Gradska opština Obrenovac

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Gradska opština Obrenovac
Grb
Osnovni podaci
Država  Srbija
Upravni okrug Grad Beograd
Grad Beograd
Sedište Obrenovac
Stanovništvo
Stanovništvo Rast 68.882 (2022)[1]
Geografske karakteristike
Površina 411 km2



Ostali podaci
Vremenska zona UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Predsednik opštine Miroslav Čučković (SNS)
Veb-sajt obrenovac.rs

Opština Obrenovac je gradska opština Grada Beograda. Zauzima površinu od 40.995 ha, na kojoj prema popisu iz 2011. živi 72.524 stanovnika. Prema podacima sa poslednjeg popisa 2022. godine u opštini je živelo 68.882 stanovnika[1]

Opština Obrenovac je uključena u zajednicu beogradskih opština 1957. godine

Dan opštine je 20. decembar, dan ukaza kneza Miloša Obrenovića kojim je ustanovljen naziv Obrenovac, a krsna slava Svete Trojice.

U Obrenovcu se nalaze dve termoelektrane Nikola Tesla A i Nikola Tesla B, koje proizvode više od 60 procenata električnih potreba Srbije.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Obrenovačka opština se nalazi u središnjem delu donjokolubarskog basena, na istoku i jugu se graniči sa Šumadijom, dolinama Kolubare i Tamnave, na zapadu su ogranci Pocerine, a na severu reka Sava koja u svom donjem toku izrazito meandrira. Površina opštine je 411 km², od čega je urbanizovano oko 42.

Najveći deo tla je izrazito ravničarski, dok su pojedini delovi brežuljkasti i blago brdoviti, prema zapadnim padinama Avale i Parćanskog visa na istoku i jugoistoku, i ka Pocerju na zapadu. U brdovitom delu dominira vrh Bukvik, u ataru sela Mislođin, visok 221 metar, a najniža tačka je na 73 metra nmv, u prostoru Plošće, unutar širokog meandra Save oko atara sela Zabrežje.

Opština se prostire između 44° 30' i 44° 45' severne geografske širine i 20° i 20° 20' istočne geografske dužine. Vazdušnom linijom, državna granica je od Obrenovca udaljene oko 80 km ka istoku.

U Obrenovcu se ukrštaju važni putevi, koji od Beograda, udaljenog svega 29 km ka istoku, vode na zapad ka Šapcu, Loznici i zatim Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj, odnosno ka Valjevu i Ibarskoj magistrali.

Klima[uredi | uredi izvor]

Obrenovac se nalazi gotovo u središtu severnog umereno toplog pojasa, sa klimom blažom od tipične panonske, kontinentalne. Prosečna godišnja temperatura u ovoj oblasti je oko 11 °C, leti oko 22 °C, a zimi oko -1 °C, sa maksimalnim rasponom koji se kreće od -28 °C do 40 °C. U toku godine, količina padavina iznosi oko 640 litara vode po kvadratnom metru, u sušnim godinama oko 440, a u kišnim i do 940 litara po kvadratnom metru. Tokom godine padavine su izražene u proleće i krajem leta odnosno početkom jeseni. Maja 2014, ovu Opštinu pogodile su katastrofalne poplave, gde je oko 80% teritorije Opštine bilo pod vodom.

Lokalna samouprava[uredi | uredi izvor]

Teritorija opštine je organizovana u sledeće mesne zajednice:[2]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Početak istorije naselja[uredi | uredi izvor]

Najpre je nastao kao seosko naselje, uklešteno između Kolubare i Tamnave, pod prvobitnim imenom Palež. Pisana istorija ga po tim imenom pominje tek od početka 18. veka, od pomenutog popisa stanovništva iz 1717. godine. U to vreme, naseljavali su ga srpski zemljoradnici i turske zanatlije i trgovci.

Za vreme austrijske vladavine, koja se na ovom prostoru zadržala do 1739. godine, postaje okružno mesto Okruga paleškog, koje je pod sobom imalo 73 sela. Tada je bio naseljen pretežno Nemcima, Mađarima i Jevrejima, koji su mu dali ime Cvajbriken, po dva mosta na dvema rekama koje su ga opasavale. Posle povratka turaka, Palež je izgubio ulogu u administraciji.

19. vek[uredi | uredi izvor]

Tamo gde je sad, na levu obalu Tamnave premešten je posle konačnog oslobađanja od Turaka, nakon 1815. godine, pošto je stari Palež porušen i zapaljen.

Palež je 1824. godine zvanično dobio svoju osnovnu školu-"Prva Obrenovačka osnovna škola", zatim i crkvu, sagrađenu od materijala Dragutinovog manastira u Mislođinu, a 1843. dobija i poštu.

Tek 1836. godine, novi, srpski Palež postaje, mesto Sreza posavskog, za sela sa leve obale Kolubare. Tada je već bio živa trgovačka i zanatliska varoš, u njemu se otvaraju kafane .

Paležani su poslali molbu Knezu Milošu , odmah po povratku na presto 1859. godine, da njihovu varoš prekrsti u Obrenovac. Molba je uslišena, a danas se datum označavanja novog imena, 20. decembar (po novom kalendaru), slavi kao dan Obrenovca.

Varoš do kraja veka postepeno dobija i druge ustanove i službe: Mesnu štedionicu, Obrenovačku zadrugu, prvog lekara, prvu apoteku, građansku školu, zabavište, Pevačko društvo, Društvo Crvenog krsta, Gimnastičko društvo, a 1899. i banju, koja će mu ubrzo proneti glas po celoj Srbiji.

20. vek[uredi | uredi izvor]

Godine 1902. Obrenovac je dobio telefonsku centralu, a 1908. je u saobraćaj puštena pruga Zabrežje-Obrenovac-Valjevo. Sve to je znatno pospešilo razvoj zanatstva i trgovine, a grad postaje poznat kao žitarski i trgovački centar. Prosperitet je nastavljen posle Prvog svetskog rata. Prva gimnazija otvorena je 1922.. Električna centrala i osvetljenje stižu 1928. , kada je svečano otvorena i nova pruga Obrenovac - Beograd.

Drugi svetski rat je zaustavio ekonomski procvat Obrenovca.

Obrenovac danas[uredi | uredi izvor]

Obrenovac je izgubio javnu železnicu posle 60 godina rada. Zamenila ju je industrijska pruga za transport uglja do Termoelektrana Nikola Tesla, ali je u međuvremenu raširena gusta mreža puteva. U naselju je više od 100 ulica dužine oko 30 km, njime prolazi 29 km magistralnih, 74 km regionalnih i 185 km lokalnih puteva.[3]

Kultura u Obrenovcu[uredi | uredi izvor]

U Obrenovcu je organizovana kulturna delatnost koja se odvija na više mesta u ovoj gradskoj opštini. Folklorno nasleđe se ogleda kroz mnogobrojna kulturno-umetnička društva koja deluju na teritoriji cele opštine i naselja.[4]

Biblioteka Vlada Aksentijević[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Biblioteka Vlada Aksentijević Obrenovac

Biblioteka Vlada Aksentijević smeštena je u atraktivnoj i najstarijoj varoškoj građevini, časnom domu obrenovačkog trgovca Branislava Mihajlovića sa početka 19. veka, u kojoj je nekada i sam Knjaz Miloš bivao čest gost, zbog čega je i danas poznata kao Milošev konak. U tom veoma lepom prostoru održavaju se i književne večeri, izložbe i drugi kulturni događaji.[5]

Sportsko-kulturni centar Obrenovac[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Sportsko-kulturni centar Obrenovac

Sportsko-kulturni centar Obrenovac je počeo sa radom 1982. godine i u njegovom satavu su: Bioskop Palež , Bazeni i Sokolski dom.[6]

Folklor u Obrenovcu[uredi | uredi izvor]

U Obrenovcu se nalaze mnogobrojna kulturno-umetnička društva. Ansambli iz Stublina, Skele, Velikog Polja i Jasenka deluju u svojim sredinama i šire kulturno nasleđe svoga kraja. Guslarsko društvo Nikola Tesla je zaslužno za očuvanje bogate baštine srpske kulture.[4]

  • Kulturno-umetničko društvo Dragan Marković iz Zabrežja
  • Kulturno-umetničko društvo Prva Iskra iz Bariča
  • Kulturno-umetničko društvo TENT iz Obrenovca
  • Guslarsko društvo Nikola Tesla

Obrazovanje u Obrenovcu[uredi | uredi izvor]

Osnovne škole[uredi | uredi izvor]

U Obrenovcu postoji jedanaest osnovnih škola. Pored Obrenovca, škole se nalaze i u naseljima Barič, Draževac, Grabovac, Skela i Stubline[7]

  • Prva obrenovačka osnovna škola
  • Osnovna škola ''Jefimija''
  • Osnovna škola Jovan Jovanović Zmaj
  • Osnovna škola Ljubomir Aćimović
  • Osnovna škola Posavski partizani
  • Škola za osnovno obrazovanje odraslih Obrenovac
  • Osnovna škola 14. oktobar Barič
  • Osnovna škola Draževac Draževac
  • Osnovna škola Nikola Tesla Skela
  • Osnovna škola Živojin Perić Stubline
  • Osnovna škola Grabovac Grabovac

Srednje škole[uredi | uredi izvor]

U Obrenovcu se nalaze tri srednje škole.[8]

Javni gradski saobraćaj[uredi | uredi izvor]

Javni gradski saobraćaj u Obrenovcu obavlja se autobusima SP Lasta i ASP Strela UBunutar integrisanog tarifnog sistema. Sistem linija ima dva podsistema, lokalne linije, koje počinju i završavaju se na teritoriji opštine Obrenovac, kao i 13 prigradskih linija, koje povezuju naselja u opštini Obrenovac sa Beogradom:

  • 860 Beograd - Obrenovac
  • 860E Beograd - Obrenovac (ekspres)
  • 860M Beograd - Industrijska zona Barič - Obrenovac
  • 860B Beograd - Mala Moštanica - Industrijska zona Barič
  • 860S Beograd - Mislođin - Stepojevac
  • 860A Beograd - Rucka - Mala Moštanica - Barič (ambulanta)
  • 860D Banovo brdo - Veverički kraj - Draževac
  • 860V Banovo brdo - Baljevac (Ibarska magistrala)
  • 860P Banovo brdo - Poljane (Donji kraj)
  • 860J Beograd - Jasenak (puž)
  • 860I Beograd - Surčin - Industrijska zona Barič
  • 860C Beograd - Baričkih boraca - Industrijska zona Barič
  • 860MV Beograd - Naselje Sava (preko autoputa Miloš Veliki)

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b „Konačni rezultati popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. (knjiga 1, nacionalna pripadnost opštine i gradovi)”. popis2022.stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 12. 2022. 
  2. ^ „Mesne zajednice”. Gradska opština Obrenovac. Arhivirano iz originala 28. 9. 2023. g. 
  3. ^ „Obrenovac ima dugu prošlost, a kratku istoriju”. obrenovac.org. Pristupljeno 5. 2. 2020. 
  4. ^ a b „Kultura u Obrenovcu”. Opština Obrenovac. Pristupljeno 13. 5. 2017. 
  5. ^ „Biblioteka Vlada Aksentijević Obrenovac”. Zvaničan veb sajt. Pristupljeno 13. 5. 2017. 
  6. ^ „Sportsko-kulturni centar Obrenovac”. Zvaničan veb sajt. Arhivirano iz originala 14. 05. 2017. g. Pristupljeno 13. 5. 2017. 
  7. ^ „Osnovne škole u Obrenovcu”. Osnovne škole - edukacija. Pristupljeno 13. 5. 2017. 
  8. ^ „Srednje škole u Obrenovcu”. Srednje škole Edukacija. Pristupljeno 13. 5. 2017. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Градска_општина_Обреновац&oldid=27684616”