Vladimir Ćorović
| Vladimir Ćorović | |
|---|---|
 Vladimir Ćorović | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 27. oktobar 1885. |
| Mesto rođenja | Mostar, Austrougarska |
| Datum smrti | 16. april 1941. (55 god.) |
| Mesto smrti | Elasona, Kraljevina Grčka |
| Obrazovanje | Univerzitet u Beču |
Vladimir Ćorović (Mostar, 27. oktobar 1885 — Elasona, 16. april 1941) bio je srpski istoričar, univerzitetski profesor i akademik.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Vladimir Ćorović je rođen 27. oktobra (15. oktobra po starom kalendaru) 1885. godine u Mostaru, u poznatoj srpskoj trgovačkoj porodici,[2] njegov brat je Svetozar Ćorović, jedan od poznatijih srpskih pripovjedača iz hercegovačkog kraja. U rodnom gradu završio je osnovnu školu i gimnaziju. Bila je to sredina sa veoma jakom i razbuđenom srpskom nacionalnom svešću, kojoj je ton davala grupa istaknutih književnika, među kojima je bio i njegov brat Svetozar. Godine 1904. Vladimir Ćorović se upisao na Bečki univerzitet, gde je studirao slovensku filologiju, arheologiju i istoriju. Profesori su mu bili čuveni slavisti Vatroslav Jagić, Konstantin Jiriček i Milan Rešetar. Ćorović je bio vrlo aktivan u Srpskom akademskom društvu „Zora“, o kome je 1905. godine objavio knjižicu. Tezom o Lukijanu Mušickom, doktorirao je u Beču 1908. godine. Specijalističke studije nastavio je u Minhenu (1908—1909) kod poznatog nemačkog vizantologa Karla Krumbahera. Neko vreme je boravio u Parizu i Bolonji, gde je istraživao stare slovenske rukopise.
Od septembra 1909. godine Ćorović je živeo u Sarajevu, radeći najpre kao kustos, a zatim kao upravnik biblioteke u Zemaljskom muzeju. Tada je počeo period njegovog vrlo snažnog, intenzivnog i raznovrsnog naučnog i književnog rada. Bio je saradnik vrlo značajnih srpskih časopisa, a posebno „Bosanske vile“, „Srpskog književnog glasnika“ i „Letopisa Matice srpske“ (u kome je objavio i svoju disertaciju o Lukijanu Mušickom). Pored ostalog, u Sarajevu je bio sekretar Srpskog prosvjetnog i kulturnog društva „Prosvjeta“ i priređivač njenog kalendara za 1911. godinu. Nakon atentata Gavrila Principa, 28. juna 1914. u Sarajevu, Ćorovića su uhapsile austrougarske okupacione vlasti. Na poznatom banjalučkom „veleizdajničkom“ procesu, čiji je prvooptuženi bio Vasilj Grđić, Ćorović je najpre osuđen na pet, ali mu je Vrhovni sud povisio kaznu na osam godina robije zbog intenzivnog rada u „Prosvjeti“. Novi austrougarski car i kralj Karlo IV, pod snažnim pritiskom svetske javnosti, izvršio je 1917. godine zamašnu amnestiju političkih zatvorenika, pa je Ćorović pušten iz zatvora u Zenici, gde je uglavnom izdržavao kaznu. Tada se nastanio u Zagrebu, pa je sa grupom jugoslovenski usmerenih pisaca (Niko Bartulović, Ivo Andrić i Branko Mašić) uređivao časopis „Književni Jug“. U to vreme je počela njegova zapažena saradnja sa jugoslovenskim političarima u raznim zemljama, a naročito u Austrougarskoj, kao i pripremanje dokumentarne Crne knjige (Beograd-Sarajevo, 1920) o stradanju i patnjama srpskog naroda u Bosni i Hercegovini. U ulozi delegata u privremenom narodnom predstavništvu, Ćorović je bio prisutan 1. decembra 1918. godine u Beogradu na svečanom proglašenju ujedinjenja Srba, Hrvata i Slovenaca u Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca.
Od 1919. godine, kada je izabran za vanrednog profesora na Filozofskom fakultetu, Ćorović je neprestano živeo u Beogradu. Velikim ličnim radom, izvanrednim naučnim rezultatima, stvorio je redak ugled i uticaj i izuzetnu karijeru: 1921. postao je redovni profesor na Filozofskom fakultetu, za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije izabran je 1922, a za redovnog 1934. godine – proglašen je 16. maja 1935.[3] Dve godine bio je i rektor Beogradskog univerziteta, tokom školske 1934/35. i 1935/36. godine.[4] Smenjen je posle studentskog štrajka u aprilu 1936, poznatog po pogibiji Žarka Marinovića (odn. podnosio je ostavku koju Plenum univerziteta u početku nije želeo primiti).[5] Posle napada Nemaca na Jugoslaviju, napustio je Beograd i krenuo u emigraciju zajedno sa više tadašnjih istaknutih jugoslovenskih političara, ali je avion kojim je upravljao Siniša Sinobad i kojim su putovali oboren 16. aprila 1941. godine iznad Olimpa u Grčkoj. Avion je pao u blizini grada Elasone i u toj nesreći poginuo je i Vladimir Ćorović.
Početkom 1910. oženio se Jelenom Skerlić (1887—1960), sestrom Jovana Skerlića. Imali su dve ćerke.[6]
Na osnovu teksta koji je napisao akademik Radovan Samardžić, Vladimir Ćorović je zastupljen u knjizi Sto najznamenitijih Srba (Beograd - Novi Sad, 1993, str. 529-534). Kada je 1941. nesrećno poginuo, još uvek se nalazio u punoj snazi, bliže sredini nego kraju svoga stvaralačkog puta. Uza sve to, on je ostavio u rukopisu toliko spisa, dobrim delom već pripremljenih za štampu, da bi samo to za nekog drugog naučnika značilo dobar životni bilans, napisao je Samardžić.
U knjizi Skriveni svet Vladimira Ćorovića autor Borivoje Marinković na 1063 stranice je izložio svoju studiju o celovitom naučnom, književnom i edicionom korpusu V. Ćorovića, SPKD Prosvjeta, (Bileća-Gacko, 2006).
Dela[uredi | uredi izvor]
Ćorovićev stvaralački opus je obiman. Čine ga brojne knjige i pojedinačni tekstovi rastureni po raznim časopisima i listovima. Iako su činjeni i značajni pokušaji, još nije sastavljena i kompletna bibliografija njegovih radova i priloga o njemu. Ovo su samo neke njegove knjige:
- Vojislav Ilić (Mostar, 1906)
- Srpske narodne pripovijetke (Matica srpska: Novi Sad, 1909)
- Pokreti i dela (Geca Kon: Beograd, 1920)
- Ćorović, Vladimir (1920). Crna knjiga: Patnje Srba Bosne i Hercegovine za vreme Svetskog Rata 1914-1918 (1. izd.). Beograd-Sarajevo.
- Ćorović, Vladimir (1923). Luka Vukalović i hercegovački ustanci od 1852-1862. godine. Beograd: Srpska kraljevska akademija.
- Ćorović, Vladimir (1924). Velika Srbija. Beograd: Narodno delo.
- Ćorović, Vladimir (1924). „Despot Đurađ Branković prema Konavoskom ratu”. Glas SKA. 62: 24—39.
- Ćorović, Vladimir (1925). Bosna i Hercegovina. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Ćorović, Vladimir (1927). „Kako je vojvoda Radoslav Pavlović prodavao Dubrovčanima Konavlje (1423-1427.)”. Godišnjica Nikole Čupića. 110: 73—109.
- Ćorović, Vladimir (1928). Ujedinjenje. Beograd: Narodno delo.
- Ćorović, Vladimir (1929). Naše pobede. Beograd: Narodno delo.
- Ćorović, Vladimir (1933). Istorija Jugoslavije. Beograd: Narodno delo.
- Ćorović, Vladimir (1933). Mostar i njegova Srpska pravoslavna opština. Beograd: Planeta.
- Ćorović, Vladimir (1936). Odnosi između Srbije i Austro-Ugarske u XX veku. Beograd: Državna štamparija. (Zabranjeno izdanje-tiraž zaplenjen i uništen)
- Ćorović, Vladimir (1937). „Prošlost Hercegovine”. Mostar i Hercegovina. Beograd: Jugoslovensko profesorsko društvo. str. 1—29.
- Ćorović, Vladimir (1939). Političke prilike u Bosni i Hercegovini. Beograd: Politika.
- Ćorović, Vladimir (1940). Historija Bosne. Beograd: Srpska kraljevska akademija.[7]
Posthumno: Istorija Srba (BIGZ: Beograd, 1989), koristeći originalni rukopis Vladimira Ćorovića, priredili istoričari Rade Mihaljčić i Radoš Ljušić.
- Ćorović, Vladimir (1989). Istorija Srba. 1. Beograd: BIGZ.
- Ćorović, Vladimir (1989). Istorija Srba. 2. Beograd: BIGZ.
- Ćorović, Vladimir (1989). Istorija Srba. 3. Beograd: BIGZ.
- Ćorović, Vladimir (1992) [1936]. Odnosi između Srbije i Austro-Ugarske u XX veku (2. izd.). Beograd: Biblioteka grada Beograda.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „VLADIMIR ĆOROVIĆ”. sanu.ac.rs. Pristupljeno 22. 1. 2022.
- ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Plemstvo duha – Vladimir Ćorović”. www.rts.rs. Pristupljeno 2021-04-19.
- ^ "Politika", 17. maj 1935
- ^ Univerzitet u Beogradu Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. avgust 2013), Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ "Politika", 26. april 1936
- ^ Sve je ograničeno sem duha i mašte („Večernje novosti“, 14. decembar 2014)
- ^ "Politika", 13. mart 1941
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Stanišić, Mihailo (1999). Ekspanzionizam Hrvata i rastrojstvo Srba. Službeni list SRJ. str. 369. ISBN 86-355-0429-1.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Biografija na sajtu SANU
- Projekat Rastko: Sabrana dela Vladimira Ćorovića u elektronskom izdanju (jezik: srpski)
- Plemstvo duha – Vladimir Ćorović (RTS, 7. mart 2015)
- Vladimir Ćorović, RTS Obrazovno - naučni program - Zvanični kanal
