Deveti slovenački korpus NOVJ

Deveti slovenački korpus
Jedinica Devetog korpusa 1944.
Postojanje	22. decembar 1943.
Formacija	30. slovenačka divizija 31. slovenačka divizija 32. slovenačka divizija Briško-beneški odred Južnoprimorski odred Gorenjski odred Zapadnokoruški odred Italijanski bataljon „Triestino d'asalto“
Jačina	6800 boraca i oficira
Deo	Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Angažovanje	Završne operacije JA
Komandanti
Komandant	Lado Ambrožič
Politički komesar	Dušan Kveder

Deveti slovenački korpus bio je korpus Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije formiran 19. januar 1944. naredbom Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita od 22. decembra 1943. naredbom Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita od 31. i 32. slovenačka divizija, Briško-beneški, Južnoprimorski, Gorenjski i Zapadnokoruški partizanski odred i Italijanski bataljon „Triestino d'asalto“, u ukupnoj jačini od 6800 boraca. Krajem januara 1944. Trideset druga slovenačka divizija preimenovana je u Tridesetu.

Prvi komandant korpusa bio je Lado Ambrožič, a politički komesar Dušan Kveder.

Do aprila 1945, korpus je bio pod komandom Glavnog štaba Slovenije. Operativno područje korpusa obuhvatalo je teritoriju Slovenačkog primorja, slovenačke Istre, Trsta, Beneške Slovenije, Rezije, zapadne Gorenjske i zapadne Koruške.

Zbog velikog strateškog značaja tog područja, kroz koje su išle značajne saobraćajne veze na italijanski i Istočni front i do Trsta kao značajne luke, nemačko zapovedništvo ga je zaposelo jakim vojnim, policijskim i kvislinškim snagama, uspostavilo niz uporišta i preduzimalo stalne ofanzivne akcije na oslobođenu teritoriju.

Borbeni put korpusa

Do sredine januara 1944, korpus je angažovao 30. diviziju na rušenje komunikacija u dolini Soče, dok je 31. divizija dejstvovala u Gorenjskoj do Save. Radi odbacivanja jedinica korpusa od komunikacija, nemačke snage prodrle su sredinom januara na šire područje oko Vipavske doline i Pivke. Do kraja januara, jedinice korpusa vodile su teške odbrambene borbe oko Trnova, Predmeje i ostalih mesta u okolici, a februara je 30. divizija upućena u Benešku, dok je 31. divizija vršila mobilizaciju novih boraca u Vipavskoj dolini i Pivki. Posle povratka 30. divizije iz Beneške Slovenije, jedinice korpusa pokrenule su ofanzivu na neprijateljska uporišta, koja je s prekidima trajala do kraja 1944. godine. U tom periodu, pored ostalih, bila su uništena neprijateljska uporišta Dornberk, Tabor, Prvačina i Volčja Draga u Vipavskoj dolini, Ribno, Koritno, Gorje i Srednja Vas u okolini Bleda, Rihemberk 21. jula, Črni vrh 1. septembra, Poljane 21. oktobra, Železniki 22. novembra i ostalo. Za to vreme, izbačene su iz upotrebe železničke pruge Gorica–Jesenice, Gorica–Rihemberk–Trst i preko 50 saobraćajnih objekata na tim prugama.

U 1944. godini, korpus je posvetio veliku pažnju organizacionom učvršćivanju svojih jedinica i izgradnji komandanog kadra. Osnovane su oficirska i podoficirska škola, kroz koje je prošla većina rukovodilaca iz jedinica ovog korpusa. U sastavu korpusa, 13. marta bio je formiran Atiljerijski divizion, a početkom juna Artiljerijska brigada od dva diviziona. U prvoj polovini decembra je bila rasformirana i po divizionima dodeljena 30. i 31. diviziji, da bi se ponovno formirala sredinom januara 1945. godine. U decembru je u sastav korpusa ušla italijanska partizanska divizija „Garibaldi Natisone“.

U 1945. godini, snage Vermahta su zajedno sa snagama Srpskog dobrovoljačkog korpusa, Vlasovljeve Ruske oslobodilačke armije, četnicima i ustašama, preduzeli nekoliko prodora na slobodnu teritoriju korpusa, a 19. marta otpočeli su poslednju i najžešću ofanzivu na njegovo područje. U neprekidnim teškim borbama do 3. aprila, naročito na području oko Cerkna, u Trnovskom Gozdu i na Banjškoj planoti, jedinice Devetog korpusa pretrpele su teške gubitke. U to vreme, korpus je u operativnom pogledu bio potčinjen Štabu Četvrte armije JA.

Od 21. do 24. aprila, jedinice korpusa likvidirale su neprijateljska uporišta na Banjskoj planoti i u zapadnom delu Čerpovanske doline. U nastupnaju prema jugu i zapadu, korpus je sa 30. divizijom do 27. aprila izbio na Komenski kras i učestvovao u oslobođenju Opčina i Trsta od 29. aprila do 1. maja, a sa 31. divizijom u oslobođenju Nabrežine 30. aprila, Monfalkonea i Gorice 1. maja.

Odlikovanja

Ukazom predsednika Republike Slovenije 1997. Deveti slovenački korpus odlikovan je Zlatnim ordenom slobode Republike Slovenije, najvišim slovenačkim odlikovanjem.

Literatura

• Anić, Nikola; Joksimović, Sekula; Gutić, Mirko (1982). Narodnooslobodilačka Vojska Jugoslavije. Pregled razvoja oružanih snaga Narodnooslobodilačkog Pokreta 1941—1945 (na jeziku: srpskohrvatski). Vojnoistorijski institut. Pristupljeno 01. 10. 2022. 
• Vojna enciklopedija tom II. Beograd. 1971.  COBISS.SR 72915207
• Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945. tom I. Beograd—Ljubljana: Narodna knjiga—Partizanska knjiga. 1980.  COBISS.SR 49291527
• Klanjšček, Zdravko (1984). NARODNOOSLOBODILAČKI RAT U SLOVENIJI 1941—1945. Beograd: Vojnoistorijski institut.