Velika Albanija

Ova stranica je zaključana od daljih izmena anonimnih korisnika i novajlija zbog sumnjivog doprinosa istih, koji treba da se raspravi na stranici za razgovor
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Mapa Velike Albanije
Austrougarska je spremna da prizna autonomiju Albanije, ako se dogovore sa Bugarskom o stvaranju Velike Albanije, na štetu Srbije (26. jul 1911)

Velika Albanija[1] je iredentistički koncept zemlje za koju se smatra da čini nacionalnu domovinu većini Albanca,[2] zasnovan na današnjem ili istorijskom prisustvu Albanaca na tom području. Pored postojeće Republike Albanije, pojam uključuje oblasti u sastavu susjednih država, i to: u Srbiji su to autonomna pokrajina Kosovo i Metohija (samoproglašena Republika Kosovo), južni dio Južne i istočne Srbije (među Albancima poznata kao Preševska dolina) i južni dio Šumadije i zapadne Srbije (među Albancima poznat kao Sandžak), u Crnoj Gori južni dio države, u Grčkoj njen sjeverozapad tj. okruzi Tesprotija i Preveza, kao i ostatak teritorije koja se nekada nalazila u sastavu Janjinskog vilajeta (među Albancima oblast poznata kao Čamerija),[3][4][5][6][7] kao i zapadni dijelovi Severne Makedonije (među Albancima poznata kao Ilirida).

Ujedinjenje još šireg područja u jedinstvenu teritoriju pod albanskom vlasti teoretski je bio zamišljen od strane Prizrenske lige, organizacije iz 19. vijeka koja je za cilj imala ujedinjenje oblasti naseljene Albancima u jedan autonomni Albanski vilajet u sastavu Osmanskog carstva.[8] Međutim, koncept Velike Albanije, veće od Albanije unutar njenih granica 1913. godine, sproveden je samo tokom italijanske i njemačke okupacije Balkana tokom Drugog svjetskog rata.[9]

Ideja o ujedinjenju nastala je nakon Londonskog mira 1913. godine, kada se otprilike polovina teritorije i 40% stanovništva našlo izvan novonastale države,[10] što Albanci gledaju kao nepravdu nametnutu od strane velikih sila.

Po izvještaju Gallup Balkan Monitor iz 2010. godine, ideju Velike Albanije podržava većina Albanaca: u Albaniji 63%, na Kosovu 81% i u Severnoj Makedoniji 53%, iako po istom izvještaju većina Albanaca mislili da je mala vjerovatnoća da će to da se dogodi.[11][12]

Po izvještaju Razvojnog programa OUN-a, objavljenom u martu 2007. godine, samo 2,5% Albanaca sa Kosovo misli da je ujedinjenje sa Albanijom najbolje rješenje za Kosovo. 96% ispitanika je reklo da je za Kosovo najbolje da proglasi nezavisnost u sadašnjim granicama.[13]

Terminologija

Pojam Velika Albanija (alb. Shqipëri e Madhe) se koristi u naučnim, političkim i drugim javnim krugovima,[traži se izvor] dok se pojam Etnička Albanija (alb. Shqipëria etnike) prvenstveno koristi među albanskim nacionalistima kako bi se označila potraživanja na oblasti tradicionalne domovine etničkih Albanaca.[14] Drugi pojam korišten od strane Albanaca je Albansko nacionalno ponovno ujedinjenje (alb. Ribashkimi kombëtar shqiptar).[15]

Istorija

Pod Osmanskim carstvom

Glavni članci: Prizrenska liga i Albanski vilajet
Četiri osmanska vilajeta (Bitoljski, Janjinski, Kosovski i Skadarski) predložena kao Albanski vilajet, od Prizrenske lige 1878

Prije balkanskih ratova u 20. vijeku, Albanci su bili subjekt Osmanskog carstva. Albanski pokret za nezavisnost pojavio se 1878. godine sa Prizrenskom ligom (udruženje sa sjedištem u Prizrenu) koja je imala za cilj kulturnu i političku autonomiju Albanaca unutar Osmanskog carstva. Međutim, Osmanlije nisu bile spremne da prihvate zahtjeve Lige. Osmansko protivljenje ciljevima Lige pomoglo je da se pokrene Albanski narodni preporod.

Drugi svjetski rat

Glavni članak: Istorija Albanije u Drugom svetskom ratu
Italijanski protektorat Albanija uspostavila je Italija u avgustu 1941.

Albanska fašistička partija postala je vladajuća stranka italijanskog protektorata Albanije 1939. godine, a premijer Šefket Verlaci je odobrio moguću administrativnu uniju Italije i Albanije, jer je želio italijansku podršku sjedinjenja Kosova, Čamerije i drugih oblasti u Veliku Albaniju. Zaista, do ujedinjenja je došlo nakon što su Sile Osovine okupirale Jugoslaviju i Grčku u proljeće 1941. godine. Albanski fašisti su tvrdili da se skoro sve teritorije naseljene Albancima nalaze unutar „ujedinjene Albanije“.[9][16]

Između maja 1941. i septembra 1943. godine, Benito Musolini je postavio skoro svu teritoriju naseljenu etničkim Albancima pod upravu albanske kvislinške vlade. To je uključivalo oblasti Kosova i Metohije, dijelove današnje Severne Makedonije, kao i pogranične oblasti današnje Crne Gore. U Čameriji je uspostavljen albanski visoki komesarijat na čelu sa Džemilom Dinom, ali je ova oblast ostala pod kontrolom italijanske vojne komande u Atini, pa je tehnički ostala dio Grčke.

Kada su Nijemci okupirali ovu oblast i zamijenili Italijane, ostavili su granice stvorene od strane Musolinija, ali su nakon Drugog svjetskog rata Saveznici vratili granice na stanje od prije rata.

Politička upotreba koncepta

Rasprostranjenost Albanaca na Balkanu.

Albansko pitanje na Balkanu je dio posljedica donjetih odlukama velikih sila u kasnom 19. i ranom 20. vijeku. Sanstefanskim i Berlinskim sporazumom iz 1878. godine teritorije naseljene Albancima su dodjeljene drugim državama, što je dovelo do reakcije Prizrenske lige.[17]

Stepen u kome različite grupe rade i koje napore ulažu u cilju postizanja Velike Albanije je sporan.[traži se izvor] 2000. godine je Državni sekretar SAD Medlin Olbrajt izjavila da međunarodna zajednica neće tolerisati bilo kakve napore ka stvaranju Velike Albanije.[18]

Pokret Samoopredjeljenje je osnovan 2004. godine na Kosovu i on se protivi stranom miješanju u poslove Kosova i kampanjama protiv suverenosti naroda, kao dio prava na samoopredjeljenje. Samoopredjeljenje je na izborima u decembru 2010. godine osvojilo 12,69% glasova, a manifestom stranke pozivali su na ujedinjenje sa Albanijom.[traži se izvor] Na izborima u junu 2014. godine osvojili su 13,59% glasova.

Crvena i crna alijansa je politička stranka osnovana 2012. godine u Albaniji, a srž njenog programa čini nacionalno ujedinjenje svih Albanaca u njihovu matičnu državu.[19]

Na proslavi 100 godina nezavisnosti Albanije, 2012. godine, predsjednik vlade Albanije Sali Beriša je rekao da se „albanske zemlje“ prostiru od Preveze u Grčkoj do Preševa u Srbiji i od Skoplja u Severnoj Makedoniji do Podgorice u Crnoj Gori, izazivajući negodovanja u okolnim državama. Govor je upisan na pergamentu koji će biti prikazan u muzeju u gradu Valoni, gdje je proglašena nezavisnost zemlje od Osmanskog carstva 1912. godine.[20]

Oblasti koje uključuje koncept

Posle Drugog svetskog rata

Ambasador Ruske Federacije u Republici Srbiji Aleksandar Konuzin je u januaru 2011. projekat „Velika Albanija“ ocenio kao opasnost po čitavu oblast jugoistočne Evrope:

Kosovo i Metohija

Glavni članci: Oslobodilačka vojska Kosova, Rat na Kosovu i Metohiji, Nemiri na Kosovu i Metohiji 2004. i Međunarodna reakcija na jednostrano proglašenje nezavisnosti Kosova i Metohije

Preševo, Medveđa i Bujanovac

Glavni članci: Oslobodilačka vojska Preševa, Medveđe i Bujanovca i Sukobi na jugu Srbije 2001.

Severna Makedonija

Glavni članci: Oslobodilačka nacionalna armija i Sukobi u Republici Makedoniji 2001.

Vidi još

Reference

  1. ^ http://www.da.mod.uk/colleges/csrc/document-listings/balkan/07%2811%29MD.pdf,"as Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. maj 2018) Albanians continue mobilizing their ethnic presence in a cultural, geographic and economic sense, they further the process of creating a Greater Albania. "
  2. ^ Likmeta, Besar (17. 11. 2010). „Poll Reveals Support for 'Greater Albania'”. Balkan Insight. Pristupljeno 27. 6. 2013. „The poll, conducted by Gallup in cooperation with the European Fund for the Balkans, showed that 62 per cent of respondents in Albania, 81 per cent in Kosovo and 51.9 per cent of respondents in Macedonia supported the formation of a Greater Albania.” 
  3. ^ Merdjanova 2013, str. 147.
  4. ^ Kola, Paulina. The Search for Greater Albania. C. Hurst & Co. 
  5. ^ Seton-Watson, Robert William. The Rise of Nationality in the Balkans. Ripol Klassik. 
  6. ^ Mazower, Mark. Ideologies and National Identities. Central European University Press. 
  7. ^ Vaknin, Samuel. After the Rain: How the West Lost the East. Narcissus Publishing. 
  8. ^ Jelavich 1983, str. 361–65.
  9. ^ a b Zolo 2002, str. 24
  10. ^ Janusz Bugajski (2002). Political Parties of Eastern Europe: A Guide to Politics in the Post-Communist Era. M.E. Sharpe. str. 675. ISBN 978-1-56324-676-0. . "Roughly half of the predominantly Albanian territories and 40% of the population were left outside the new country's borders"
  11. ^ Gallup Balkan Monitor, 2010
  12. ^ Balkan Insight Poll Reveals Support for 'Greater Albania' , 17 Nov 2010 [1]
  13. ^ UNDP: Early Warning Report. March (2007). str. 16 (Online text) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. maj 2015)
  14. ^ Bogdani 2007, str. 230
  15. ^ „Alternativat e ribashkimit kombëtar të shqiptarëve dhe të Shqipërisë Etnike..!”. Gazeta Ditore (na jeziku: Albanian). 10. 12. 2012. Arhivirano iz originala 24. 1. 2013. g. Pristupljeno 1. 1. 2013. 
  16. ^ see map
  17. ^ Jelavich 1983, str. 361.
  18. ^ „Albright warns Albania against expansion”. BBC News. 19. 2. 2000. 
  19. ^ „Aleanca Kuq e Zi”. Arhivirano iz originala 17. 10. 2011. g. Pristupljeno 1. 1. 2013. 
  20. ^ Albania celebrates 100 years of independence, yet angers half its neighbors Associated Press, November 28, 2012.[2][mrtva veza]

Literatura

Izvori

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Велика_Албанија&oldid=27687448”