Grdeša (župan)
| Grdeša | |
|---|---|
 Deo nadgrobne ploče župana Grda, sa kraja XII veka | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1120. |
| Datum smrti | 1180. |
| Župan | |
| Period | 1150–1151. |
Grdeša ili Grd (1120 — 1180) bio je župan Trebinja (Travunije), iz druge polovine XII veka, o kome je sačuvano svega nekoliko podataka u istorijskim izvorima.
Smatra se da je rođen oko 1120. godine[1], a 1150. godine je bio jedan od vojskovođa u vojsci raškog velikog župana Uroša II koja se borila protiv Vizantije. Kombinovama srpsko-mađarska vojska je pretrpela poraz u bici na Tari, u kojoj je Grdeša, zajedno sa županom Vučinom (o kome nema drugih istorijskih podataka[1]) zarobljen[2]. Pretpostavlja se da su srpski zarobljenici odvedeni u Sredec (današnja Sofija), ali su već 1151. godine oslobođeni[1]. Iste godine, on se kao iupanus Gerdessa javlja, uz, uroševog mlađeg brata, Desu, kao jedan od svedoka na povelji sumnjive autentičnosti. Prema toj povelji, Desa poklanja ostrvo Mljet manastiru svete Marije u Apuliji[1]. Grdešina smrt se smešta oko 1180. godine[1] (neki je datiraju u 1178. godinu[3]).
Istoričari smatraju da je on ista osoba kao i trebinjski župan Grd, čija je nadgrobna ploča pronađena u Policama kod Trebinja. Prema natpisu na ploči, on je umro u doba velikog kneza Mihajla, koga istoričari identifikuju sa poslednjim zetskim vladarom iz dinastije Vojislavljevića[1], čiju vladavinu je, oko 1186. godine, okončao Stefan Nemanja ((1166)1168 — 1196). Sama ploča predstavlja najstariji pronađeni stećak[3], a danas se čuva u trebinjskom Muzeju Hercegovine[4]. Pripisuje mu se i jedna mamuza (tzv. Mamuza trebinjskog župana Grda) koja se danas nalazi u zbirci Zemaljskog muzeja u Sarajevu[1].
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije IV (fototipsko izdanje originala iz 1971). Beograd: Vizantološki institut SANU. 2007. ISBN 978-86-83883-10-3.
- ^ Jovan Kinam
- ^ a b „Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika: Nekropola sa stećcima Gradić u Odžacima, historijsko područje”. Pristupljeno 6. 1. 2010.[mrtva veza]
- ^ „Muzej Hercegovine — Arheološka zbirka: Ploča župana Grda”. Arhivirano iz originala 27. 07. 2011. g. Pristupljeno 6. 1. 2010.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije IV (fototipsko izdanje originala iz 1971). Beograd: Vizantološki institut SANU. 2007. ISBN 978-86-83883-10-3.