Veliki Borak

Veliki Borak
Veliki Borak;
	Trg Palih Boraca u Velikom Boraku
Administrativni podaci
Država	Srbija
Grad	Beograd
Opština	Barajevo
Stanovništvo
— 2022.	1268
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 32′ 06″ S; 20° 21′ 01″ I / 44.535° S; 20.350333° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
	Veliki Borak Veliki Borak na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	11462
Pozivni broj	011
Registarska oznaka	BG

Veliki Borak je naselje u opštini Barajevo u Gradu Beogradu.

Istorija

Reč „veliki“ dopisana je uz ime Borak zbog velikih događaja koji su u selu odigrani za vreme Prvog srpskog ustanka.

U vreme Prvog srpskog ustanka, ovaj kraj je dao više znamenitih ličnosti među kojima su najpoznatiji knez Sima Marković iz Velikog Borka i veliki junak Milisav Čamdžija, koji je ostao zapamćen po tome što je prvi ispred ustanika ušao u beogradsku tvrđavu Kalemegdan prilikom oslobađanja Beograda 1806. godine.^[1]

Haj braćo Srbi, krila sokolova! K meni, k meni, ja sam na endeku. I Čamdžija već na topu sedi!

Na ovaj, Čamdžijin znak, pojačan je pritisak i čitava Beogradska varoš bila je osvojena.

U Velikom Borku je 1805. godine održana prva Narodna skupština ustaničke Srbije. Na Skupštini je ustanovljen Praviteljstvujušći sovjet srpski, prvi organ izvršne vlasti u Srbiji. Za predsednika Sovjeta izabran je prota Mateja A. Nenadović, a za sovjetnika Beogradske nahije Pavle Popović iz Vranića. U Velikom Borku, za vreme Prvog srpskog ustanka radila je i prva pošta u Srbiji.

U vreme Drugog svetskog rata, ovo selo je trpelo četnički teror, zbog podrške partizanima. 3. bataljon Posavske brigade Avalskog korpusa JVUO, čiji je komandant bio Milorad Todorović "Sitničar", 18. decembra 1943. je uhapsio veću grupu meštana Velikog Borka, Leskovca i Šiljakovca. Oni su u zatvoreni u selu Veliki Borak, gde su maltretirani. Istog dana desetoro je streljano, dok je više desetina osuđeno na javno batinanje.

U Velikom Borku se nalazi škola, istureno odeljenje Osnovne škole „Knez Sima Marković“ iz Barajeva. Škola je 2013. godine bila u lošem stanju.^[2]

Ovde se nalaze Nadgrobni spomenik Milisava Čamdžije i Železnička stanica Veliki Borak.

Dana 20. januara 2025. godine u ovom naselju desio se požar u staračkom domu, gde je stradalo osam ljudi.^[3]

Galerija

Železnička stanica u Velikom Borku
Trg
Spomenik knezu Simi Markoviću
Spomenik knezu Simi Markoviću
Spomen ploča palim borcima i saradnicima NOP-a

Demografija

U naselju Veliki Borak živi 1060 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 42,4 godina (40,7 kod muškaraca i 44,1 kod žena). U naselju ima 459 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,80.

Ovo naselje je u velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2011. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[4]
Godina	Stanovnika
1948.	1.420
1953.	1.455
1961.	1.421
1971.	1.231
1981.	1.294
1991.	1.283	1.239
2002.	1.287	1.334
2011.	1.357

Etnički sastav prema popisu iz 2011.‍^[5]

Srbi	1.320	96,96%
Crnogorci	7	0,54%
Romi	6	0,46%
Jugosloveni	5	0,38%
Makedonci	3	0,23%
Muslimani	2	0,15%
Hrvati	1	0,07%
Ukrajinci	1	0,07%
Slovenci	1	0,07%
Rumuni	1	0,07%
nepoznato	10	0,77%

Stanovništvo prema polu i starosti^[6]


	m	ž
?	3	6
80+	10	15
75—79	28	36
70—74	36	48
65—69	35	46
60—64	37	47
55—59	33	28
50—54	62	53
45—49	63	54
40—44	40	37
35—39	40	31
30—34	41	35
25—29	54	37
20—24	39	35
15—19	35	38
10—14	39	23
5—9	33	24
0—4	32	34
Prosek :	40,7	44,1

Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	328	355	371	368	385	402	459

Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	121	113	76	78	40	21	8	1	1	0	2,80

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	556	178	316	39	21	2
Ženski	546	93	307	129	14	3
UKUPNO	1.102	271	623	168	35	5

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja, popis 2002.
Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	302	100	0	1	56
Ženski	170	62	0	0	14
Ukupno	472	162	0	1	70

Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	18	23	26	1	36
Ženski	2	4	17	5	5
Ukupno	20	27	43	6	41

Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	1	7	8	2	1
Ženski	2	5	11	7	26
Ukupno	3	12	19	9	27

Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	18	0	0	4
Ženski	7	1	0	2
Ukupno	25	1	0	6

Reference

^ „Pesma sa Kumbare | Veliki Borak” (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 09. 02. 2021. g. Pristupljeno 2021-01-29.
^ Veliki Borak: Škola opasna po decu („Večernje novosti“, 13. septembar 2013)
^ Požar u domu za stare u Barajevu – ko je odgovoran Radio televizija Srbije 21. 1. 2025.
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Spoljašnje veze

velikiborak.op.rs
http://www.barajevo.org.rs/ Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (25. avgust 2012)
Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)

[1] „Pesma sa Kumbare | Veliki Borak” (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 09. 02. 2021. g. Pristupljeno 2021-01-29.

[2] Veliki Borak: Škola opasna po decu („Večernje novosti“, 13. septembar 2013)

[asd-3] Požar u domu za stare u Barajevu – ko je odgovoran Radio televizija Srbije 21. 1. 2025.

[4] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[5] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[6] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

p r u Gradska opština Barajevo
Naselja	Arnajevo Barajevo Baćevac Beljina Boždarevac Veliki Borak Vranić Guncati Lisović Manić Meljak Rožanci Šiljakovac
Verska zdanja	Crkva brvnara u Vraniću Crkva Svete Trojice u Baćevcu Crkva Svetog arhanđela Mihaila u Beljini
Kulturna dobra i spomenici prirode	Zgrada škole u Vraniću Kuća porodice Jeftić Kuća porodice Stevanović Lipovička šuma Nadgrobni spomenik Milisava Čamdžije Spomenik prirode Tri hrasta lužnjaka Bare Stara mehana u Barajevu Stara škola u Boždarevcu Čaršija u Beljini
Grb gradske opštine Barajevo Gradska opština Barajevo