Vodenička (Kamenička) reka

Vodenička (Kamenička) reka
Opšte informacije
Sliv	Crnomorski
Plovnost	ne
Vodotok
Izvor	Stara planina, Kamenica (Dimitrovgrad)
Ušće	reka Visočica
Geografske karakteristike
Država/e	Srbija
Oblast	Istočna Srbija

Vodenička reka (nakon sela Kamenica ovaj tok se zove još i Kamenička reka) nastaje na koti 1384 m spajanjem Jelovog dola i Studene bare i uliva se u reku Visočicu između sela Izatovci i Braćevci na koti 755 m. Generalni pravac toka joj je od severa ka jugu a njeno slivno područje nalazi se između slivova Rosomačke reke (zapad) i Krivodolštice (istok). Od Rosomačke reke i neposrednog sliva reke Visočice odvaja ih vododelnica koja idući od juga ka severu ide obodom Obreža, prolazi istočno od Ponora preko Vučje glave i u ovom delu odvaja Vodeničku reku od neposrednog sliva reke Visočice. Dalje ide preko Senokoške čuke (1328 m n. v.), Meškovog rida (1351 m n. v.), Crnaka (1592 m n. v.) a zatim preko Rovnice izlazi na državnu granicu sa Republikom Bugarskom kod Begove kule. U ovom delu odvaja Vodeničku reku od Rosomačke reke. Idući dalje državnom granicom i to od Begove kule (1668 m n. v.) na istok i jugoistok preko Mučibabe (1719 m n. v.), Golemog guvna (1580 m n. v.), Adžijine korije (1716 m n. v.), zatim preko vrhova sa kotama 1622 m n. v., 1613 m n. v., 1609 m n. v., 1423 m n. v., do vrha sa kotom 1368 m n. v. kod Ravništa, gde napušta državnu granicu. Nakon napuštanja državne granice ide vrhom Momcelija (1352 m n. v.), Raskršća (1278 m n. v.), Boljevskih vrhova (1236, 1223 i 1234 m n. v.), pa preko Bila (1002 m n. v.) i Pljoske (826 m n. v.) sve do ušća Vodeničke reke u Visočicu. U ovom delu vododelnica odvaja sliv Vodeničke reke od Krivodolštice i neposrednog sliva reke Visočice.

Sliv

Sliv Vodeničke reke je lepezastog oblika s tim da je u donjem delu izuzetno sužen i ne prima vode ni jednog toka, odnosno nema pritoka. Ukupna površina sliva Vodeničke reke je 66,4 km². Leva sastavnica Vodeničke reke, Jelov do izvire ispod Crnog vrha na koti 1780 m n. v. i formira svoj tok južno od Adžijine korije i ukupne dužine je 3.809 km. Na svom putu do spoja sa Studenom barom prima četiri toka, dva sa leve strane, od kojih je jedan stalni tok a jedan povremeni i dva povremena sa desne strane.

Spajanjem Jelovog dola i Studene bare na koti 1384 m nastaje Vodenička reka koja do svog ušća formira tok ukupne dužine 11.971 km. Na svom putu od nastanka pa do ušća, nakon samo jednog kilometra, kod Ivkovog vira prima vode svoje desne pritoke, povremenog Bezimenog potoka. Nizvodno, nakon još jednog kilometra prihvata vode sa leve strane takođe Bezimenog potoka manjeg značaja. Prva značajnija pritoka je leva pritoka Sićelća bara a čije vode se ulivaju na 2,5 km od nastanka Vodeničke reke. Sledeća pritoka je takođe značajna za tok Vodeničke reke a to je desna pritoka Vrla bara, koja se uliva na koti 956 m u tok Vodeničke reke. Idući dalje nizvodno, na ulasku u selo Senokos, Vodenička reka prihvata vode svoje desne pritoke, Bezimenog potoka a u centru ovog sela prima svoju najznačajniju pritoku Gradeščicu sa leve strane. Nakon Senokosa, odnosno nakon ulivanja Gradeščice, Vodenička reka teče na jug formirajući tok dužine nešto manje od 6 km i u ovom delu nema ni jedne leve pritoke a sa desne strane prihvata vode 5 manje značajnih kratkih povremenih tokova bez imena. Reka Vrla bara izvire ispod Begove kule formirajući svoj tok ukupne dužine 7.332 km. Na svom putu prihvata vode svoje dve značajnije pritoke: desne pritoke Grgurićeve bare, i leve pritoke Svinovske reke, koja ima formiran tok ukupne dužine 4.888 km, a izvire ispod Mučibabe. Treća manje značajna pritoka je Javorov potok i predstavlja povremeni tok. Najznačajnija pritoka je svakako reka Gradeščica. Ovaj tok nastaje spajanjem Crnovrške bare i Srebrnske bare na koti 1293 m. Desna sastavnica, Crnovrška bara izvire zapadno od Crnog vrha i teče od izvora do spoja sa Srebrnskom barom tokom dužine 2,15 km. Leva sastavnica izvire istočno od Crnog vrha i formira svoj tok ukupne dužine nešto manje od 4 km.

Tok Gradeščice od njenog nastanka pa do ušća ima ukupnu dužinu 5,65 km i na svom putu prihvata vode samo jedne svoje pritoke, Karibanjskog potoka, i to na 1,16 km od svog ušća u Vodeničku reku. Ukupna dužina Karibanjskog potoka je 5,3 km a izvire jugoistočno od Karibanjskog brda na koti 1500 m n. v. Na slici 4 dati su podužni profili Vodeničke reke i njenih sastavnica kao i njene glavne pritoke, Gradeščice. Sračunati srednje uravnati padovi iznose:

• Vodeničke reke od ušća do njenog nastanka, odnosno do spajanja Jelovog dola sa Studenom barom iznosi 33 ‰,
• Jelovog dola 83 ‰,
• Studene bare 79 ‰,
• Vodeničke reke od izvora Jelovog dola pa do njenog ušća u Visočicu 42 ‰.

Vodenička reka pravi jedan vodopad iznad sela Senokos.

Literatura

• Vakanjac, Ilić, Polomčić, Ratković, Hidrografske i hidrološke karakteristike Rosomačke i Vodeničke reke, Pirotski zbornik 42, 2017
• Ristić, Razvoj simulacionog modela za proračun dnevnih isticanja iz karstnih vrela, doktorska disertacija, 2007
• Glasnik Srpskog geografskog društva, tomovi 47-49