivao sa komitskim vojvodama, pogotovo sa svojim velikim prijateljem Sretenom Vukosavljevićem. Kao borac učestvuje u oslobodilačkim ratovima od 1912, posebno se istakavši u Kumanovskoj bici. Nakon prelaska Albanije, biva postavljen na mesto komesara engleske bolnice Vunded Alajs i 1. oktobra 1916. sa 25 ranjenika biva prestacioniran u Voden. Na tom položaju ostaje najverovatnije do 17.04. 1917. kada na insistiranje ministarstva inostranih dela biva penzionisan u Solunu sa činom rezervnog podoficira i biva upućen u Atinu da radi kao diplomata. Godine 1918. objavljuje raspravu „Da li su srednjovekovni Srbi smatrali Makedoniju bugarskom?“, koja 1919. biva prerađena i prevedena na francuski za potrebe Versajske mirovne konferencije.

Objavio je nekoliko rasprava i članaka, a za potrebe „Istorije Srba“ svog profesora i prijatelja Stanoja Stanojevića izradio je istorijske karte. Smrt ga je stigla kada je u štampu predao svoje delo „Pravoslavno Monaštvo i manastiri u srednjovekovnoj Srbiji“ koje je posthumno objavljeno, a ovih godina je doživelo nekoliko reizdanja.

Dr Vasilije Marković umire od španske groznice 6. februara 1920. godine.

Bio je oženjen Latinkom Šarkić sa kojom je imao dve ćerke:

• Jelicu (1919)
• Zorku (1920), rođenu kao posmrče

Dela

• „Pravoslavno Monaštvo i manastiri u srednjovekovnoj Srbiji“
• „Istorijski atlas“
• „Da li su srednjovekovni Srbi smatrali Makedoniju bugarskom?“
• „Odnosi Dubrovnika sa Srbijom od 1358. do 1362. godine“
• „Službena nazvanja oblasti i mesta u novoosnovanim krajevima“
• „Ktitori, njihove dužnosti i prava“
• „O titularima srpskih vladara u srednjem veku“