Vojnić

Koordinate: 45° 19′ 33″ S; 15° 41′ 45″ I / 45.32573° S; 15.69576° I / 45.32573; 15.69576
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za druge upotrebe, pogledajte Vojnić (višeznačna odrednica).

Vojnić
Centar Vojnića
Administrativni podaci
DržavaHrvatska
ŽupanijaKarlovačka
OpštinaVojnić
OblastKordun
Stanovništvo
 — 2011.Rast 1.213
Geografske karakteristike
Koordinate45° 19′ 33″ S; 15° 41′ 45″ I / 45.32573° S; 15.69576° I / 45.32573; 15.69576
Vremenska zonaUTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Aps. visina140 m
Vojnić na karti Hrvatske
Vojnić
Vojnić
Vojnić na karti Hrvatske
Vojnić na karti Karlovačke županije
Vojnić
Vojnić
Vojnić na karti Karlovačke županije
Ostali podaci
Poštanski broj47220 Vojnić
Pozivni broj+385 47
Registarska oznakaKA
Veb-sajtwww.vojnic.hr

Vojnić je naseljeno mjesto i središte istoimene opštine na Kordunu, u Karlovačkoj županiji, Republika Hrvatska.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Vojnić se nalazi oko 25 km jugoistočno od Karlovca, nedaleko od bosanskohercegovačke granice. Do 1997. godine Vojnić je bio dio Sisačko-moslavačke županije. Kroz Vojnić protiče reka Radonja.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Na prostoru opštine Vojnić još u srednjem veku postojala je opština Kolarić u kojoj su svi stanovnici bili slobodni seljaci. Titulu im je podario ugarski kralj Bela IV. Od nastanka gradića Vojnića za vreme turskih ratova, Vojnić ulazi u sastav Vojne krajine. Imao je ulogu odbrambenog grada prema Bosni kojeg su naselili Srbi u 17. vijeku.

Jača naseljavanja područja Vojnića izvršena su u vreme trećeg rata Austrije s Turskom, kada je posle Beogradskog mira (1739) Austrija izgubila predijele s desne strane Une. Tada se veliki broj srpskih porodica preselio u Baniju, ali ih je dosta stiglo i u predio Vojnića.

Početkom 20. veka Vojnić je selo sa pravoslavnom parohijom u Budaštanskom protoprezviratu, u koju spadaju i druga okolna mesta: Jurga, Radonja, Ključar, Krivaja, kokirevo, Živković Kosa i Knežević Kosa. Parohiju čini 1048 pravoslavnih domova sa 3226 pravoslavnih Srba. U Vojniću je sedište političke vlasti mesne i kotarske, tu su pošta i brzojav (telegraf), a od javnih zdanja srpska pravoslavna crkva i komunalna škola.

Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano i crkvene matice se vode od 1778. godine. Pravoslavni hram posvećen Vaznesenju Gospodnjem građen je 1822. godine, a ikonostas oslikan 1852. godine. Tu je i devet srpskih grobalja, parohija je prve klase sa parohijskim domom. Predsednik crkvene opštine 1905. godine je Dragomir Kosanović, a paroh pop Ignjatije Malobabić je protoprezviter. Sveštenik je rodom iz Slavskog polja, rođen 1844. godine i u mestu služi poslednjih 16 godina.[1]

Škola u Vojniću je komunalna osnovna sa jednim zdanjem. U njoj rade 1905. godine Paja Ribar (koji je i sekretar crkvene opštine) i Anka Vorkapić, sa 460 redovnih đaka i 115 u poftornoj nastavi.

U Drugom svjetskom ratu, tokom vladavine NDH, veliki broj Srba je ubijen. Tako se između ostalog 17. aprila 1942. dogodio masakr u pravoslavnoj crkvi u Vojniću, kada je 64 osobe zaključano u crkvu koja je zatim spaljena.[2] Takođe je 351 stanovnik Vojnića ubijen u logoru Jasenovac.[traži se izvor]

Vojnić se od raspada Jugoslavije do avgusta 1995. godine nalazio u Republici Srpskoj Krajini. Tokom agresije na RSK u avgustu 1995. godine hrvatska vojska zauzela je Vojnić proteravajući većinsko srpsko stanovništvo u gradu i okolini.

Srušena srpska kuća za vreme hrvatske operacije Oluja

Drugi svjetski rat[uredi | uredi izvor]

U srezu Vojnić priređeno je nekoliko masovnih pokolja. Iz samog Vojnića više od 100 Srba ubijeno je samo jednog dana 29. jula 1941. na mestu zvanom „Zmijin jarak" i to udarcima čekića. U ovom selu naročito je mnogo stradala opština Krnjak, gde je bilo nekoliko masovni pokolja. Samo krajem jula 1941. poubijano je oko 530 Srba iz ove opštine. Jednog dana u leto 1941. godine u Vojniću ustaše su pohapsile oko 400 ljudi, strpale ih u kamione i odveli do šume zvane „Loskunja“, na putu Vojnić-Tušilović. Pošto su ih izbacili iz kamiona, naredili su bolje obučenima da se svuku, pa su ih zatim pobili udarajući ih čekićem i krampom-budakom u glavu. "Nemoguće je opisati perom ili izreći ljudskim jezikom grozote i patnje tih mučenika. Spasenje je bilo za onoga ko je dobio jači udarac u glavu od koga je odmah umro“. Najteže je bilo za one koji su bili teže ranjeni, jer su nekoliko dana strašno mučeni, a bili su čuvani da ne bi ko pokušao da ih oslobodi. Posle nekoliko dana neke su poubijali, a neke ostavili da ostanu u najtežim mukama. Tada su uspeli da se spasu sveštenik Janko Đ. Malobabić (paroh u obližnjoj Rjeci) i još dva zemljoradnika, koji su pobegli u obližnju šumu.

Veliki broj ljudi, žena i dece ubijeno je iz sreza Vojnić, Vrginmost, Glina. Ubijeni su u selu Mehino Stijenje, kod Velike Kladuše, u srezu Cazin. Po nekim izveštajima tamo je ubijeno između 10.000 i 12.000 Srba.[3]

U blizini Vojnića u šumi zvanoj „Radonja", u jednom jarku nađeno je oko 1.000 leševa ljudi, žena i dece. Naročito je padao u oči leš jedne mlade žene od 25 godina koji je leđima ležao na zemlji. Žena je nožem zaklana, obe su joj dojke nožem probodene, a na prsima joj je bio leš jednogodišnjeg muškog deteta"."Ruke deteta bile su provučene kroz razrezane materine dojke“.[4]

Srbe su ubijali svim mogućim oružjem i oruđem. U šumu zvanu „Luskonja“ na putu između Vojnića i Tušilovića, ustaše su dovele oko 400 Srba, „naredile bolje obučenima da skinu odela pa ih sve pobili čekićem i budacima u glavu“. Očevidac kaže: „Nemoguće je opisati perom ili izreći ljudskim jezikom grozote i patnje tih mučenika. Spasenje je bilo za onoga, koji je dobio jači udarac u glavu od koga je odmah umro, ali su bile muke za one mučenike koji su dobili slabije udarce u glavu, pa su se nekoliko dana neiskazano mučili, čuvani od zlikovaca, da ne bi slučajno od koga bili spašeni.

U selo Vojišnicu, srez Vojnić, 29. jula 1941. godine došle su ustaše iz Zagreba zajedno sa šefom zagrebačke policije Vladimirom Cerovskim „i koga su god od Srba našli na putu, pred kućom ili u kući toga su hvatali i trpali u kamione“. Početkom avgusta ustaše su nastavile hapšenje Srba u Vojniću i okolini“. “Već rano u zoru rasturili su se po srpskim selima, pucali i kupili Srbe.[5][nepouzdan izvor?]

Početkom maja 1942. godine ustaše su iz sela vojnićkog sreza pohapsile i doterale u dvorište sreskog načelstva u Vojniću oko 5.000 ljudi, žena i dece.[6]

Avgusta 1941. godine u vojničkoj crkvi bilo je zatvoreno oko 200 Srba iz mesta i okoline, gde su toliko zlostavljani i tučeni da su neki od batina pomrli. Svukli su ih gole, batinama oterali u oltar i primorali da sednu rukama nalakćeni na kolena držeći se za glavu. Tada su ih nemilosrdno tukli po celom telu kundacima, letvama od crkvene ograde, čekićima crkvenim svećnjacima, kopljima od ripida i barjaka, crkvenim knjigama i ikonama. Posle toga su ih ostavili da 2 dana leže na hladnom betonu, zatim pustili tobože kućama, da bih ih uskoro opet pohvatali.[7]

U srezu Vojnić popaljena su sasvim ili delimično ova sela: Okić, Vojnić, Živkovića Kosa, Kupljensko, Miholjsko i Krnjak. Prvog decembra 1941. godine na putu od Karlovca ustaše su palile srpska sela. Tada su stradala sela Tušilović i Brezova Glava „Kuće su palili ne upotrebljavajući neka posebna zapaljiva sredstva „već šibicom a potom je vatra sa jedne kuće prenošena na drugu zapaljenim senom; to je bilo moguće jer je uz svaku kuću bio senjak“.[8]

U srezu Vojnić, porušenu su i popaljene crkve u Donjem Budačkom, Gornjem Budačkom, Širokoj Reci, Veljunu, Perjasici, Vojniću, Povoju, Kraku, Krstinju, Kolariću i Dunjaku. Naročito je bilo svirepo spaljivanje crkve u Kolariću sa kojom su spaljeni i ljudi koji su njoj zatvoreni a sa njima i žene koje su tim zatvorenicima donele hranu. „Te su ljude svlačili gole i posipali ih žeravicom i svi ti jadnici izgubili su svoje mukotrpne živote u najstrašnijim mukama“.[9]

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Popis stanovništva u SFRJ 1991: Vojnić
Panorama Vojnića

U Vojniću je 1991. godine broj Srba iznosio oko 90%. Mnogi od njih su proterani u operaciji Oluja 1995. godine. Prvi od njih koji su se vratili 1997. dočekani su demonstracijama i antisrpskim grafitima. Situacija je danas bolja, i procjenjuje se da Srba ima oko 65%. U januaru 2007. godine postavljene su dvije ćirilične table i srpska trobojka na zgradu opštine. Te table su skinute 2013. godine, međutim ubrzo su postavljene nove.[10]

Vojnić je prema popisu iz 2011. godine imao 1.213 stanovnika.[11]

Broj stanovnika po popisima[uredi | uredi izvor]

Nacionalnost[12] 2011. 2001. 1991. 1981. 1971. 1961. 1953. 1948. 1931. 1921. 1910. 1900. 1890. 1880. 1869. 1857.
br. stanovnika 1.213 1.156 1.204 1.120 981 743 732 488 441 509 511 476 406 337 355 336

Nacionalni sastav[uredi | uredi izvor]

Nacionalnost[12] 2011. 2001. 1991. 1981. 1971. 1961.
Hrvati 872 (75,43%) 51 (4,23%) 39 (3,48%) 72 (7,33%) 80 (10,76%)
Srbi 254 (21,97%) 1.056 (87,70%) 914 (81,60%) 831 (84,70%) 647 (87,07%)
Jugosloveni — 30 (2,49%) 141 (12,58%) 70 (7,13%) 8 (1,07%)
ostali i nepoznato 30 (2,59%) 67 (5,56%) 26 (2,32%) 8 (0,81%) 8 (1,07%)
Ukupno 1.213 1.156 1.204 1.120 981 743

Popis 1991.[uredi | uredi izvor]

Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Vojnić je imalo 1.204 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:

Popis 1991.‍
Srbi
  
 1.056 87,70%
Hrvati
  
 51 4,23%
Jugosloveni
  
 30 2,49%
Muslimani
  
 19 1,57%
Albanci
  
 5 0,41%
Makedonci
  
 3 0,24%
Mađari
  
 1 0,08%
neopredeljeni
  
 14 1,16%
nepoznato
  
 25 2,07%
ukupno: 1.204

Privreda[uredi | uredi izvor]

Dominantna privredna grana je poljoprivreda gdje je ratarstvo u funkciji stočarstva. Kvalitetna šuma je temelj drvnoj industriji, bogate naslage keramičke gline fabrici keramičkih pločica. Od prirodnih resursa tu je još kvarcni pijesak čija nalazišta se ne koriste i nisu dovoljno istražena. Strateški plan razvoja privrede opštine Vojnić temelji se upravo na vlastitim prirodnim resursima gdje je moguć razvoj ruralnog turizma gdje bi dominirao lovni turizam.

Sport[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910.
  2. ^ Zatezalo, Đuro. „Masovne grobnice kao surova gubilišta srpskog naroda na području Korduna, Banije i Like 1941-1945.”. Radio sam svoj seljački i kovački posao. Arhivirano iz originala 11. 02. 2014. g. Pristupljeno 6. 7. 2012. 
  3. ^ Stranjaković 1991, str. 252,253
  4. ^ Stranjaković 1991
  5. ^ Dušan Eromić, privatni činovnik iz Vojnića, Beograd 28.9.1941. god. (K)
  6. ^ Mile Pajić, zemljoradnik iz Krstinje, srez Vojnić, Beograd 16.5.1942. god.
  7. ^ Stranjaković 1991, str. 170.
  8. ^ Đurađ Mađišić iz Dugog Dola, Beograd 11.6.1942 god. (K) Rade Ljubišić iz Tušilovića, beograd 6.6.1942 (K)
  9. ^ Najveći zločini sadašnjice : patnje i stradanje srpskog naroda u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj od 1941-1945, Dr. Dragoslav Stranjaković, Gornji Milanovac Dečje novine (1991), str. 173
  10. ^ „U Krnjaku i Vojniću nove dvojezične ploče”. Večernji list. 14. 10. 2013. Pristupljeno 3. 11. 2018. 
  11. ^ „Popis 2011.” (PDF). Državni zavod za statistiku RH. 2011. Pristupljeno 12. 2. 2021. 
  12. ^ a b Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Gelo, Jakov (1998). Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. ISBN 978-953-6667-07-9. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Војнић&oldid=26845025”