Galša (Arad)
| Galša rum. Galșa | |
|---|---|
| Naselje | |
 | |
  Galša Lokacija u Rumuniji | |
| Koordinate: 46° 17′ 17″ N 21° 39′ 4″ E / 46.28806° S; 21.65111° I | |
| Zemlja |  Rumunija |
| Okrug | Arad |
| Opština | Širija |
| Nadmorska visina | 109 m (358 ft) |
| Stanovništvo (2002)[1] | |
| • Ukupno | 2.174 |
| Vremenska zona | Istočnoevropsko vreme (UTC+2) |
| • Leti (DST) | Istočnoevropsko letnje vreme (UTC+3) |
| Geokod | 677637 |
Galša (rum. Galșa) naselje je u Rumuniji u okrugu Arad u opštini Širija.[2][3] Opština se nalazi na nadmorskoj visini od 109 m.
Istorija[uredi | uredi izvor]
U mestu je stara pravoslavna crkva iz 1715. godine, posvećena Uspeniju Presvete Bogorodice ili Velikoj Gospojini. Nova, današnja crkva je podignuta 1749. godine. U 19. veku je dobila klasicističku zapadnu fasadu. Templo je drvena pregrada, na kojem su ikone rad Stefana Teneckog rađene 1769-1770. godine.[4] Tenecki je naslikao i celivajuće neke ikone. Rumunska pravoslavna crkva je takođe it 1749. godine. Broj Srba je pred Drugog svetskog rata iznosio 342 duše.
Godine 1740. Galša je graničarski šanac u Pomoriškoj granici.[5]
Arhimandrit manastira Hodoša 1837-1839. godine Grigorije Kirilović,[6] rođen je u mestu Galši.
Galša je 1834. godine potpala pod uticaj Unije. Episkop aradski Maksim Manujlović je sa nekim arhimandritom i Lukačekom otišao iz Arada u Galšu, da na licu mesta spreči prelazak pravoslavaca u uniju. No nije ije imao uspeha govoreći okupljenom narodu kod protinog doma. Mesni učitelj Nikola Seležan zagovornik unijata je bio drzak i dobacivao mu ometajući ga tokom obraćanja narodu. Nakon što je otišao iz mesta, saznao je da je trebalo da dođu u Galšu unijatski sveštenici iz Velikog Varadina, da ubeđuju narod koji krenuo stranputicom. Naručio je odmah od viceišpana jednu delegaciju koja će ići u Galšu, da namere unijata pokvari. U delegaciji su bili svetovnjaci: viceišpan Faško, stari Petar Čarnojević, kameralni prefekt Marković, vicefiškal Kočuba, i solgabiro Petr Vank. A od pravoslavnih popova Rac i Žuljanji sa vilagoškim protom. Prelaz u uniju je bio neminovan, uprkos ubeđivanju, jer je narod bio podbunjen. Solgabiro (sreski načelnik) Paphazi je uskoro javio da su svi u Galši prešli u uniju, i pravoslavnu crkvu "preoteli".[7] Samo je 40 porodica ostalo pravoslavno, a među njima su stare gazde (ostali uplakani), jer su oni tu crkvu i gradili.
Srpski mecena Sava Tekelija je imao u Galši jedan vinograd.[8] Dana 6. novembra 1840. godine boravio je on tu u vinogradarskoj kućici; tada je video neko priviđenje kroz čudnu svetlost. Vinograd je 1859. godine počeo da se parloži; kako nije bilo kupca Matica srpska je morala da ga obrađuje, preko arendatora. Godine 1860. januara taj vinograd kupovao je od Matice srpske, advokat Koloman Čutak iz Pankote.[9] Kako se nije hteo pogađati matičin poverenik Kostić je tražio boljeg ponuđača. Kupio je vinograd iste aprila 1860. godine, Aleksandar Gavra za 4.200 f.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Prema podacima iz 2002. godine u naselju je živelo 2174 stanovnika.[1]
Popis 2002.[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „Recensământul Populaţiei şi al Locuinţelor”. Arhivirano iz originala 2012-09-18. g. Pristupljeno 2011-12-08.
- ^ „The GeoNames geographical database”. 2012.
- ^ „Communes of Romania”. Statoids. Gwillim Law. 2010-07-27. Pristupljeno 4. 7. 2015.
- ^ Miloš Popović: "Versko-crkveni život Srba u Banatu", Zrenjanin 2001.
- ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1874.
- ^ "Srpski sion", Sremski Karlovci 1904.
- ^ "Srpski sion", Sremski Karlovci 1906.
- ^ Jovan Subotić: "Život Save Tekelije, bezsmrtnog blagodatelja naroda srbskog", Budim 1861.
- ^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1860.
