Viol
Viol ili viola da gamba (ital. viola da gamba) je šestožičani muzički instrument koji je bio popularan sve do 18. veka kada ga je potisnula violina. Ne treba ga mešati sa violama. Viola da gamba u užem smislu je naziv čitave grupe instrumenata iz roda starih viola, koji su se pri sviranju, držali na kolenima ili među kolenima, zavisno od veličine.
Karakteristike[uredi | uredi izvor]
Ovi instrumenti su se svirali gudalom, mada su imali pragove poput gitare. Tri najveća viola, trebl, tenor i bas, držali su se između kolena (tzv. „viola za noge“, od ital. viola da gamba[1]). Neki delovi viol-basa bili su isti kao kod violončela, na primer, zvučni otvori na telu instrumenta u vidu malog latiničnog slova „f“, ali su otvori kod drugih viola bili i u obliku latiničnog slova „с“.[2]
Glava instrumenata je umesto pužem obično ukrašena izrezbarenom glavom, najčešće u obliku ljudske ili lavlje glave, a da na glasnjači, uz oduške, koje osim oblika slova "s" katkad imaju formu stilizovanog plamička, a često postoji i rozeta, okrugli otvor prekriven čipkasto izrezanim drvetom. Žica ima, po pravilu, šest, a njihovo štimovanje zavisi od registarske varijante, od veličine instrumenta. Postoje četiri takve varijante: sopran (diskant), alt, tenor i bas viola da gamba. Njihova najčešća štimovanja su:
- sopran (diskant): d, g, c1, e1, a1, d2
- alt: A, d, g, h, e1 a1
- tenor: D, G, c, e, a, d1
- bas: A1, D, G, c, e, a
Zvučne karakteristike instrumenata[uredi | uredi izvor]
Pojave registarskih varijanata, analognih osnovnim ljudskim glasovima, zapaža se kod niza starijih instrumenata. Proistekla iz prakse veoma uobičajene u renesansi i ranom baroku, da instrumenti, obično jednog roda, udvajaju horske deonice ili pak da samostalno izvode kompozicije prvobitno namenjene vokalnom ansamblu. Nesavršen oblik rezonatora, pre svega zbog ravne glasnjače i dna, razlog je što je zvuk viole de gamba srazmerno slab i pomalo nazalan, a ta njegova svojstva su opet glavni razlog što je violončelo postepeno potisnulo bas violu de gamba iz orkestarske upotrebe. Tenorska varijanta koja je korišćena pretežno solistički izdržala je konkurenciju violončela nešto duže, čak delimično do početka 19. veka ali je tada i ona napuštena.
Primena instrumenata danas[uredi | uredi izvor]
Danas se primerci ovih starih instrumenata i prema njima građeni novi katkad koriste prilikom izođenja odgovarajuće stare muzičke literature. Radi toga se svaki violončelista brzo i bez većih teškoća može da privikne na sviranje viole da gamba. Izvestan problem se javlja samo ukoliko se primenjuje originalan tip gudala i osobeni način njegovog držanja sa dlanom ruke okrenutim nagore.[3]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ stringed instrument. (2009). In Encyclopædia Britannica., Приступљено 14. 3. 2009, from Encyclopædia Britannica Online: Encyclopædia Britannica. 2009
- ^ Ардли Нил. 2005. Енциклопедија свезнање: „Музика“. Књига-комерц: Београд. ISBN 978-86-7712-126-6.
- ^ Despić Dejan "Muzički instrumenti" Fakultet muzičke umetnosti Beograd 1989.
