Danica Janković

Danica Janković
Datum rođenja	(1898-05-07)7. maj 1898.
Mesto rođenja	Lešnica, Kraljevina Srbija
Datum smrti	18. april 1960.(1960-04-18) (61 god.)
Mesto smrti	Beograd, FNRJ

Danica Janković (7. maj 1898 – 18. april 1960) bila je etnomuzikolog, etnokoreolog, saradnik Etnografskog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti i član više međunarodnih ustanova za izučavanje narodne kulture. Sa sestrom Ljubicom izdala je knjigu „Narodne igre” u osam tomova.

Sestre Janković su bile prve žene Srbije koje su se bavile etnomuzikologijom i cele svoje živote su posvetile toj značajnoj nacionalnoj delatnosti. Zapisivanje i proučavanje srpskih nacionalnih pesama i igara na naučnoj osnovi započele su 30-ih godina prošlog veka, što ih čini autorkama prve osmišljene metodologije kojom su postavljeni temelji srpske etnokoreologije.

Porodica

Danica potiče iz vrlo ugledne, intelektualne porodice, koja je i po očevoj i po majčinoj liniji podarila Srbiji mnoge značajne ličnosti iz oblasti nauke i kulture. Među njima su bili književnici, istoričari, naučni radnici, državni službenici i sveštenici, kulturolozi i muzikolozi.

Biografija

Rođena je u Lešnici, u domu poštanskog službenika Stanislava. Vrlo rano pokazala je izuzetan muzički dar. Kada je čuveni Stanislav Binički proveravao njen glas i sluh, bio je toliko oduševljen da joj je ponudio besplatno školovanje u tek osnovanoj Muzičkoj školi „Stanković”. Svirala je violinu, violončelo i klavir. Gimnaziju je završila u Beogradu, kao i Filozofski fakultet na odseku za jugoslovensku uporednu književnost, srbsku istoriju i srbski jezik. Diplomirala je 1922. godine uz usavršavanje francuskog i engleskog jezika, a dodatne studije je obavila na prestižnom univerzitetu Oksford u Engleskoj u periodu od 1922. do 1924. godine. Posle je radila kao profesor u Tetovu, a potom u Ženskoj učiteljskoj školi u Beogradu do 1931. godine. Prevodila je dela Marivoa, Molijera, Džejn Ostin, a režirala je i pozorišne komade. Karijeru je završila u Univerzitetskoj biblioteci „Svetozar Marković”, gde je dugo bila jedini poznavalac engleskog jezika. Godine 1947. je postala naučni saradnik Etnografskog instituta pri SANU.

Članstvo

Danica Janković je godinama bila članica više značajnih međunarodnih organizacija. Bila je u članstvu Međunarodnog arhiva za igru u Parizu, Međunarodnog savetodavnog odbora za narodnu muziku u Londonu, Nacionalnog komiteta za narodnu umetnost SAD, kao i Engleskog društva za narodne igre.

Dela

Sestre Janković su se odlikovale izrazitom javnošću i tolerancijom pri istraživanjima. Pre donošenja bilo kakvih zaključaka i zapažanja, svoje rezultate su višestruko proveravale, konsultovale su se sa najboljim autorima, poznavaocima folklora, interpretatorima i igračima, a svaki predmet istraživanja prethodno su same detaljno proučile i ovladale njime. Naučni rad sestara Janković je značajno prevazilazio lokalni i regionalni nivo. One su bile afirmisane naučnice, čija su dostignuća bila vrhunska, na svetskom nivou. Njihov pionirski istraživački rad i sveukupni doprinos prepoznavanju, sistematizovanju i očuvanju srpske nacionalne umetnosti i tradicije je nemerljiv. Njihovi radovi u stvari predstavljaju i jedinstven, osnovni „bukvar” za izučavanje i karakterizovanje srpskih narodnih pesama i igara, bez kojeg bi inače veoma kompleksno proučavanje ovog vida srpskog folklornog nasleđa i umetničkog bogatstva bilo veoma otežano, gotovo nemoguće. To je ujedno bio i najjači mogući stručni glas osvešćenja i podsticaja da se sačuva i oplemeni ono što je tipičan znak srpskog prepoznavanja, srpsko veliko nacionalno bogatstvo, koje drugi ili nemaju ili imaju u znatno manjem obimu i kvalitetu.

Sa velikim entuzijazmom sestre su krenule najpre u sakupljanje srpskih narodnih igara, melodija i pesama, ne libeći se obimnog terenskog rada širom Srbije, po Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Dalmaciji, Slavoniji, Lici, Baniji i Kordunu, Makedoniji i Sloveniji. Delimično već na terenu, a najviše po povratku, sestre Janković su sprovodile višegodišnju obradu, istraživanje, karakterizaciju i sistematizaciju, kao i arhiviranje sakupljene građe i na taj način su postale osnivači nove naučne discipline - etnokoreologije.

Sve svoje najvažnije istraživačko-arhivske radove sestre su sistematizovale i objavile u 8 knjiga pod nazivom „Narodne igre”, u periodu od 1934. do 1964. godine. Te knjige su postale nacionalna vrednost od neprocenjivog značaja, kojom se obezbeđuju staranje i trajno očuvanje predstava o srpskom narodu i njegovoj tradiciji. U ovom delu su sestre prezentirale svoj originalni sistem i metodologiju predstavljanja najvažnijih karakteristika srpskih nacionalnih igara, na osnovu kojeg je moguće njihovo bolje razumevanje, dalje proučavanje i korisno primenjivanje. Ovo pionirsko delo je visoko ocenjeno kako od domaće tako i od strane naučne javnosti, a u prestižnom evropskom časopisu „Journal of the International Folk Music Council”, London 1952, sistem beleženja i opisivanja nacionalnih igara sestara Janković okarakterisan je kao najprecizniji i nazvan je „Modelom jasnoće”.

Poslednje godine života

Kao i mnogi drugi zaslužni srpski naučnici, Danica Janković je neopravdano zaboravljena i uglavnom nepoznata srpskoj javnosti. Sa sestrom Ljubicom je živela u porodičnom domu, u Podrinjskoj ulici br. 2, u Beogradu. Bile su nerazdvojne sve do 18. aprila 1960. godine, kada se Danica vratila iz pozorišta oduševljena komadom „Pozdrav Šerifu”. Te noći joj je pozlilo. Lekari su se devet sati borili da joj spasu život. Međutim, njeno srce nije izdržalo pred teškim oblikom šećerne bolesti, zbog koje je Danica tri decenije bila prinuđena da održava život injekcijama. Ljubica je odlučila da album fotografija i fasciklu pod naslovom „Danica S. Janković (1898-1960)”, u kojoj se nalaze izjave saučešća, prekucani posmrtni govori i nekrolozi iz zemlje i inostranstva, ostavi Univerzitetskoj biblioteci. Ljubica Janković je umrla četrnaest godina kasnije. Sestre Janković počivaju u porodičnoj grobnici na Novom groblju u Beogradu.

Spoljašnje veze

• Danica i Ljubica Janković – sačuvale blago srpskog folklora, Pristupljeno 06.04.2017.
• Prilog za biografiju Danice S. Janković Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. april 2017), Pristupljeno 06.04.2017.
• Pionirski koraci dve sestre („Politika”, 9. jul 2020)