Demografska istorija Novog Sada
| Stanovništvo grada u toku istorije | |
|---|---|
| 1748. | 4.620 |
| 1772. | 6.000 |
| 1775. | 8.874 |
| 1777. | 7.930 |
| 1778. | 7.885 |
| 1780. | 8.833 |
| 1781. | 5.619 |
| 1782. | 5.867 |
| 1786. | 10.000 |
| 1787. | 8.998 |
| 1800. | 9.240 |
| 1804. | 13.262 |
| 1816. | 16.311 |
| 1820. | 20.000 |
| 1828. | 20.230 |
| 1843. | 17.332 |
| 1847. | 18.896 |
| 1848. | 18.530 |
| 1850. | 7.182 |
| 1860. | 14.055 |
| 1864. | 17.569 |
| 1869. | 19.119 |
| 1870. | 19.301 |
| 1880. | 21.325 |
| 1890. | 24.717 |
| 1900. | 28.763 |
| 1910. | 33.089 |
| 1921. | 39.122 |
| 1931. (1.) | 63.985 |
| 1941. | 61.731 |
| 1948. | 69.431 |
| 1953. | 76.752 |
| 1961. | 102.469 |
| 1971. | 141.375 |
| 1981. | 170.020 |
| 1991. | 179.626 |
| 2002. (2.) | 191.405-216.583 |
| 2011. (2.) | 250.439-277.522 |
| (1.) zajedno sa Petrovaradinom (2.) zajedno sa Petrovaradinom i Sremskom Kamenicom | |
Demografska istorija Novog Sada
Pregled demografske istorije[uredi | uredi izvor]
Od osnivanja Novog Sada 1694. godine, najbrojnija etnička grupa u gradu bili su Srbi. Posle 1867. godine, Novi Sad se nalazi pod upravom ugarskog dela Austrougarske monarhije. Tokom ovog perioda, politika mađarizacije, koju je sprovodila ugarska vlada, promenila je demografsku strukturu grada, odnosno, od pretežno srpskog Novi Sad je dobio etnički mešovit karakter. Po popisu iz 1880. godine, 41,2% stanovnika grada je govorilo srpskim, a 25,9% mađarskim jezikom.[1] Do 1910. godine, procentualno učešće govornika srpskog jezika palo je na 34,52%, dok se procentualno učešće govornika mađarskog jezika popelo na 39,72%.[2]
Ne može se sa sigurnošću reći da li su Mađari ili Srbi bili najbrojniji narod u gradu 1910. godine, s obzirom da mnogi istoričari osporavaju tačnost rezultata popisa iz 1910. godine budući da ovaj popis nije beležio etničku pripadnost građana, niti je beležio isključivo maternji jezik, već je takođe beležio „najčešće govoren jezik“, [3] tako da rezultati popisa preuveličavaju broj govornika mađarskog jezika, s obzirom da je ovo bio zvanični jezik u to vreme i mnogi građani kojima mađarski nije bio maternji su izjavili da ga najčešće koriste u svakodnevnoj komunikaciji. U govornike mađarskog jezika uračunato je i 2.326 Jevreja, koji su se deklarisali da se služe mađarskim jezikom [2][4] (po popisu iz 1910. godine, ukupan broj govornika mađarskog jezika u Novom Sadu, uključujući i pomenute Jevreje, bio je 13.343, dok je broj govornika srpskog jezika bio 11.594 [2]). Još jedan propust popisa iz 1910. godine bio je taj što u popisu nisu beleženi samo stalni stanovnici grada, već takođe i privremeni stanovnici, koji nisu živeli u gradu već su ovde bili stacionirani po dužnosti vojne ili civilne službe.[1]
Podaci iz 1590. godine[uredi | uredi izvor]
Tokom turske uprave, 1590. godine, stanovništvo svih sela koja su postojala na teritoriji današnjeg Novog Sada (na levoj obali Dunava) brojalo je 105 kuća, nastanjenih isključivo Srbima. Međutim, turski podaci iz ovog doba pominju samo one stanovnike koji su plaćali porez, tako da je broj Srba koji su živeli na ovom području (na primer onih koji su služili u turskoj vojsci) bio veći.[5]
Podaci iz 1697. godine[uredi | uredi izvor]
Još 1697. godine, Varadinski Šanac (kasniji Novi Sad) označen je kao srpsko naselje, a u ovo vreme imao je tridesetak domova.[6]
Podaci iz 1720. godine[uredi | uredi izvor]
Po podacima iz 1720. godine, stanovništvo Rackog Grada (kasnije poznatog kao Novi Sad) brojalo je: [7]
Podaci iz 1748. godine[uredi | uredi izvor]
Po podacima iz 1748. godine, Novi Sad je imao 3.152 (po drugim podacima 4.620) stanovnika, od čega: [8]
Podaci iz 1762. godine[uredi | uredi izvor]
Po podacima iz 1762. godine, Novi Sad je imao 2.763 stanovnika starijih od 12 godina (mlađi tada nisu popisani), od kojih: [9]
- 2.040 pravoslavnih
- 723 katolika
Podaci iz 1775. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1775. godine, Novi Sad je imao 8.874 stanovnika, od kojih: [9]
- 6.391 pravoslavnih
- 2.483 katolika
Podaci iz 1777. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1777. godine, Novi Sad je imao 7.930 stanovnika, od kojih: [9]
- 5.402 pravoslavnih
- 2.528 katolika
Podaci iz 1778. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1778. godine, Novi Sad je imao 7.885 stanovnika, od kojih: [9]
- 5.388 pravoslavnih
- 2.497 katolika
Podaci iz 1780. godine[uredi | uredi izvor]
Kuće[uredi | uredi izvor]
1780. godine, Novi Sad je imao oko 2.000 kuća, od kojih 1.144 srpskih.[10]
Veroispovest[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1780. godine, Novi Sad je imao 8.833 stanovnika, od kojih: [11]
- 5.915 pravoslavnih
- 2.718 katolika
Podaci iz 1786. godine[uredi | uredi izvor]
Po podacima iz 1786. godine, Novi Sad je imao oko 2.000 domova sa 10.000 stanovnika, od kojih su 1.144 srpska doma sa preko 6.000 duša.[11]
Podaci iz 1804. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1804. godine, Novi Sad je imao 13.262 stanovnika, od kojih: [11]
- 4.129 pravoslavnih (muškaraca)
- 2.090 katolika (muškaraca)
- 213 jevrejskih (muškaraca)
- 116 kalvinskih (muškaraca)
- 99 evangelističkih (muškaraca)
Podaci iz 1816. godine[uredi | uredi izvor]
Od 16.311 stanovnika 1816. godine, popisano je samo muškaraca 8.021, od kojih: [11]
- 4.522 pravoslavnih
- 2.530 katolika
- 400 kalvinista
- 360 Jevreja
- 200 evangelika
Podaci iz 1820. godine[uredi | uredi izvor]
1820. godine, Novi Sad je imao 20.000 stanovnika, od kojih oko 2/3 Srba.[12]
Podaci iz 1828. godine[uredi | uredi izvor]
Po podacima iz 1828. godine, Novi Sad je imao 20.230 stanovnika, od kojih: [11]
- 12.581 pravoslavnih
- 5.664 katolika
- 1.281 protestanata
- 750 Jevreja
Podaci iz 1843. godine[uredi | uredi izvor]
Veroispovest[uredi | uredi izvor]
Po podacima iz 1843. godine, Novi Sad je imao 17.332 stanovnika, od kojih: [13]
- 9.675 Pravoslavnih hrišćana
- 5.724 Katolika
- 1.032 Protestanata
- 727 Jevreja
- 30 vernika Jermenske crkve
Etničke grupe[uredi | uredi izvor]
Najbrojnija etnička grupa u gradu u ovo vreme bili su Srbi, a druga grupa po brojnosti Nemci.[13]
Podaci iz 1850. godine[uredi | uredi izvor]
Po podacima iz 1850. godine, Novi Sad je imao 7.182 stanovnika, od kojih: [14]
- Srbi = 4.883
- Mađari = 1.284
- Nemci = 777
- Šokci (Hrvati) = 208
- Slovaci = 33
- Romi = 23
- Jevreji = 13
- Rusini = 11
Podaci iz 1860. godine[uredi | uredi izvor]
prvi popis[uredi | uredi izvor]
Po podacima iz 1860. godine, Novi Sad je imao 14.055 stanovnika, od kojih: [14][15]
drugi popis[uredi | uredi izvor]
Zbog zamerki da popis nije tačan, izvršen je novi popis, po kome je Novi Sad imao 19.530 stanovnika, od kojih: [15]
Podaci iz 1864. godine[uredi | uredi izvor]
Po podacima iz 1864. godine, Novi Sad je imao 17.569 stanovnika, od kojih: [15]
Podaci iz 1870. godine[uredi | uredi izvor]
Po podacima iz 1870. godine, Novi Sad je imao 19.119 (po drugim podacima 19.301) stanovnika, od kojih: [15]
- 8.134 pravoslavnih
- 6.684 katolika
- 1.725 kalvina
- 1.343 luterana
- 965 Jevreja
- 176 unijata
- 65 nazarena
- 13 vernika jermenske crkve
Podaci iz 1880. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1880. godine, u Novom Sadu je živelo 21.325 stanovnika, koji su govorili sledeće jezike: [11]
- srpski jezik = 8.790 (41,2%)
- mađarski jezik = 5.517 (25,9%)
Podaci iz 1890. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1890. godine, u Novom Sadu je živelo 24.717 stanovnika, koji su govorili sledeće jezike: [11]
- srpski jezik = 9.300 (37,6%)
- mađarski jezik = 7.804 (31,6%)
Podaci iz 1900. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1900. godine, u Novom Sadu je živelo 28.736 (po drugim podacima 25.296) stanovnika, koji su govorili sledeće jezike: [11][16]
- mađarski jezik = 10.321 (35,92%)
- srpski jezik = 9.889 (34,41%)
- nemački jezik = 6.483 (22,56%)
- slovački jezik = 1.489 (5,18%)
- hrvatski, bunjevački i šokački govor = 562 (1,96%)
- rusinski jezik = 293 (1,02%)
- ostali jezici = 268 (0,93%)
Podaci iz 1910. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1910. godine, u gradu je živelo 33.590 (po drugim podacima 33.089) stanovnika, koji su se najčešće služili sledećim jezicima: [2]
- 13.343 (39,72%) mađarskim (*)
- 11.594 (34,52%) srpskim
- 5.918 (17,62%) nemačkim
- 1.453 (4,33%) slovačkim
(*) u govornike mađarskog jezika uračunato je i 2.326 Jevreja, koji su se deklarisali da se služe mađarskim jezikom.[16]
Podaci iz 1921. godine[uredi | uredi izvor]
Etničke grupe[uredi | uredi izvor]
Prema popisu iz 1921. godine, grad je imao 39.122 stanovnika, od kojih (podaci prema maternjem jeziku): [17]
- 16.071 (41,08%) Srba
- 13.065 (33,4%) Mađara
- 6.486 (16,58%) Nemaca
- 1.294 (3,31%) Slovaka
- 672 (1,72%) Rusa
- 613 (1,57%) Slovenaca
Veroispovest[uredi | uredi izvor]
Po veroispovesti bilo je:
- katolika = 15.120 (38,65%)
- pravoslavnih = 14.891 (38,06%)
- evangelista = 5.713 (14,6%)
- Jevreja = 2.663 (6,81%)
- muslimana = 426 (1,09%)
Podaci iz 1931. godine[uredi | uredi izvor]
Jezički sastav stanovništva Novog Sada prema popisu iz 1931. godine - od ukupno 63.985 stanovnika (zbirni podaci za Novi Sad i Petrovaradin), bilo je govornika sledećih jezika:[traži se izvor]
- srpski, hrvatski ili slovenački jezik = 32.227 (50,37%)
- mađarski jezik = 17.354 (27,12%)
- nemački jezik = 9.116 (14,25%)
- ostali slovenski jezici = 4.546 (7,11%)
Podaci iz 1941. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1941. godine, koji su izvršile mađarske okupacione vlasti, u Novom Sadu je živelo 61.731 stanovnika, koji su govorili sledeće jezike: [11]
- mađarski jezik = 31.685 (51,3%)
- srpski jezik = 17.039 (27,6%)
Podaci iz 1948. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1948. godine, u Novom Sadu je živelo 69.431 stanovnika, od kojih: [11]
Podaci iz 1953. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1953. godine, u Novom Sadu je živelo 76.752 stanovnika, od kojih: [11]
Podaci iz 1961. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1961. godine, Novi Sad je imao 102.469 stanovnika, od kojih:[traži se izvor]
Podaci iz 1971. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1971. godine, Novi Sad je imao 141.375 stanovnika, od kojih:[traži se izvor]
- Srbi = 88.659 (62,71%)
- Mađari = 22.998 (16,27%)
- Jugosloveni = 8.487 (6%)
- Hrvati = 6.992 (4,95%)
- Crnogorci = 2.663 (1,88%)
- Makedonci = 1.032 (0,73%)
Podaci iz 1981. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1981. godine, Novi Sad je imao 170.020 stanovnika, od kojih: [11][18]
Podaci iz 1991. godine[uredi | uredi izvor]
Po popisu iz 1991. godine, Novi Sad je imao 179.626 stanovnika, od kojih:[traži se izvor]
- Srbi = 114.966 (64%)
- Jugosloveni = 25.434 (14,16%)
- Mađari = 15.778 (8,78%)
- Crnogorci = 5.359 (2,98%)
- Hrvati = 4.846 (2,7%)
- Slovaci = 2.039 (1,14%)
- Rusini = 1.809 (1,01%)
- Makedonci = 1.205 (0,67%)
- Muslimani = 1.018 (0,57%)
Podaci iz 2002. godine[uredi | uredi izvor]
Prema popisu iz 2002. godine, stanovništvo Novog Sada brojalo je 191.405 stanovnika, podeljenih u sledeće etničke grupe: [19]
- Srbi = 141.475 (73,91%)
- Mađari = 11.538 (6,03%)
- Jugosloveni = 7.055 (3,69%)
- Crnogorci = 4.261 (2,23%)
- Hrvati = 3.519 (1,84%)
- Slovaci = 1.673 (0,87%)
- Rusini = 1.556 (0,81%)
- Romi = 1.177 (0,62%)
- ostali
Podaci iz 2011. godine[uredi | uredi izvor]
Prema popisu iz 2011. godine, stanovništvo Novog Sada brojalo je 250.439 stanovnika, podeljenih u sledeće etničke grupe: [20]
- Srbi = 197.058 (78,68%)
- Mađari = 9.735 (3,88%)
- Hrvati = 3.295 (1,31%)
- Romi = 3.172 (1,26%)
- Crnogorci = 3.001 (1,19%)
- Jugosloveni = 1.878 (0,75%)
- Slovaci = 1.780 (0,71%)
- Rusini = 1.721 (0,68%)
- ostali
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Enciklopedija Novog Sada, knjiga 25, Novi Sad, 2005.
- ^ a b v g „Bács-Bodrog County”. Arhivirano iz originala 16. 12. 2012. g. Pristupljeno 01. 04. 2009.
- ^ A. J. P. Taylor, The Habsburg Monarchy 1809-1918, 1948.
- ^ Triva Militar, Novi Sad na raskrsnici minulog i sadanjeg veka, Novi Sad, 2000, pp. 320
- ^ Đorđe Randelj, Novi Sad - slobodan grad, Novi Sad, 1997, pp. 5.
- ^ Enciklopedija Novog Sada, knjiga 25, Novi Sad, 2005, pp. 288.
- ^ Dr Dušan J. Popović, Srbi u Vojvodini, knjiga 2, Novi Sad, 1990, pp. 325.
- ^ Triva Militar, Novi Sad na raskrsnici minulog i sadanjeg veka, Novi Sad, 2000, pp. 314
- ^ a b v g Enciklopedija Novog Sada, knjiga 25, Novi Sad, 2005, pp. 289.
- ^ Dr Dušan J. Popović, Srbi u Vojvodini, knjiga 2, Novi Sad, 1990, pp. 326.
- ^ a b v g d đ e ž z i j k Enciklopedija Novog Sada, knjiga 25, Novi Sad, 2005, pp. 290.
- ^ Jovan Mirosavljević, Novi Sad - atlas ulica, Novi Sad, 1998, pp. 12.
- ^ a b Dr Dušan J. Popović, Srbi u Vojvodini, knjiga 3, Novi Sad, 1990, pp. 113.
- ^ a b Enciklopedija Novog Sada, knjiga 25, Novi Sad, 2005, pp. 291.
- ^ a b v g Triva Militar, Novi Sad na raskrsnici minulog i sadanjeg veka, Novi Sad, 2000, pp. 317.
- ^ a b Triva Militar, Novi Sad na raskrsnici minulog i sadanjeg veka, Novi Sad, 2000, pp. 320.
- ^ Narodna enciklopedija, 1927.
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 04. 04. 2012. g. Pristupljeno 03. 05. 2011.
- ^ Republika Srbija - Republički zavod za statistiku, Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u 2002, Stanovništvo - nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima, knjiga 1, Beograd, Februar 2003.
- ^ Republika Srbija - Republički zavod za statistiku, Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u 2011, Stanovništvo - nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima, knjiga 1, Beograd, Februar 2011.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Enciklopedija Novog Sada, knjiga 25, Novi Sad, 2005.
- Triva Militar, Novi Sad na raskrsnici minulog i sadanjeg veka, Novi Sad, 2000.
- Đorđe Randelj, Novi Sad - slobodan grad, Novi Sad, 1997.
- Dr Dušan J. Popović, Srbi u Vojvodini, knjige 1-3, Novi Sad, 1990.
- Jovan Mirosavljević, Novi Sad - atlas ulica, Novi Sad, 1998.
- Milorad Grujić, Vodič kroz Novi Sad i okolinu, Novi Sad. 2004.
- Melhior Erdujhelji, Istorija Novog Sada, Veternik, 2002.
- Dr Slobodan Ćurčić, Naselja Bačke - geografske karakteristike, Novi Sad, 2007.
- Slobodan Ćurčić, Broj stanovnika Vojvodine, Novi Sad, 1996.
