Georgije Knežević

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Georgije Knežević, Poleđina jedne fotografije formata posetnice, oko 1865. Arhiv GM, Beograd

Georgije (Đorđe, Đura) Knežević, bio je srpski slikar i putujući fotograf u XIX veku. Prvi srpski fotograf u Vojvodini.

Počeci[uredi | uredi izvor]

U literaturi se sreće ocena da, pored Dimitrija Novakovića i Anastasa Jovanovića, i Georgiju-Đorđu Kneževiću pripada naziv pionira srpske fotografije.[1] Početak njegovog bavljenja fotografijom se može ustanoviti na osnovu dva oglasa. U prvom, iz 1855,[2] on tvrdi da se „već šest godina bavi čudesnom umetnošću fotografije“, a u drugom iz 1870, za sebe kaže da je „akademički živopisac“, trenutno radi u Šapcu, a fotografijom se bavi 22 godine.[3] To bi moglo značiti da je njegova praksa započela u dagerotipskom razdoblju, 1848-49. godine. Ukoliko su postojala, njegova dagerotipska dela za sad nisu poznata.[4]

Atelje[uredi | uredi izvor]

Započeo je fotografsku delatnost u Pešti (oko 1848). Prvi fotografski atelje otvorio u Novom Sadu septembra 1854. u Hlebarskom sokaku (kasnije je to Miletićeva ulica) kao prvi fotograf u tom gradu, gde je boravio još u dva navrata (1858, 1865-1875. u Hadžićevoj kući.[5]. Sudeći po podacima na poleđinama njegovih fotografija, K. je izrazito lutalačke prirode, delovao je kao fotograf u više gradova: Pešti, Novom Sadu, Velikom Bečkereku (1855), Budimu, Aradu (1856), Segedinu (1859), Subotici (1860), Pečuju (1861), Sremskim Karlovcima, Sremskoj Mitrovici, Lore kod Kovina, Šapcu, Zadru, i u dva navrata u Sarajevu.

Odlike rada i dela[uredi | uredi izvor]

O njegovom slikarskom radu se ne zna gotovo ništa drugo osim da je bojio neke svoje najranije fotografske radove. Njegovi najraniji radovi, portreti građana u tehnici bojene talbotipije, potiču iz 1851. I docnije u njegovim delima dominira građanski portret, a sreće se i čitava galerija znamenitih ličnosti (Jovan Hadžić, 1865 (zapis na poleđini: „Knežević, fotografska radionica u kući gosp. Hadžića u Novom Sadu“, na srpskom, mađarskom i nemačkom); M. Dimitrijević, Novak Radonjić, Miloš Savić, Jovan Andrejević-Joles, Koka Milovanović (oko 1870), i dr). Likovna rešenja tih fotografija su jednostavna, smirena, koncentrisana na suštinu, bez većih artificijelnosti u ambijentu pozadine. Posebna specifičnost su grupni portreti, čije su postavke uspešno komponovane (Srpska literarna družina u Pečuju, J. J. Zmaj sa braćom, i dr). Ostvario je i retke snimke eksterijera (Scena sa novosadskih ulica; Petrovaradinska tvrđava, i dr). Među prvima u srpskoj fotografiji koristio je standardni format posetnice.

Sakupljanje, proučavanja i predstavljanje dela[uredi | uredi izvor]

Radovi veoma plodnog K. rasejani su, ali i sačuvani, u Mađarskoj, i u mnogobrojnim brojnim muzejima Srbije (Muzej Vojvodine, Novi Sad, Matica srpska - rukopisno odeljenje, Novi Sad, Arhiv Srbije, Beograd, Muzej pozorišne umetnosti Srbije, Beograd, Muzej grada Novog Sada, i kod privatnih sakupljača. Do sad je registrovano preko 150 Kneževićevih dela, pretežno fotografija veličine posetnice. Njegov rad i dela nisu temeljnije proučeni, ali se njegovo ime sreće u svim do sada objavljenim a relevantnim pregledima istorije srpske fotografije 19. veka. Dela su uvrštena u studijsku izložbu "Fotografija kod Srba 1839-1989" (Beograd, Galerija SANU, 1991), a njegova biografija u Enciklopediju srpskog naroda (v. lit).

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • Georgije Knežević, Dete, oko 1865. Arhiv GM, Beograd
    Georgije Knežević, Dete, oko 1865. Arhiv GM, Beograd
  • Georgije Knežević, Mlada žena, oko 1865. Arhiv GM, Beograd
    Georgije Knežević, Mlada žena, oko 1865. Arhiv GM, Beograd
  • Georgije Knežević, Majka i ćerka, oko 1865. Arhiv GM, Bograd
    Georgije Knežević, Majka i ćerka, oko 1865. Arhiv GM, Bograd

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Milanka Todić, Istorija srpske fotografije..., str. 43 (v. lit.).
  2. ^ Gross Becskereker Wochnenblatt, Veliki Bečkerek (avgust 1855); prema: Zoltan Kalapiš, Bečkerečki svetlopisac, Novi Sad – Beograd, 1986, 11.
  3. ^ Srbske novine, Beograd, 68, 71–73 (1870). Oglasi.
  4. ^ Goran Malić, „Obdobje dagerotipije v srpski fotografji od 1839 do 1855“, Fotografija od Janeza Puharja do prve svetovne vojne (zbornik sa simpozijuma), Kranj, 27. 11. 2008, str. 91-104.
  5. ^ Kasnije, na tom mestu, podignut je Centar „Apolo“

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Srbski dnevnik (Novi Sad), br. 72 (9. septembar 1854). O Georgiju Kneževiću.
  • Zastava (Novi Sad), br. 100 (24. avgust 1869). O Georgiju Kneževiću.
  • Mira Džepina, „Prvi novosadski fotograf Georgije Knežević“, Vesti Muzeja grada Novog Sada, br. 7, Novi Sad, 1974, str. 4.
  • Branibor Debeljković, Stara srpska fotografija, Beograd, 1977, pp. 26;
  • Nada Grčević, Fotografija devetnaestog stoljeća u Hrvatskoj, knj. 28, Zagreb: Društvo povjesničara umjetnosti Hrvatske, 1981, стр. 162, 190, 239.
  • Nikola Marušić, „Fotografija u BiH do 1918“., Fotografija, (Sarajevo), br. 1 (mart 1987), str. 6.
  • Milanka Todić, Istorija srpske fotografije 1839-1940, Beograd, „Prosveta“; Muzej primenjene umetnosti, 1993, str. 43, 44, 55.
  • Olivera Drezgić, Fotografija u Sremskoj Mitrovici 1860-1919 (katalog), Sremska Mitrovica: Muzej Srema, 1995, str. 34.
  • Németh Ferenc, A bànàti fénzképészet története 1848-1918, Novi Sad: „Forum“, 2002, pp. 18.
  • Enciklopedija srpskog naroda, Beograd: Zavod za izdavanje udžbenika, 2008, str. 506.
  • Goran Malić, Letopis srpske fotografije 1839-2008. Beograd : Fotogram, 2009.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Георгије_Кнежевић&oldid=27059005”