Volovska zaprega
| Uzgoj volova i tradicija volovskih zaprega u Kostariki | |
|---|---|
 Volovska zaprega u Kostariki | |
| Nematerijalno kulturno nasleđe | |
| Region | Kostarika |
| Svetska baština Uneska | |
| Unesko oznaka | 00103 |
| Datum upisa | 2008 |
| Lokacija upisa | https://ich.unesco.org/en/RL/oxherding-and-oxcart-traditions-in-costa-rica-00103 |
Volovska zaprega je zaprežno vozilo sa dva ili četiri točka koje vuku volovi. To je prevozno sredstvo koje se koristi od davnina u mnogim delovima sveta. I danas se koristi tamo gde su savremena vozila ili preskupa ili postojeća infrastruktura otežava njihovu upotrebu.
Volovsku zapregu, koja se posebno koristi za prevoz robe, vuče jedan ili više volova. Kola su za volove najčešće pričvršćena posebnim lancem pričvršćenim za jaram, ali se takođe koristi i konopac. Vozač i svi drugi putnici sede na prednjoj strani kola, dok se teret postavlja pozadi. Volovskom zapregom tradicionalno su prevoženi poljoprivredni proizvodi i drvena građa.
Godine 2005. gajenje volova i tradicija upotrebe zaprežnih volovskih kola u Kostariki uvršćena je na UNESKO- vu reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prvei istorijski podaci o upotrebi kola za prevoz tereta datiraju oko 4400. p. n. e. Najstariji drveni točkovi upotrebljivi za transport pronađeni su u južnoj Rusiji i datirju oko 3325 (± 125) godine p. n. e.[2] Dokazi o vozilima na točkovima pojavljuju se od sredine 4. milenijuma pre nove ere, na teritoriji između Severnog mora i Mesopotamije. Postoji mogućnost da su to upravo bila volovska kola.[3]
Kostarika[uredi | uredi izvor]
U Kostariki su zaprežna volovska kola (carretas na španskom jeziku) bila važan aspekt svakodnevnog života i trgovine, posebno između 1850. i 1935. godine,[4] razvijajući jedinstvenu tradiciju konstrukcije i ukrašavanja koja se još uvek razvija. Tradicionalna volovska kolica, ili kareta, proizvod je najpoznatijeg zanata Kostarike. Od sredine devetnaestog veka, volovska kolica su korišćena za prevoz zrna kafe iz centralne doline Kostarike preko planina do Puntarenasa na pacifičkoj obali, što je zahtevalo putovanje od deset do petnaest dana.
.jpg)
Tradicija slikanja i ukrašavanja volovskih kolica započela je početkom dvadesetog veka. Prvobitno je svaki region Kostarike imao svoj poseban dizajn, omogućavajući identifikaciju porekla vozača prema obojenim šarama na točkovima. Početkom dvadesetog veka, uz šarene zvezde počele su da se pojavljuju cveće, lica i minijaturni pejzaži, a do danas godišnja takmičenja nagrađuju najkreativnije umetnike u ovoj tradiciji. Budući da su volovska kola zastarela kao prevozno sredstvo, potražnja za njima je sve manja, što znači da je i broj zanatlija koji su prošli obuku za proizvodnju i ukrašavanje volovskih kola snažno opao tokom poslednjih decenija. Ali, kostaričke parade i tradicionalne proslave nisu kompletne bez tradicionalne parade volovskih kola.
Godine 1988. vlada Kostarike je tradicionalna kola sa volovima proglasila nacionalnim simbolom rada.
Godine 2005. tradicija gajenja volova i zaprežnih volovskih kola u Kostariki uvršćena je na Uneskovu reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva.[1]
Indonezija[uredi | uredi izvor]
U Indoneziji se volovska kola koriste u seoskim delovima zemlje za prevoz robe i ljudi, ali češće se u Indoneziji koriste konjska, a ne volovska kola. Vozač zaprege za volove poznat je na indonežanskom kao bajingan.
Malezija[uredi | uredi izvor]
Volovska kola su se široko koristila u Maleziji pre uvođenja automobila, a mnoga se koriste i danas. Tu su spadala i putnička vozila, koja se sada koriste posebno za turiste.[5] Putnička kola su obično opremljena tendama za zaštitu od sunca i kiše, a često su i lepo ukrašena.[6] [7]
Australija[uredi | uredi izvor]
U Australiji su volovska kola imala četiri točka i obično su se koristila za prevoz velikih tereta. Kola su vukli volovi koji su se mogli sastojati i od 20 ili više životinja.
Volovi su široko korišćeni za transport proizvoda iz ruralnih područja do većih gradova i luka. Zbog veličine Australije, ova kola su često prelazila velike razdaljine što je moglo potrajati mnogo dana, pa čak i nedelja.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Volovska zaprega u Južnoj Australiji 1911. -
Volovska zaprega u Srbiji -
Volovska kola u zoološkom vrtu Misore, Indija -
Volovska kola u Indiji -
Tipično ukrašena kostarička volovska kola -
Meksička sarreta u El Pasu, Teksas, oko 1885. -
Reprodukcija volovskih kola japanske aristokratije u Jidai Matsuri -
Volovska kola u Pendžabu -
Volovska kola iz 1836. godine izložena u dvorištu
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Bullocky, Australian English term for the driver of a bullock team
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Oxherding and oxcart traditions in Costa Rica”. ich.unesco.org. Pristupljeno 11. 6. 2021.
- ^ Holm, Hans J. J. G. (2019): The Earliest Wheel Finds, their Archeology and Indo-European Terminology in Time and Space, and Early Migrations around the Caucasus. Series Minor 43. Budapest: ARCHAEOLINGUA ALAPÍTVÁNY.ISBN 978-615-5766-30-5.
- ^ David W. Anthony, The Horse, the Wheel, and Language: How Bronze-Age Riders from the Eurasian Steppes Shaped the Modern World. Princeton University Press, 2010 ISBN 1400831105 p461
- ^ http://www.guiascostarica.com/cr13.htm La carreta típica
- ^ Melacca government Portal - Menaiki Kereta Lembu.
- ^ „Passenger bullock cart outside Malaysia Museum.”. Arhivirano iz originala 05. 08. 2012. g. Pristupljeno 11. 06. 2021.
- ^ „Historical picture of bullock cart in Malaysia.”. Arhivirano iz originala 17. 07. 2011. g. Pristupljeno 11. 06. 2021.
