Daka Popović

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
David Daka Popović
Lični podaci
Datum rođenja(1886-12-28)28. decembar 1886.
Mesto rođenjaNovi Sad, Austrougarska
Datum smrti17. februar 1967.(1967-02-17) (80 god.)
Mesto smrtiNovi Sad, SFR Jugoslavija
Porodica
DecaDušan, Gavro, Mara

David „Daka” Popović (Novi Sad, 28. decembar 1886 — Novi Sad, 17. februar 1967) bio je inženjer, publicista, političar i istoričar. Službovao je kao ministar, ban i senator.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Osnovnu školu je završio u rodnom gradu a gimnaziju je pohađao u Segedinu, a kao stipendista Zadužbine Marije Milanković studirao na Kraljevskoj (Josifovoj) Politehnici u Budimpešti u periodu od 1908. do 1913. Bio je član Srpskog narodnog odbora u Novom Sadu. Kao privatnik od 1921. gradio po Vojvodini mnoge stambene i industrijske objekte. Zajedno sa Danilom Kaćanskim vodio je firmu Inženjering u kojoj je jedno vreme radio Inženjer Nikola Mirkov, kasnije idejni tvorac hidrosistema Dunav-Tisa-Dunav.[1] Pokretač i organizator prve velike privredne izložbe, 1923. godine, preteče novosadskog sajma. Bio narodni poslanik na radikalskoj listi 1927. a 1928-1929. ministar za agrarnu reformu. 9. oktobra 1929. postavljen za prvog bana Dunavske banovine. Podneo je ostavku 16. januara 1930. godine. Bio je član JNS i 1932. imenovan je za senatora.

Po okončanju studija započeo je inženjersku praksu u Budimpešti. Posle Prvog svetskog rata, u kome je bio mobilisan kao oficir tehničke jedinice radeći na popravkama mostova i obnovi komunikacija, Popović se vraća u Novi Sad i zapošljava u Građevinskoj direkciji. Ubrzo potom prelazi u Suboticu gde će naredne godine raditi na obnovi železničkog saobraćaja u Vojvodini. U Novi Sad se vraća 1920. da bi osnovao privatno građevinsko preduzeće. U početku Popović gradi veći broj stambenih kuća u novim predgrađima. Jedan od prvih većih objekata koje projektuje je zgrada trgovca Koste Jovanovića na Trifkovićevom trgu iz perioda 1922-1924, podignuta u poznosecesijskom maniru. Tokom 1926. Popović projektuje velelepnu petokupolnu crkvu Vaznesenja Hristovog u Adi. Jedna je od retkih kupolnih crkava u naseljenim mestima Vojvodine, a podignuta je po ugledu na crkvu – mauzolej porodice Karađorđević na Oplencu (arh. Kosta Jovanović, 1910-1912). Ostaće jedan od malobrojnih pokušaja 'obnove srpskog nacionalnog stila' na području Vojvodine. Za SPC Popović je takođe projektovao i manju grobnu crkvu, posvećenu sv. ocu Nikolaju u Mošorinu (1937-1939), građenu po uzoru na Lazaricu, podignutu između 1937-1938.

Početkom četvrte decenije Popović stvara svoja najznačajnija graditeljska dela: zgradu Komande prve armijske oblasti u blizini Dunavskog parka i veliku stambeno-poslovnu zgradu („Vatikan“) u Katoličkoj porti. Oba objekta su donekle oslobođena nasleđa secesije, ali bogat ukrasni repertoar sada je potpuno u duhu eklekticizma i akademskog koncepta gradnje. U građevinama koje podiže na kraju svoje projektantske karijere, tokom četvrte decenije, Popović prihvata osnovna načela moderne arhitekture, bezornamentalnu estetiku, ravne krovove i racionalniju organizaciju unutrašnjeg prostora. U modernom stilu podići će nekoliko višespratnica rentijerske namene. Već pred kraj projektantske karijere Popović je učestvovao u projektovanju i izvođenju zgrade Doma udruženja trgovaca (danas zgrada Radio Novog Sada) i Trgovačke i zanatske komore u ulici Modene. U Popovićeve graditeljske poduhvate spadaju i aktivnosti oko donošenja prvog urbanističkog plana Novog Sada, gradnje nasipa uz Dunav, nasipanja Malog Limana, te otvaranja Bulevara i poslovi oko postavljanja i montiranja čeličnog mosta.

Daka Popović se povlači iz građevinarstva početkom četvrte decenije kada poslove i vođenje biroa predaje rođaku i prijatelju Danilu Kaćanskom, koji će preduzeće uspešno voditi do 1941. Popovićeve građevine predstavljaju primer prelaznog stila koji je najavio pojavu moderne arhitekture. Posle njega novosadski arhitekti i graditelji više neće graditi u akademskom i eklektičkom maniru.[2] Posle povlačenja iz biroa Popović je napravio uspešnu političku karijeru koja je bila krunisana izborom za prvog bana Dunavske banovine (1929), a potom i funkcijom senatora (1933-1939). U međuvremenu Popović osniva dnevni list Dan – izlazi u Novom Sadu od 1935. do 1941, kao tada jedine srpske dnevne novine u Vojvodini. Iz izdavačkog saveta Popović istupa 1938. nastavljajući povremeno da piše, uglavnom za praznične brojeve. Tokom rata i u posleratnom periodu Popović se aktivno bavi proučavanjem događaja i pojava iz kulturne i političke prošlosti srpskog naroda u Vojvodini. Objavio je veliki broj knjiga, članaka, studija, novinskih natpisa, recenzija, polemika i komentara. Kao inženjer i arhitekta, politički i društveni radnik, proučavalac i pisac, Daka Popović je obeležio kulturnu istoriju i vreme u kome je živeo.[3]

Rođeni brat Dake Popovića bio je prota Alimpije Popović, prvi posleratni gradonačelnik Novog Sada. Daka je imao dvojicu sinova - Dušana i Gavru, koji su bili diplomate SFR Jugoslavije. Ćerka njegovog sina Gavre je Ivanka Popović, rektor Univerziteta u Beogradu.[4]

Objekti[uredi | uredi izvor]

Važniji objekti Dake Popovića (1921-1930)[uredi | uredi izvor]
  • Stambena zgrada na Trgu mladenaca (foto kino klub "Zlatno oko"), 1921-1923(?),
  • Stambeno-poslovna zgrada na Trifkovićevom trgu, 1922-1923,
  • Crkva Vaznesenja Hristovog u Adi, 1925-1926,
  • Stambena zgrada u Ulici Vase Stajića br. 13, 1927-1928,
  • Stambena zgrada u Sremskoj ulici, 1928,
  • Štab Komande Prve armijske oblasti, 1928-1930 (projekat Emila Hope i Ota Šentala, kasnije intervencije radio Popović)
  • Stambeno-poslovna zgrada "Vatikan" u Katoličkoj porti, 1929-1931,
  • Javna građevina Ulica Modene, u saradnji sa D. Kaćanskim, 1929-1931,
  • Stambeno-poslovna zgrada, Bulevar Mihajla Pupina 17, 1930-1931,
  • Zgrada Trgovačkog Lojda (danas Radio NS), oko 1930,
  • Crkva sv. Nikolaja u Mošorinu, projektovana 1930, izvedena 1938.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Enciklopedija Novog Sada, Tom 15. pp. 197-199, napisali M. Stoj. i M. Maks, Prometej, Novi Sad, 2000.
  2. ^ Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture Novi Sad (1999). „Građa za proučavanje spomenika kulture Vojvodine” (PDF). 1999. 20: 68—72. 
  3. ^ Graditelji Novog Sada (2013-02-19). „David Popović”. Graditelji Novog Sada (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2019-07-09. 
  4. ^ Čelična profesorka („Politika”, 2. jun 2018)

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Дака_Поповић&oldid=26641681”