Geografija Argentine
| Geografija Argentine | |
|---|---|
 Prikaz Argentine | |
| Kontinent | Južna Amerika |
| Region | južna hemisfera |
| Površina | 2,780,400 km² km² (8.) — kopno 98.43%% — voda 1.56%% |
| Dužina obale | 4,989 km km |
| Granice | Ukupno: 11,968 km km Čile: 6,691 km km Paragvaj: 2,531 km km Brazil: 1,263 km km Bolivija: 942 km km Urugvaj: 541 km km |
| Najviša tačka | Akonkagva (6,960 m) |
| Najniža tačka | Laguna de Kabron (jezero) (-105 m) |
| Najduža reka | Parana (reka) (4,700 km) |
| Najveće jezero | Buenos Ajres (1,850 km2) |
Geografija Argentine opisuje geografske odlike Argentine, zemlje koja se nalazi na jugu Južne Amerike.[1] Na zapadu se graniči sa Andima, a na istoku sa južnim Atlantskim okeanom, susedne države su Čile na zapadu, Bolivija i Paragvaj na severu, te Brazil i Urugvaj na severoistoku.
Po površini, Argentina je druga zemlja po veličini u Južnoj Americi nakon Brazila i 8. po veličini država na svetu. Njena ukupna površina je 2.780.400 km². Argentina polaže pravo na deo Antarktika (Argentinski Antarktik) koji je predmet Ugovora o Antarktiku. Argentina takođe polaže prava na nekoliko britanskih južnoatlantskih ostrva.
Sa populacijom većom od 42,1 miliona, Argentina se od 2010. godine nalazi na 32. mestu po broju stanovnika na svetu.[1]
Regioni[uredi | uredi izvor]
Argentinske provincije su podeljene u 7 zona u pogledu klime i terena. Sa severa na jug, zapada na istok:
Argentinski severozapad: Huhuj, Salta, Tukuman, Katamarka, La Rioha
- Gran Čako: Formosa, Čako, Santijago del Estero
- Mesopotamija: Misiones, Korijentes
- Centralna: Kordoba, Entre Rios
- Kjuo: San Huan, Mendoza, San Luis
- Pampa: Santa Fe, La Pampa, Buenos Ajres
- Patagonija: Rio Negro, Neukuen, Čubut, Santa Kruz, Ognjena Zemlja
Iskorišćenost zemlje:
- Obradivo zemljište 13.9%
- Trajni usevi: 0,4%
- Stalni pašnjaci: 39,6%
- Šuma: 10,7%
- Ostalo: 35,4% (2011)
- Navodnjavano zemljište: 23.600 km² (2012)
- Ukupni obnovljivi vodni resursi: 814 km³ / god
Vodni resursi[uredi | uredi izvor]
U Argentini, vodenu mrežu integrišu mnogi sistemi različitog ekonomskog značaja, koji se mogu meriti količinom protoka i plovnosti. Relevantnost protoka vode zasniva se na njegovom potencijalu da se koristi za navodnjavanje i kao izvor energije. U zavisnosti od toga gde se vodeni tokovi slivaju, reke i potoci mogu se klasifikovati u tri različite vrste slivova:
- Otvorena ili egzorhejska slivna područja: imaju spoljnu odvodnju (u more) - reka Parana, reka Urugvaj, reka Negro
- Zatvorena ili endorejska slivna područja: imaju unutrašnju odvodnju - reka Atuel, reka Dijamante, reka Tunuijan
- Ostali slivovi: nemaju drenažu i mogu se naći u središtu zapadno od ravnice, na zapadu pampejskog regiona i u nekim patagonijskim oblastima.
S druge strane, jezera i lagune su trajne nakupile vodu preko nepropusnih udubljenja. Njihova razlika se uglavnom zasniva na njihovoj produženosti i dubini. Veoma su važni za regulaciju potoka, kao izvor energije, turistička atrakcija i njihovo ihtiološko bogatstvo. U Argentini su sva glavna jezera u Patagoniji.
Reke[uredi | uredi izvor]
Osim na severoistoku, malo je velikih reka, a mnoge imaju samo sezonske tokove. Gotovo svi vodotoci idu prema Atlantiku, ali veliki broj završava u jezerima i močvarama ili se gubi u zemljištima Pampasa i Patagonije. Četiri glavna rečna sistema su ona koja se ulivaju u ušće Rio de la Plata, ona koja se sastoje od potoka Anda, ona od centralnog rečnog sistema, i ona od južnog sistema.
Parana, druga po dužini reka u Južnoj Americi posle Amazona, teče približno 4.900 km i čini deo granica između Brazila i Paragvaja, Paragvaja i Argentine. U njegovom gornjem toku se nalaze mnogi vodopadi. Njoj se pridružuje reka Igvasu (Rio Iguacu) gde ulazi u Argentinu na severoistoku. Ovo područje je širom sveta dobro poznato po spektakularnim vodopadima Igvasu (Kataratas Igvasu, što znači „velika voda“). Jedno od najvećih svetskih prirodnih čuda, nalaze se na granici između Argentine i Brazila sa dve trećine vodopada u Argentini. Obuhvataju približno 275 vodopada, visokih između 60 i 80 m. Ovi padovi su viši i širi od Nijagarinih vodopada na granici Sjedinjenih Država i Kanade. Ostale pritoke Parane, koje se napajaju sa zapada, su Bermeho, Bermehito, Salado i Karkarana.
Reka Urugvaj (1.600 km) čini deo granica između Argentine i Brazila i Argentine i Urugvaja. Plovan je oko 300 km od ušća do Konkordije. Reka Paragvaj dužine 2.550 km čini deo granice između Paragvaja i Argentine i uliva se u Paranu severno od Korijenta i Alte Parane. Svi oni se udružuju kako bi se ulili u Rio de la Plata i na kraju u Atlantski okean na severu Argentine. Tamo gde se te reke sastaju, formira se široko ušće koje može doseći maksimalnu širinu od 222 km.
Na severu centralne Argentine, jezero Mar Čikita vodom se opskrbljuje sa nekoliko reka. Reka Dulče potiče blizu San Miguela de Tukumana i teče jugozapadno u jezero. Sa jugozapada ga napajaju i Primero i Segundo.
U severnoj regiji Patagonije glavne reke su reke Kolorado i Negro, obe koje se uzdižu u Andima i protiču Atlantskom okeanu. Kolorado napaja reka Salado, koja teče od Piko Ojos del Salado u jugoistočnom smeru do Kolorada. Pritoci Salada uključuju Atuel, Dijamante, Tunuian, Desaguadero i San Huan, a svi oni potiču iz severozapadnih Anda. Crnac takođe ima dve glavne pritoke, Neuken i Limaj. U centralnoj regiji Patagonije Čubut se uzdiže u Andima i teče na istok da bi stvorio veliko jezero pre nego što kreće ka okeanu.
Jezera[uredi | uredi izvor]
Regija Los Lagos (jezerski okrug), na granici Čilea i Argentine u planinskom regionu Anda, sadrži mnoštvo ledničkih jezera koja nastaju iz planina, a zatim ih napuni kiša. Najznačajnije od njih je jezero Buenos Ajres, poznato i kao General Karera, koji se nalazi na jugu Argentine i deli se sa Čileom. To je najveće jezero u zemlji i peto po veličini u celoj Južnoj Americi sa prosečnom površinom od 2.240 km².
Pomerajući se južno duž granice naišli bismo na jezera San Martin, Vijedma i na kraju na jezero Arhentino, drugo po veličini jezero u ovom regionu sa površinom od 1466 km².[2] Nedaleko od jezera Buenos Ajres na ravnici Kastilo u blizini Komodoro Rivadavija nalazi se jezero Musters.
Jedno od najvećih slanih jezera na svetu i drugo po veličini jezero u Argentini je jezero Mar Čikita (Malo more), smešteno u centralnoj Argentini. Njegova površina varira od godine do godine i od sezone do sezone, ali je u najvlažnijem periodu bilo i 5.770 km². Jezero stvoreno branom Čokon, smeštenom na reci Limaj jedno je od najvećih jezera u zemlji koje je čovek stvorio.
Klima[uredi | uredi izvor]
Argentina je podložna različitim klimatskim uslovima. Sever zemlje, uključujući geografske širine u i ispod Tropa Jarka, odlikuju se veoma vrućim, vlažnim letima (što rezultira velikim brojem močvarnih zemljišta) sa blažim sušnijim zimama i podložna je periodičnim sušama tokom zimske sezone.
Centralna Argentina ima vruća leta s tornadima i grmljavinom (na zapadu Argentine se stvaraju najveće nepogode sa gradom na svetu) i hladne zime. Južni regioni imaju toplo leto i hladne zime sa obilnim snežnim padavinama, posebno u planinskim zonama. Viša nadmorska visina na svim geografskim širinama doživljava hladnije uslove.
Politička geografija[uredi | uredi izvor]
Međunarodni ugovori[uredi | uredi izvor]
- Strani: Antarktičko-ekološki protokol, Antarktičko-morski živi resursi, Antarktičke foke, Ugovor o Antarktiku, biodiverzitet, klimatske promene, Klimatske promene-Kjotski protokol, dezertifikacija, ugrožene vrste, modifikacija životne sredine, opasni otpad, morsko pravo, odlaganje mora, Zabrana nuklearnih ispitivanja, zaštita ozonskog omotača, zagađenje brodova, močvare, kitolov.
- Potpisano, ali nije ratifikovano: Očuvanje morskog života
- Strateški značaj: Lokacija u odnosu na morske puteve između južnog Atlantika i južnog Tihog okeana (Magelanov prolaz, Bigl kanal, prolaz Drejk)
Teritorijalne pretenzije[uredi | uredi izvor]
- Zahtevi za zemljište:
Foklandska ostrva Južna Džordžija i Južna Sandvič ostrva Argentinski Antarktik Pomorska potraživanja na Argentinskom moru: Teritorijalno more: 12 nmi (22,2 km; 21,2 km) Neprekidna zona: 24 nmi (44,4 km; 27,6 km) Ekskluzivna ekonomska zona: 1.159.063 km2 (447.517 sq mi) Kontinentalni pas: 200 nmi (370,4 km; 230,2 mi) ili do ivice kontinentalne margine
Nacionalni parkovi[uredi | uredi izvor]
Nacionalni parkovi Argentine čine mrežu od trideset nacionalnih parkova u Argentini. Parkovi pokrivaju vrlo raznolik niz terena i biotopa, od nacionalnog parka Baritu na severnoj granici sa Bolivijom do nacionalnog parka Tijera del Fuego na krajnjem jugu kontinenta.
Stvaranje Nacionalnih parkova datira od davanja Franciska Morena iz 1903. godine, 73 kvadratna kilometra zemlje u jezerskom okrugu u podnožju Anda. Ovo je formiralo jezgro većeg zaštićenog područja u Patagoniji oko San Karlos de Bariloče. Godine 1934. usvojen je zakon o stvaranju sistema nacionalnih parkova, formalizovanjem zaštićenog područja kao Nacionalni park Nahuel Huapi i stvaranjem nacionalnog parka Igvasu. Stvorene su policijske snage Nacionalnog parka, sprovodeći nove zakone koji sprečavaju seču i lov drveća. Njihov rani zadatak bio je uglavnom uspostavljanje nacionalnog suvereniteta nad ovim spornim oblastima i zaštita granica.
Pet dodatnih nacionalnih parkova proglašeno je 1937. godine u Patagoniji, a služba je planirala izgradnju novih gradova i objekata za promociju turizma i obrazovanja. Do 1970. proglašeno je još šest.
Godine 1970. novi zakon je ustanovio nove kategorije zaštite, tako da su postojali nacionalni parkovi, nacionalni spomenici, obrazovni rezervati i prirodni rezervati. Tri nacionalna parka proglašena su 1970-ih. Godine 1980. još jedan novi zakon potvrdio je status nacionalnih parkova - ovaj zakon još uvek postoji. Osamdesetih godina 20. veka služba se obraćala lokalnim zajednicama i lokalnoj vladi kako bi pomogla u vođenju i razvoju nacionalnih parkova. Još deset nacionalnih parkova je stvoreno uz lokalnu saradnju, ponekad na lokalni podsticaj. 2000. godine proglašeni su nacionalni parkovi Mburukuija i Kopo, a prirodni rezervat El Leonsito nadograđen je u nacionalni park.
Sedište službe nacionalnog parka nalazi se u centru Buenos Ajresa, na aveniji Santa Fe. Biblioteka i informativni centar su otvoreni za javnost. Administracija takođe pokriva nacionalne spomenike, kao što je Okamenjena šuma, i prirodne i obrazovne rezervate.
.jpg)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „South America :: Argentina — The World Factbook - Central Intelligence Agency”. www.cia.gov. Arhivirano iz originala 12. 06. 2007. g. Pristupljeno 1. 9. 2020.
- ^ „Argentino Lake, Santa Cruz, Argentina”. Lakelubbers. Pristupljeno 2. 9. 2020.