Vidin

Koordinate: 43° 59′ 24″ S; 22° 52′ 21″ I / 43.9900° S; 22.8725° I / 43.9900; 22.8725
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Vidin
bug. Видин
Pogled na središte grada
Grb
Administrativni podaci
Država Bugarska
OblastVidinska oblast
OpštinaVidin
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 2021.35.784
Geografske karakteristike
Koordinate43° 59′ 24″ S; 22° 52′ 21″ I / 43.9900° S; 22.8725° I / 43.9900; 22.8725
Aps. visina34 m
Vidin na karti Bugarske
Vidin
Vidin
Vidin na karti Bugarske

Vidin (bug. Видин) grad je na krajnjem severozapadu Bugarske i glavni grad istoimene oblasti. Grad se nalazi na južnoj obali reke Dunav i važan je granični prelaz prema Rumuniji (Most Vidin-Kalafat), a nedaleko od grada se nalazi i granica sa Srbijom.

U gradu postoji industrija auto-guma.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Grad Vidin se nalazi u krajnjem severozapadnom delu Bugarske. Od prestonice Sofije grad je udaljen oko 200 km severno. Grad je pogranično mesto ka Rumuniji (granica je reka Dunav), a granica sa Srbijom se nalazi 22 kilometra zapadno.

Oblast Vidina nalazi se u Jugozapadnom obodu Vlaške nizije. Grad se razvio na okuci Dunava, u ravničarskom kraju. Nadmorska visina grada je oko 40 m.

Klima u gradu je kontinentalna, tipična za oblast Vlaške nizije.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Pešačka ulica u Vidinu

Grad Vidin je nastao kao keltsko naselje Dunonija, a potom su Rimljani na istom mestu sagradili i utvrdili grad Bononia. Grad je bio važno središte rimske provincije Mezija, koja je obuhvatala područje današnje severozapadne Bugarske i istočne Srbije. Rimska vlast je trajala do godine 46.

Kada su se Sloveni naselili u ovoj oblasti, nazvali su grad Badin ili Bdin, odakle potiče savremeno ime. Glavni istorijski spomenik u Vidinu, tvrđava Baba Vida, je izgrađena u periodu od 10. veka do 14. veka.

Od 1356. do 1365. godine, Vidin je bio središte grada-države Vidinskog carstva. Grad su okupirali mađarski krstaši, ali je njihova vlast bila kratkotrajna. Cela Bugarska je do 1393. godine pala pod tursku vlast, izuzev Vidina. Vidin je konačno pao pod vlast sultana Bajazita I nešto posle poraza antiturske koalicije kod Nikopolja 1396. godine. Austrijanci su tokom austrijsko-turskog rata, predvođeni Vojvodom Badenskim osvojili Vidin, 14. oktobra 1689. godine.[1]

U gradu su, osim tvrđave, istorijski spomenici: crkve iz 17. veka - Sv. Pantelejmona, Sv. Petke i Sv. velikomučenika Dimitrija (druga po veličini crkva u Bugarskoj), zatim jevrejska sinagoga (iz 1894), džamija i drugi spomenici iz vremena turske vladavine.

Po akademiku Stojanu Novakoviću, Vidin je sa gradovima (koji sa sada u Bugarskoj) Trn(ovo), Đustendil, Radomir, Breznik i Caribrod spadao u "srpska mesta". U svom članku "Grad Višeslav i Vidinska oblast" (1883) on piše: "u vidinskoj-srpskoj oblasti vladao je vidinski knez Šišman". Srpski kralj Milutin je u svoje vreme, 1292. i 1296. godine osvajao utvrđeni grad Vidin, iz ruku bugarskog kneza Šišmana. Rođen je u Vidinu, u prvoj polovini 14. veka Rajko, potonji "Romil Sinait Ravanički" srpski svetac, čije mošti počivaju u manastiru Ravanici. Kada je srpski knez Lazar 1389. godine spremao vojsku za kosovski boj, poslao je petnaest pisama poziva "glavnim junacima", od kojih je jedno išlo "U Vidin, starcu Vladislavu".[2] Jovan Stracimir je osvojio Vidin 1397-1398. godine.[3] Mošti pravoslavne svetiteljke Sv. Petke su posle pada bugarske prestonice Trnova, prenete u Vidin, odakle ih je ubrzo knjeginja Milica izmolila od zeta sultana Bajazita, i prenela u Beograd.[4] Posle obnove srpske Pećke patrijaršije (u vreme Mehmed paše Sokolovića) Vidin sa okolinom je još dvesta godina bio kao granična eparhijska oblast pod njenom jurisdikcijom. Sima Milutinović Sarajlija književnik, za vreme boravka u Vidinu 1816. godine napisao je jedno svoje delo, koje je kasnije posvetio srpskoj slikarki Katarini Ivanović.[5] Vidin je bio važno tursko strateško mesto sa utvrđenjem, tu se dobro trgovalo na Dunavu, gde je bilo pristanište. Tu je prolazio važan trgovački drum, a kasnije i željeznica. Vidin je bio i važno utočište izbeglicama i emigrantima iz Srbije. Tu su utočište nalazili bogati Turci za vreme srpskih ustanaka, a potom mnogih srpski političari od Vučić-Perišića, Simića, Garašanina do Nikole Pašića.

Krajem 18. veka u Vidinu je našao utočište Osman Pazvan-oglu turski odmetnik sa proteranim janičarima. On se tu suprotstavljao turskoj vlasti preuzevši grad Vidin 1793. godine. Janjičari su terorisali mesto i okolinu do njegove smrti - ubijen je u borbi sa srpskim ustanicima 1807. godine. Od tada je u Vidinu uspostavljena regularna turska carska vlast. U Vidinu je bilo sedište vidinskih mitropolita (1739-1834), koji su obično bili Grci, dok je verujući pravoslavni narod bio izmešan - srpski, bugarski i cincarski. Pazvan-oglu je naročito maltretirao i ubijao pravoslavne mitropolite. Teritorija Vidinske mitropolije se prostirale do 1834. godine i preko Timoka, u predelima koji su pripadali Kneževini Srbiji.

Zbog strateški važnog položaja na granici i na Dunavu, a nalazeći se na putu mnogo puta se ovde ratovalo. Tu su se Turci grčevito držali vekovima, ugrožavajući novonastale države. Velike ratne operacije bile su tako 1853. godine tokom rata Rusije i Turske, čiju je vojsku vodio Omer - paša Latas. Tu su sredinom 19. veka konzule držale carevine Austrija i Rusija.

Zbog teškog položaja pod Turcima i Grcima (vladika), stanovništvo iz Vidina i okoline se 1861. godine masovno iseljava na teritoriju Rusije. Stiglo je tada u "Novu Rusiju" ogroman slabo naseljen prostor 34.000 duša, za koje se kaže da su najviše Bugari.[6] Po popisu objavljenom 1894. godine u gradu je živelo 14.551 stanovnika.

Srbi u Vidinu[uredi | uredi izvor]

Kada je Srbija počela da priprema oslobođenje krajeva naseljenih Srbima i proširenje svojih granica, krenula je sa širokom propagandom i u zapadnoj Bugarskoj (tada Turskoj) u tamošnjem narodu. Donet je 1849. godine Ustav za političku propagandu, po kojem je tokom 1850. godine stvorena organizacija u svakoj pokrajini, na čelu sa "načelnikom". U Vidinu i okolini srpske interese je zastupao agent, izvesni Hrisant. Mada je smenjen zbog slabog rada, on je uspeo da postavi za "načelnika" rakovačkog arhimandrita Josifa Joakimovića, koji je nastavio delovanje u narodu tog predela.[7]

U Vidinu je kao delu srpskog narodnog prostora sredinom 19. veka živelo mnogo Srba, koji su sudbinu delili sa bliskim im Cincarima (ili nazivanim Grcima). Naročito u vreme San-Stefanskog mira, od brojnih Srba iz Vidina, Trna, Breznika, Ćustendila, Dupnice i drugih mesta slate su političarima, brojne dokumentovane peticije. Upućivane su tako Rusu, grofu Ignjatijevu, srpskom Knezu Milanu, pruskom kancelaru Bizmarku, a u kojima su: preklinjali da se sjedine sa majkom Srbijom, ne želeći nikako da budu predati tuđincima, sa kojima ih ne vezuje ni prošlost, ni jezik. U novu jugoslovensku državu su pored ostalih trebalo da uđu, po okončanju Prvog svetskog rata, i "Vidinska i Sredačka oblast" današnje zapadne Bugarske.[8] Rus, profesor Majkov je izneo 1878. godine svoje viđenje srpsko-bugarske granice. On se po njemu prirodno-istorijski-nacionalno protezala od Vidina, preko Sofije do Sera, koji bi trebalo da su u srpskoj državi.[9]

Postojale su dve pravoslavne crkve u Vidinu, početkom 19. veka: Sv. Petke i Sv. Pantelejmona. Kasnije, 1872. godine javlja se i hram Sv. Dimitrija.[10] U drugoj polovini 18. veka u Vidinu se formira prepisivački centar gde su nastajale rukom pisane srpsko-slovenske, crkveno-slovenske i grčke knjige. Pominje se 1775. godine u jednoj knjizi njen autor, kao prepisivač u Vidinu pop Teodor rodom iz Vraca.[11]

U rodoslovu arhimandrita Jovana Rajića, prvog srpskog velikog istoričara iz 18. veka, stoji da je: "Otac moj Raja rodisja u Vidin 1699. godine". Rajić se rodio u "Domu Radoslava Jankovića inače Raje Vidinca". Po očevom nadimku se Jovan docnije prozvao "Rajić".[12]

Mnogo je pomena vidinskih Srba van Vidina. Vidinski Srbin, Nedeljko Petrović je 1748. godine stigao u Budim da uči sabovski zanat, kod tamošnjeg majstora.

Pravoslavci vidinski su pomagali svetogorske manastire, i to sudeći po zabeleškama izdašniji su prema Hilandaru (srpskoj svetinji u kojoj je bilo i Bugara) nego prema zvanično bugarskom manastiru Zografu. To svedoči o srpstvu pravoslavaca, koji na delu svedoče - dele pripadnost sa manastirom Sv. Save. Sa druge strane i manastir Zograf više pomažu Srbi iz svih krajeva, nego potencijalni Bugari. Godine 1779. tri stanovnika Vidina (i dva iz Koprivšnice) su trudom i troškom pomogli obnavljanje monaških ćelija u Hilandaru. Iste godine Hadži Simeon Fotić iz Vidina je poklonio manastiru Hilandaru četiri srebrna svećnjaka naručena u Beču. Na Hilandarskoj česmi na ulazu je natpis iz 1780. godine, po kojem se vidi da ju je napravio Hadži kir Toma iz Vidina.[13]

Knjigu Vuka Karadžića "Pismenica srpskog naroda" nabavili su 1814. godine Srbi trgovci Vidinski: braća Milanovići i Petar Vulko - po tri primerka; ukupno šest. Vukov srpski rečnik tumačen nemačkim i latinskim rečima, kupili su 1818. godine braća Milanovići iz Vidina.[14] Slovensku gramatiku objavljenu u Budimu, nabavio je u Beogradu 1832. godine, Toma Hadži Canović kupac i žitelj vidinski.[15] Knjigu beogradsku je tako kupio i pretplatu za nju 1836. godine skupio (od šest čitalaca) isti, Toma Hadži Canović vidinski trgovac.[16] U društvu sa njim su Pantelejmon Stefan Panić učitelj i pet tamošnjih trgovaca: Nedeljković, Ninčić, Eremić, Hadži Anđelović i Stavra E. Šišmanović. Međutim, bugarski uticaj sve više raste među Srbima starosedeocima, a što se videlo iz spiska kupaca bugarske knjige (prevedene sa ruskog), štampane u Pešti 1836. godine.[17] U pretplatničkom punktu u obližnjem gradu Krajovi, među 22 imena pretplatnika, polovina ih nosi srpsko prezime, poput Vidinaca: Malića, braće Ljubića, Teodorovića, Stanovića, Bogdanovića, Josifovića...Lekar okružni i gradski u Krajovi Petar Ćerović je piše "sega" (sada) - doktor Ćeran. Ali, srpska knjiga sa zapadne strane je još tražena i pristiže po neki naslov godišnje. Sledeće 1837. godine isti Hadži Toma ili Tomićije Canović je sam pribavio još tri knjige, i zahvaljujući njemu Vidin je postao redovni pretplatnički punkt za knjige iz "Srbije". Tada je otišlo u Vidin ukupno 34 egzemplara te knjige.[18] U Sarajlijinoj knjizi se sa pravom zapisao jer to i jeste bio osobiti ljubitelj Serbskog knjižestva.[19][20]

Srpski pisac Gerasim Georgijević (1779-1839) rodom iz Vidina, javlja se u književnosti od 1838. godine. On je odrastao i živeo u Kneževini Srbiji.[21] U mladosti se zamonašio u manastiru Studenici, gde je 1800. godine rukopoložen za jeromonaha. Bio je aktivan u oba srpska ustanka. Izvesno vreme je iguman Blagoveštenja, pa episkop Šabački.

Sima Milutinović Sarajlija je 1816. godine tražeći izbegle roditelje došao u Vidin. Tu je bio uhapšen zbog kontakata sa članovima grčke zavereničke Heterije. Posle oslobađanja radio je kao čuvar bostana i baštovan, a kada su videli da je pismen, uzeli su ga Vidinci, za učitelja, gde je bio do 1818. godine.[22] Među skupljačima pretplate srpskih knjiga javlja se tih godina i Petraki E. Šišmanović. On je tako 1839. godine uzeo novac od uglednih stanovnika te varoši: Dionisija "od Kazana" arhiđakona vidinskog mitropolita, Cene Božanovića "baš-kneza" vidinskog (za sina Danila) i Mavra Lukovića "čžambazbaše" vidinskog (za sina Petra).[23] Konstantin Ognjanović (1798-1858), Srbin Pančevac je bio izvesno vreme učitelj u Vidinu. Pavlovićev "Srpski narodni list" imao je (1839) jednog svog pretplatnika u Vidinu.[24]

Jovan D. Bimbić se javlja u Vidinu 1844. godine kao učitelj srpskog i grčkog jezika. On je skupljač pretplate za brojnu čitalačku publiku: Marko Radosavljević kapetan "Vapora Nadora", Rade Radivojević, Georgije Nešić Pazarac veliko-kupec vidinski, zatim cehovi - bojadžijski (5), bakalski (2), ćurčijski (5), meandžijski (5), papudžijski (2), zlatodejski (kujundžijski - 2), kalakdžijski (1), lončarski (1), kotlarijski (1), pa pojedinci Caki Hadži Angelov veliko-kupac za sebe i sina Krstu učenika vidinske škole, Ignjat Stojanović veliko-kupac vidinski za sebe i sina Svetozara učenika vidinske škole, Nikolče Hadži Anđelović, Jovan Stanković Ganzovan, i "blagorodni" Jovan D. Bimbić učitelj srpskog i grčkog jezika, za "ljubimog" sina Simeona. Nabavili su tom prilikom 44 egzemplara napredni Vidinci.[25]

Slavni srpski bogataš, trgovac i brodovlasnik "Kapetan Miša" - Miša Anastasijević imao je tu svoju stalnu "kamarašiju". Radilo se o trgovačkoj agenciji koju su činili pouzdani činovnici: poslovođa, sekretar, novčar (kasir), dve kantardžije i čuvar.[26]

Pismenicu slavjansku, Momčilovićevu knjigu posvećenu bugarskoj mladeži, objavio je Beograd 1847. godine. Istu je nabavio Petraki Šišmanović, trgovac vidinski.[27] Pretplatio se u Beogradu, na srpsku knjigu o Aleksandru Makedonskom, 1851. godine Spasa Božić "ekmedžija" iz Vidina.

Šišmanovi i Tomićije Hadži Canović je i 1853. godine bili su i ostali najvredniji na prosvetnom polju, radeći podizanju škola u Vidinu i okolini. Novosadski list "Srbski dnevnik" je izvestio da je neko od njih, neki trgovac iz Vidina dolazio 1852. godine u Novi Sad, i tražio učitelja za tamošnju srpsku školu. Mada je tamo život mogao biti lep i udoban, pod zaštitom austrijskog konzula, nije bilo odaziva među Srbima.

Srpske teme su bliske Vidincima, a srpske knjige vazda dobrodošle. Tako je knjiga koja pokazuje "kako se Dušan zacario", imala dosta pretplatnika u Vidinu. Pretplatnike iz tog grada skupio je ovaj put Stanoje Conić praktičar đumrukane (carinarnice) Radujevačke. Bili su to sledeći ljubitelji knjige: Matej Petrović, Mateos Petrović arhiđakon (jerođakon), Janja Sakilarija paroh, Cena Nedeljković bakalin, Živko Tasić bakalin (rodom iz Paraćina), Stavra Genović terzija, Subotin Nikolajević sakupitelj poreskih glava, Barbul Petrović bakalin, Mika Živković kujundžija, Lozan Vlčović bakalin, Gena Ninović bakalin, Vlča Lozanović bakalin, Petar Ignjatović terzija, Stavro Stanković terzija, Kuna Ceković bojadžija, Marin Jonović bojadžija, Dragan Savović bakalin, Atanasije Savović bakalin, i velika grupa trgovaca: Canko Teodor Danilović, Nikolča Gančović, Hadži Dimitrije Danilović, Ilija Hadži Petrović, braća Hadži Angelovići, Stojančo Cenović Vragalija, Ilija Hadži Canović, Likivlades Zades, Sanastakij i braća Gančovići i Jovanča Janović.[28] Ruski istorijski ratni roman je imao još veću čitalačku pažnju u Vidinu, tako da se 1857. godine javljaju dva pretplatnička punkta sa ukupno 52 egzemplara kupljena. U punktu koji je okupio Janko Teodorović trgovac bili su: pop Jovan Sikilari paroh, Ilija Hadži Canović, Sevastaki Ganzovanović trgovac, pop Angel Aleksandar, Nikolalaj Hadži Angelović trgovac, Stavro Popović trgovac, Manojlo Krstović trgovac, Nikolče Rangović trgovac, Vlčo i Tomo Lozanović, Miko bakal, Nikolčo Živković trgovac, Georgije Stanović trgovac, Mladen Jankolov, Petar Ignjatović terzija, Aleksandar Georgijević, Jončo Dimitrijević terzija, Teodor Dimitrijević čoadžija, Angel Ključović, Jovan Ceković, Jovan Nikolajević trgovac, Nikolčo Cenović, Stojko Petrov terzija, krsto Petrović čohadžija, Marin Angelović bakal, Anastas Jonović bakal, Geno Ninović bakal, Živko Penković bakal i Filip Petrović bakal. Drugi pretplatnički krug oformio je Avergije Petrović đakon i direktor škole u Vidinu: Mihalaki Pavlović učitelj 2. razreda, Isaija Hilandarac jeromonah, Cenko Nedeljković Todor Jovanović bakal, Marin Florović trgovac, Stavro Genović trgovac, Todor Stefanović, Stankul Nikolović trgovac, Dragan Savović, Dimitrije Tomović, Stojan Jovanović, Petar Davin (iz Austrije), Mitar Pelović, Nikolo Stojković, Džono Kuklin, Miloš Mavrović, Vanko Miković i Hristotelj Nikolović.[29] Za Petrovićevu knjigu mudrih izreka 1858. godine javio se sa pretplatom iz Vidina, tamošnji "ikonom" Jovan Petković "Nišlija", sa 16 pretplatnika vidinskih Srba.[30] Novosadski list "Srbski dnevnik" nabavljao je (1860-1863) pretplatom Naum Savović iz Vidina.

Za vreme Istočne krize (1875-1878) Vidin je u zoni ratnih dejstava i prevrata. Srpska vojska je zauzela Vidin i širu okolinu. Ali Rusi su bili protiv da grad postane srpski po razgraničenju. Prvo je bio predviđen da bude odšteta Rumunima (za Besarabiju) a na kraju Bugarima.[31] Srbija je po svom "Zakonu o uređenju zauzetih zemalja" i tu uspostavila svoju vlast. Početkom 1878. godine knez Milan je odbijao da se po evakuaciji Turaka, grad da Rumunima, po cenu sukoba; dolazili su obzir samo Rusi. Bugari su smerali da od pogranične Sofije naprave novu prestonicu i tako nacionalno osnaže to područje na štetu srpsku. Računalo se da će onda i Vidin morati biti njihov - postati bugarska jaka pogranična tačka. Po San-Stefanovskom miru rešeno je da se vidinska i belogradička tvrđava poruše, i ceo predeo Bugarskoj ostavi.

Vidinac Simo Sokolov koji je učio Veliku školu u Beogradu, učestvovao je 1876. godine u srpsko-turskom ratu, kao komandant odreda dobrovoljaca. On se dopisivao sa nekim prijateljima Vidincima tada, samo na srpskom jeziku. U Vidinu je živela sestra radikalskog vođe Nikole Pašić, udata za tamošnjeg okružnog načelnika Ivanovića. Tu je odseo 1883. godine Pašić tokom političkog izgnanstva iz Srbije.[32]

Pančevac, prof. Stevan Radosavljević - "Bdin" (1854-1928), koji je stekao visoko obrazovanje radio je do srpsko-bugarskog rata 1885. godine kao profesor u gimnaziji u Lom-Palanci i Vidinu. Uzeo je nadimak "Bdin" jer je to stari naziv Vidina. Tada je bio proteran sa teritorije Bugarske, ali kasnije pozvan da se vrati, otišao je za profesora iste realke u Vidinu, gde je proveo još jednu školsku godinu. Radosavljević se bavio novinarstvom i pisanjem, pri čemu su zanimljive dve njegove knjige. Jedna opisuje njegovo bavljenje u Bugarskoj sa naslovom "U Vidinu za vreme borbe oko Vidina" (1885), a druga se više bavi politikom "Istorija bugarizma" (1890).[33]

Vidinski ugostitelj sa adresom: "Gradina Iskra, Srbin", Petar Panić objavio je oglas u novosadskoj" Zastavi" maja 1896. godine. Tražio je za svoj hotel "gospođičku kapelu" tj. ženski orkestar, sastavljen od tri - četiri devojke pevačice, kojima je nudio "fraj" kvartir i "kost" (hranu). Uslov je bio da znaju pevati srpski, rumunski i bugarski.[34]

Po državnom popisu Kraljevine Bugarske 1900. godine bilo je u Vidinskom srezu samo 172 Srbina.[35]

Vidin je bio pod opsadom srpske vojske, od 11. jula do 17. jula 1913, u drugom balkanskom ratu, pad grada, koji je bio pod evakuacijom, je sprečilo potpisano primirje.[36]

Posle Drugog svetskog rata Bugarska se delimično zatvorila ka susedstvu, pa su se pogranični Vidin i njegovo okruženje našli u teškom položaju. Vidinska oblast od tada gubi stanovništvo, a poslednjih decenija to je zakačilo i sam grad Vidin.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Demografija
1934.1946.1956.1965.1975.1985.1992.2001.2011.2021.
18.74018.75924.17037.12853.52962.48462.69157.39548.07135.784[37]

Prema podacima popisa iz 2021. godine u Vidinu je živelo 35.784 stanovnika što je za 12.287 stanovnika manje u odnosu na podatke popisa iz 2011. godine kada je grad imao 48.071 stanovnik.[38] Većina stanovništva su Bugari, a postoje i manje zajednice Roma i Vlaha. Većina stanovništva su pravoslavne veroispovesti.

Vidin spada u gradove u Bugarskoj koji su izgubili mnogo stanovništva od pada komunizma. U poslednjih 10 godina broj stanovnika u gradu smanjen je za 12,3 hiljada, odnosno za 1/4 nekadašnjeg broja. U skladu sa prethodnim grad ima staro stanovništvo koje čini čak 30,75% ukupnog stanovništva.

Etnički sastav prema popisu iz 2011.‍[39]
Bugari
  
 40.550 84,35%
Romi
  
 3.335 6,94%
Ostali
  
 259 0,54%
Neopredeljeni
  
 280 0,58%
Nisu odgovorili
  
 3.647 7,59%

Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • Tvrđava Baba Vida
    Tvrđava Baba Vida
  • Saborna crkva sv. Dimitrija
    Saborna crkva sv. Dimitrija
  • Gradska umetnička galerija
    Gradska umetnička galerija
  • Vidinska sinagoga posle restauracije
    Vidinska sinagoga posle restauracije

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1872. godine
  2. ^ "Nova iskra", Beograd 1. jul 1901. godine
  3. ^ "Otadžbina", Beograd 1880. godine
  4. ^ "Nova iskra", Beograd, 1. jun 1899. godine
  5. ^ Simeon Milutinović: "Trojesestarstvo ili serbske tri miline", Lajpcig 1837. godine
  6. ^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1862. godine
  7. ^ "Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu", Novi Sad 1936.
  8. ^ "Velika Srbija", Solun 4. jula 1916. godine
  9. ^ "Zastava", Novi Sad 1878. godine
  10. ^ "Istorijski časopis", Beograd 49/2002. godine
  11. ^ Ljubomir Stojanović: "Stari srpski zapisi i natpisi", treći deo, Beograd 1906. godine
  12. ^ "Stražilovo", Novi Sad 1887. godine
  13. ^ "Istorijski časopis"...
  14. ^ Vuk St. Karadžić: "Srpski rječnik", Beč 1818. godine
  15. ^ Georgije Zaharidis: "Slavenska gramatika", Budim 1832. godine
  16. ^ Milovan Vidaković: "Usamljeni junoša - povjest nravoučiteljna", Beograd 1836. godine
  17. ^ "Kratko načertanije vseopšte istorije", preved Ivan Kajdanov, Budim 1836. godine
  18. ^ Georg Zahariadis: "Hranilište ili Amajlija za mladež srpsku", Beč 1837. godine
  19. ^ Simeon Milutinović: "Istorija Serbije", Lajpcig 1837. godine
  20. ^ Simeon Milutinović Sarajlija: "Istorija Serbije od početka 1813. do konca 1815. godine", Lajpcig 1837. godine
  21. ^ Tihomir Đorđević: "Iz Srbije kneza Miloša", Beograd 1922.
  22. ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1892. godine
  23. ^ dr Jovan Stejić: "Novi prilog za duševnu zabavu", knj.5, Novi Sad 1839. godine
  24. ^ "Srbski narodni list", Budim 1839. godine
  25. ^ "Duhovna žertva ili proročeska svidjetelstva o Hristu Spasitelju", preveo Vasilije Jovanović, Novi Sad 1844. godine
  26. ^ "Glasnik Srpskog učenog društva", Beograd 71/1890.
  27. ^ Ivan Momčilović: "Pismenica na slavjanski jazik", Beograd 1847. godina
  28. ^ Vasilije Jovanović: "Momčilo vojvoda kralja Dečanskog", Beograd 1853. godine
  29. ^ "Opsada Sevastopolja", prevod, Novi Sad 1857. godine
  30. ^ Atanasije Petrović: "Presad mudrosti", Beograd 1858. godine
  31. ^ "Srbija 1878. godine", zbornik dokumenata, Beograd 1978.
  32. ^ "Politika", Beograd 1927. godine
  33. ^ "Politika", Beograd 1928. godine
  34. ^ "Zastava", Novi Sad 1896. godine
  35. ^ "Delo", Beograd 1909.
  36. ^ Jaša Tomić: Rat u Maćedoniji i Bugarskoj; str. 195
  37. ^ „Stanovništvo gradova u Bugarskoj (1946-2021)”. pop-stat.mashke.org (na jeziku: bugarski). Pristupljeno 24. 11. 2022. 
  38. ^ „NASELENIE PO STATISTIČESKI RAЙONI, OBLASTI, OBЩINI, NASELENI MESTA, POL I VЪZRAST”. infostat.nsi.bg (na jeziku: bugarski). Pristupljeno 24. 11. 2022. 
  39. ^ „Etnički sastav Bugarske prema popisu iz 2011. po naseljima”. pop-stat.mashke.org (na jeziku: bugarski). 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Vidin na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Видин&oldid=26249087”