Vela Nigrinova
| Vela Nigrinova | |
|---|---|
 Vela Nigrinova (autor fotografije:Milan Jovanović, fotografija je vlasništvo Muzeja pozorišne umetnosti Srbije) | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Avgusta Velika Vela Nigrinova |
| Datum rođenja | 14. novembar 1862. |
| Mesto rođenja | Ljubljana, Austrougarska (Slovenija) |
| Datum smrti | 31. decembar 1908. (46 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina Srbija |
Vela Nigrinova (Ljubljana, 14. novembar 1862 – Beograd, 31. decembar 1908)[a] bila je čuvena srpska glumica slovenačkog porekla. Zahvaljujući velikom talentu i snažnom uticaju na razvoj glume krajem 19. i početkom 20. veka zauzima jedno od najvažnijih mesta u istoriji srpskog pozorišta. Nigrinova je svemoćno vladala beogradskom scenom i bila nazivana srpskom Sarom Bernar. Za vreme Srpsko-bugarskog rata 1885. radila je kao dobrovoljna bolničarka i šila rublje za srpske vojnike i ranjenike.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Vela Nigrinova rođena je 14. novembra 1862. u Ljubljani, po ocu Čehinja, po majci Nemica.[2] Otac Avgust je bio službenik na železnici. Porodica Nigrinov imala je četiri ćerke: Velu (Avgustu), Mariju, Gizelu i Matildu. Sve četiri sestre postale su pozorišne glumice i pevačice. Na pozorišnoj sceni Vela je debitovala 1876. godine, da bi već 1882. godine, na poziv Davorina Jenka, prešla u Beograd gde je, u Narodnom pozorištu, ostvarila blistavu karijeru.[3]
Prema kazivanjima savremenika, Vela je u početku imala niz problema, jer je teško učila srpski jezik. Živela je sa Davorinom Jenkom, koji je od nje bio stariji dvadeset sedam godina. Ipak, brzo se i u potpunosti uklopila u tadašnju beogradsku sredinu i prihvatila njen duh i mentalitet, postavši jedna od najviđenijih gošći u Skadarliji. U ovoj čuvenoj beogradskoj četvrti Vela se družila sa tadašnjim čuvenim boemima: upravnikom Narodnog pozorišta Petrom Dobrinovićem, režiserom Aleksom Bačvanskim, glumcima Čiča Ilijom Stanojevićem, Svetislavom Dinulovićem, Miloradom Gavrilovićem, Tošom Jovanovićem, Dobricom Milutinovićem, a bila je pozivana i među dvorske dame kraljice Natalije.[2]
Preminula je 31. decembra 1908. godine. Sahranjena je na beogradskom Novom groblju, o trošku države Srbije.[3] Njena smrt bila je jedan od najpotresnijih događaja toga doba u srpskoj prestonici.[1] Na večni počinak ispratile su je hiljade Beograđana. Davorin Jenko je prodao njihovu kuću u Beogradu i vratio se u rodnu Sloveniju. Umro je šest godina kasnije.[2]
Urbane legende[uredi | uredi izvor]
Priča se da je Vela Nigrinova zbog svoje neobične lepote i izuzetne pojave izazivala „nemir u muškim srcima”. Poznato je da su zbog nje dva ondašnja ministra išla i na dvoboj. Ipak, najlepša priča o opčinjenosti Velinom lepotom jeste priča o književniku Janku Veselinoviću, iako poznavaoci tvrde da ona za to nije davala povoda, niti je odgovarala na njegove ljubavne signale. Priča se da je čuveni pozorišni komad "Đido" čuveni književnik napisao upravo zbog nje, namenivši joj ulogu Ljubice. Čak je u prvom činu oblačio mačvansku nošnju i pevao u horu, kako bi Velin nastup bio što uspešniji.[2]
Inspiracija umetnika[uredi | uredi izvor]
Vela Nigrinova obeležila je medijski prostor srpske prestonice krajem 19. veka. Njena nesvakidašnja ekstravagancija, mogućnost metamorfoze i kanonizovani tip lepote (crna kovrdžava kosa, krupne oči, bela put) doprineli su da postane inspiracija fotografa Milana Jovanovića i slikara Đorđa Krstića. Brojne fotografije Vele Nigrinove otkrivaju višeslojnost njenog glumačkog lika, pomoću kojeg je izgradila imidž neprikosnovene dive srpskog glumišta s kraja 19. veka.[4]
Glumačka karijera[uredi | uredi izvor]
Glumačku karijeru Vela Nigrinova započinje sa nepunih 14 godina, 19. aprila 1876. glavnom ulogom[2] u komadu „Lovudska sirotica”, nemačke glumice i spisateljice Šarlot Birh-Pfajfer. Već u svom prvom nastupu Vela pokazuje veliki talenat. Godine 1882. na poziv Davorina Jenka, prelazi u Beograd gde dobija angažman u beogradskom Narodnom pozorištu.[3] Pred beogradskom publikom prvi put nastupa 21. oktobra 1882. godine, u predstavi "Debora".[2] U Narodnom pozorištu obeležila je i 25-ogodišnjicu rada, 23. oktobra 1907. godine, ulogom Magde u Sudermanovoj drami „Dom”. Poslednji put je nastupila pred beogradskom publikom 28. maja 1908. kao carica Teodora.[3]
Gostovanja[uredi | uredi izvor]
Osim na sceni beogradskog Narodnog pozorišta, Vela Nigrinova nastupala je i na sceni Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Gostovala je i u Zagrebu, Sofiji, rodnoj Ljubljani, Pragu... Iz Praga je čak stigao i poziv za angažman u Češkom narodnom pozorištu. Vela je odbila ponudu uz izjavu da je "Srbija njena najdraža domovina".[2]
Uloge[uredi | uredi izvor]
Vela Nigrinova je ostvarila veliki broj zapaženih uloga, oko četiri stotine.[2] Igrala je tragične heroine podjednako dobro kao i naivne devojčice.[3] Pamte se, između ostalih, njene uloge:
- Julija (romeo i Julija),
- Nora (Nora),
- Ofelija (Hamlet),
- Margaret Gotje (dama s kamelijama),
- Eboli (Don Karlos),
- Esmeralda (Zvonar Bogorodičine crkve),
- Marija Stjuart (Marija Stjuart),
- Đovana (Mona Vana),
- Debora (Debora),
- Safo (Safo),
- Katarina (Madam San Žen),
- Teodora (Car provodadžija)...
Sećanja[uredi | uredi izvor]
Danas jedna ulica u Beogradu, na opštini Vračar, nosi ime Vele Nigrinove. U Beogradu je, 29. marta 2012. godine, u Muzeju pozorišne umetnosti Srbije otvorena izložba povodom 150. godišnjice rođenja istaknute dramske umetnice Avguste Vele Nigrinove.[5]
U saradnji sa preduzećem „Jugomarka“ Udruženje dramskih umetnika Srbije je objavio nekoliko serija poštanskih maraka sa likovima svojih članova. U 4. seriji, objavljenoj 2009. godine nalazi se i marka sa likom Vele Nigrinove.[6][7]
Dodeljen joj je Orden Svetog Save četvrtog stepena.[8]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Neslaganja u podacima o datumu rođenja javljaju se usled neusaglašenosti Julijanskog i Gregorijanskog kalendara. Ovde su preuzeti podaci iz Slovenačkog biografskog leksikona, obzirom da se oslanja na danas važeći, Gregorijanski kalendar.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Marković, Olga. „Vela Nigrinova”. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Arhivirano iz originala 27. 09. 2016. g. Pristupljeno 24. 9. 2016.
- ^ a b v g d đ e ž Nestorović, Tihomir (11. 02. 2012). „Sjećanje na život i ljubavi Janka Veselinovića”. Glas Srpske. Pristupljeno 24. 9. 2016.
- ^ a b v g d Koblar, France. „Nigrinova, Vela”. Slovenska biografija. Pristupljeno 24. 9. 2016.
- ^ „Vela Nigrinova - Fotografija u službi reprezentacije”. Muzej grada Beograda. Arhivirano iz originala 25. 09. 2016. g. Pristupljeno 24. 9. 2016.
- ^ „Izložba u čast Vele Nigrinove”. b92. 30. 3. 2012. Pristupljeno 24. 9. 2016.
- ^ „POŠTANSKE MARKE”. Udruženje dramskih umetnika Srbije. Arhivirano iz originala 09. 06. 2016. g. Pristupljeno 24. 9. 2016.
- ^ „RS012.09”. Universal Postal Union. Pristupljeno 24. 9. 2016.
- ^ Acović, Dragomir (2012). Slava i čast: Odlikovanja među Srbima, Srbi među odlikovanjima. Belgrade: Službeni Glasnik. str. 561.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Slovenska biografija. Slovenska akademija znanosti in umetnosti, Znanstvenoraziskovalni center SAZU, 2013. Pristupljeno 24. 9. 2016.
- Grol, Milan (1952). Iz pozorišta predratne Srbije. Beograd: Srpska književna zadruga.
