Denis Riči

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Denis Riči
Denis Riči 2011.
Lični podaci
Datum rođenja(1941-09-09)9. septembar 1941.
Mesto rođenjaBronksvil, SAD
Datum smrti12. oktobar 2011.(2011-10-12) (70 god.)
Mesto smrtiBerkli Hajts, SAD
ObrazovanjeUniverzitet Harvard
Naučni rad
PoljeRačunarstvo
InstitucijaBelove laboratorije
Poznat poC
Juniks
NagradeIEEE Emanuel R. Piori nagrada (1982)[1]
Tjuringova nagrada (1983)
Nacionalna medalja za tehnologiju (1998)
IEEE Ričard V. Haming medalja (1990)
Računarska pionirska nagrada (1994)
Član Muzeja istorije kompjutera (1997)[2]
Harold Penderova nagrada (2003)
Japanska nagrada (2011)
Zvanični veb-sajt
bell-labs.com/usr/dmr/www/cs.bell-labs.co/who/dmr/

Denis Makalister Riči (engl. Dennis MacAlistair Ritchie; Bronksvil, 9. septembar 1941 — 12. oktobar 2011)[3][4][5][6] bio je naučnik iz oblasti računarstva.[3] Stvorio je programski jezik C, kao i Juniks operativni sistem sa svojim dugogodišnjim kolegom Kenom Tompsonom.[3] Riči i Tompson su dobili Tjuringovu nagradu 1983. godine, Hemingovu medalju 1990. godine i Nacionalnu medalju za tehnologiju 1999. godine. Pred kraj života je bio šef Odseka za istraživanje sistemskog softvera u „Lucent tehnologijama“ (engl. Lucent Technologies). Značajan je i po svojim doprinosima u programskim jezicima ALTRAN, B i BCPL, kao i operativnom sistemu Maltiks.

Počeci[uredi | uredi izvor]

Denis Riči je rođen u Bronksvilu, Njujork. Diplomirao je na Harvardu fiziku i primenjenu matematiku. Počeo je da radi 1967. u računarskom istraživačkom centru u Belovim laboratorijama.

C i juniks[uredi | uredi izvor]

Ken Tompson (levo) i Denis Riči (desno)

Riči je najponatiji kao tvorac programskog jezika C, ključni programer u razvoju juniks operativnog sistema i kao koautor definicione knjige za C, C programski jezik (knjiga), opšte poznate kao K&R (prema autorima Kernigenu i Ričiju).

Ričijev izum C-a i njegova uloga u razvijanju juniksa uporedo sa Ken Tompsonom, postavili su ga kao važnog pionira modernog računarstva. Ce jezik je danas široko rasprostranjen u razvijanju aplikacija i operativnih sistema, njegov uticaj je vidljiv i u modernim programskim jezicima kao što su C++ i C#. Juniks je takođe bio uticajan, uspostavljajući koncepte i principe koji su sada u temeljima računarstva. Popularni operativni sistem Linuks i njegovi alati su naslednici Ričijevog rada, a Windows operativni sistem uključuje juniks kompatibilne alate i C kompajlere za programere.

Riči je izjavio da je kreiranje jezika C „izgledalo kao dobra stvar za uraditi“ i da bi bilo ko drugi na istom mestu u isto vreme uradio tu istu stvar, međutim njegov kolega iz Bel labsa Bjarne Stroustrup tvorac C++ je rekao „da je Denis odlučio da utroši tu dekadu na tajanstvenu matematiku, juniks bi bio mrtvorođenče“.

Prateći uspeh juniksa, Riči je nastavio istraživanja u operativnim sistemima i programskim jezicima, doprinoseći u Planu 9 i Inferno operativnom sistemu kao i Limbo programskom jeziku.

Nagrade[uredi | uredi izvor]

Tjuringova nagrada[uredi | uredi izvor]

Godine 1983. Riči i Ken Tompson zajedno su dobili Tjuringovu nagradu za njihovo razvijanje teorije generičkih operativnih sistema i posebno za implementaciju juniks operativnog sistema. Ričijevo predavanje povodom Tjuringove nagrade bilo je naslovljeno „Prikaz istraživanja softvera“ (engl. Reflections on Software Research).

Nacionalna medalja za tehnologiju[uredi | uredi izvor]

Dana 27. aprila 1999. Tompson i Riči zajednički su dobili Nacionalnu medalju za tehnologuju za 1998. od predsednika SAD Bila Klintona za kopronalazak juniks operativnog sistema i Ce programskog jezika koji su zajedno doveli do velikog napretka u računarskom hardveru, softveru i mrežnim sistemima i stimulisali rast celokupne industrije i time povećali američku prednost u informatičkom dobu.[7] [8]

Smrt[uredi | uredi izvor]

Denis Riči sa Dagom Makilrojem (levo) u maju 2011.

Riči je pronađen mrtav 12. oktobra 2011. u 70. godini u svojoj kući u Berkli Hajtsu u Nju Džerziju, gde je živeo sam.[3] Prve vesti o njegovoj smrti stigle su od njegovog bivšeg kolege Roba Pajka.[4][5][9] On je bio slabog zdravlja tokom nekoliko godina nakon lečenja od raka prostate i srčanih bolesti.[3][4][10][11] Vest o Ričijevoj smrti bila je u velikoj meri zasenčena medijskim izveštavanjem o smrti saosnivača Epla Stiva Džobsa, koja se dogodila nedelju dana ranije.[12]

Nasleđe[uredi | uredi izvor]

Nakon Ričijeve smrti, računarski istoričar Pol E. Seruzi je izjavio:[13]

Riči je bio ispod radara. Njegovo ime uopšte nije bilo poznato, ali... da imate mikroskop i možete da gledate u kompjuter, videli biste njegovo delo svuda unutra.

U intervjuu ubrzo nakon Ričijeve smrti, dugogodišnji kolega Brajan Kernigen rekao je da Riči nikada nije očekivao da će C biti toliko značajan.[14] Kernigan je za Njujork tajms rekao da „Alati koje je Denis napravio — i njihovi direktni potomci — pokreću skoro sve danas.“[15] Kernigen je podsetio čitaoce koliko su važnu ulogu imali C i Juniks u razvoju kasnijih projekata visokog profila, kao što je iPhone.[16][17] Usledila su i druga svedočenja o njegovom uticaju.[18][19][20][21]

Razmišljajući o njegovoj smrti, komentator je uporedio relativni značaj Stiva Džobsa i Ričija, zaključujući da je „[Ričijev] rad igrao ključnu ulogu u pokretanju tehnološke revolucije u poslednjih četrdeset godina — uključujući tehnologiju na kojoj je Epl nastavio da gradi svoje bogatstvo.“[22] Drugi komentator je rekao: „Riči je, s druge strane, izumeo i koizumeo dve ključne softverske tehnologije koje čine DNK efektivno svakog pojedinačnog računarskog softverskog proizvoda koji koristimo direktno ili čak indirektno u modernom dobu. To zvuči kao neobična tvrdnja, ali je zaista istina.”[23] Jedan drugi je rekao, „mnogi u računarskoj nauci i srodnim oblastima znali su za Ričijev značaj za rast i razvoj, svega što ima veze sa računarstvom, ...”[24]

Fedora 16 i FreeBSD, koji su bili objavljeni nakon njegove smrti, posvećeni su njemu.[25][26]

Asteroid 294727 Denisriči, koji su otkrili astronomi Tom Glinos i Dejvid H. Levi 2008. godine, nazvan je u njegovu memoriju.[27] Zvanični citat imenovanja objavio je Centar za male planete 7. februara 2012. (M.P.C. 78272).[28]

Od 21. decembra 2018. godine jedna ulica u Beogradu nosi njegovo ime.[29][30]

Nadimci[uredi | uredi izvor]

Denis Riči je često poznat kao "dmr" (njegova imejl-adresa u Bel laboratorijama) u raznim Juzenet njuzgrupama (engl. Usenet newsgroups (kao što je npr. comp.lang.c).

Ričijeva pisana dela[uredi | uredi izvor]

Najpoznatija Ričijeva pisana dela su:

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „IEEE Emanuel R. Piore Award Recipients” (PDF). IEEE. Arhivirano iz originala (PDF) 24. 11. 2010. g. Pristupljeno 20. 3. 2021. 
  2. ^ „Dennis Ritchie”. Computer History Museum. Arhivirano iz originala 3. 1. 2015. g. Pristupljeno 5. 1. 2015. 
  3. ^ a b v g d Lohr, Steve (12. 10. 2011), „Dennis Ritchie, Programming Trailblazer, Dies at 70”, The New York Times, Pristupljeno 13. 10. 2011, „Dennis M. Ritchie, who helped shape the modern digital era by creating software tools that power things as diverse as search engines like Google and smartphones, was found dead on Wednesday at his home in Berkeley Heights, N.J. He was 70. Mr. Ritchie, who lived alone, was in frail health in recent years after treatment for prostate cancer and heart disease, said his brother Bill.” 
  4. ^ a b v „Unix creator Dennis Ritchie dies aged 70”. BBC News. 13. 10. 2011. Pristupljeno 14. 10. 2011. „Pioneering computer scientist Dennis Ritchie has died after a long illness. ... The first news of Dr Ritchie's death came via Rob Pike, a former colleague who worked with him at Bell Labs. Mr Ritchie's passing was then confirmed in a statement from Alcatel-Lucent which now owns Bell Labs.” 
  5. ^ a b Pike, Rob (12. 10. 2011), (untitled post to Google+), Pristupljeno 14. 10. 2011, „I just heard that, after a long illness, Dennis Ritchie (dmr) died at home this weekend. I have no more information.” 
  6. ^ Campbell-Kelly, Martin (13. 10. 2011), „Dennis Ritchie obituary”, The Guardian, Pristupljeno 13. 10. 2011, „Dennis MacAlistair Ritchie, computer scientist, born 9 September 1941; died 12 October 2011” 
  7. ^ Riči i Tompson dobijaju Nacionalnu medalju za tehnologiju Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. mart 2006) Bel laboratorije najava (jezik: engleski)
  8. ^ Riči i Tompson dobili Nacionalnu medalju za tehnologuju od predsednika Klintona Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. oktobar 2003) Bel lab. novinski izveštaj (jezik: engleski)
  9. ^ „Summary Box: Dennis Ritchie, pioneer in computer programming at Bell Labs, dies at 70”, The Washington Post, Associated Press, 13. 10. 2011, Arhivirano iz originala 24. 12. 2018. g., Pristupljeno 14. 10. 2011, „NOT KNOWN: Alcatel-Lucent confirmed his death to The Associated Press but would not disclose the cause of death or when Ritchie died.” 
  10. ^ Gallagher, Sean (13. 10. 2011). „Dennis Ritchie, Father of C and Co-Developer of Unix, Dies”. Wired. Pristupljeno 13. 10. 2011. 
  11. ^ Binstock, Andrew. „Dennis Ritchie, in Memoriam”. Dr. Dobb's Journal. Dr. Dobb's Journal. Pristupljeno 14. 10. 2011. 
  12. ^ Srinivasan, Rajeev (25. 10. 2011). „Dennis Ritchie, a tech genius as great as Steve Jobs”. Firstpost. Pristupljeno 4. 12. 2017. 
  13. ^ Langer, Emily (14. 10. 2011). „Dennis Ritchie, founder of Unix and C, dies at 70”. Washington Post. Pristupljeno 3. 11. 2011. 
  14. ^ Prasad, Shishir (4. 11. 2011). „No one thought 'C' would become so big: Brian Kernighan”. Forbes India. Arhivirano iz originala 29. 10. 2012. g. Pristupljeno 28. 11. 2011. „Q Did Dennis Ritchie or you ever think C would become so popular? [Kernighan] I don't think that at the time Dennis worked on Unix and C anyone thought these would become as big as they did. Unix, at that time, was a research project inside Bell Labs.” 
  15. ^ Lohroct, Steve (13. 10. 2011). „Dennis Ritchie, 70, Dies, Programming Trailblazer”. The New York Times. Pristupljeno 14. 11. 2016. 
  16. ^ „Myths of Steve Jobs”. Deccan Herald. 28. 11. 2011. Arhivirano iz originala 27. 7. 2013. g. Pristupljeno 28. 11. 2011. „Dennis Ritchie, the inventor of the C language and co-inventor of the Unix operating system, died a few days after Steve Jobs. He was far more influential than Jobs.” 
  17. ^ Datta, Subhajit (14. 11. 2011). „The tale of three deeply different technologists”. The Hindu. Arhivirano iz originala 16. 11. 2011. g. Pristupljeno 28. 11. 2011. 
  18. ^ Cardinal, David (2. 11. 2011). „Dennis Ritchie, creator of C, bids "goodbye, world"”. Extreme Tech. Pristupljeno 28. 11. 2011. „The book came off the shelf in service of teaching another generation a simple, elegant way to program that allows the developer to be directly in touch with the innards of the computer. The lowly integer variable—int—has grown in size over the years as computers have grown, but the C language and its sparse, clean, coding style live on. For that we all owe a lot to Dennis Ritchie.” 
  19. ^ „Dennis Ritchie and John McCarthy: Dennis Ritchie and John McCarthy, machine whisperers, died on October 8th and 24th respectively, aged 70 and 84”. The Economist. 5. 11. 2011. Pristupljeno 28. 11. 2011. „NOW that digital devices are fashion items, it is easy to forget what really accounts for their near-magical properties. Without the operating systems which tell their different physical bits what to do, and without the languages in which these commands are couched, the latest iSomething would be a pretty but empty receptacle. The gizmos of the digital age owe a part of their numeric souls to Dennis Ritchie and John McCarthy.” 
  20. ^ „The Strange Birth and Long Life of Unix”. Newswise. 23. 11. 2011. Pristupljeno 28. 11. 2011. „Four decades ago, Ken Thompson, the late Dennis Ritchie, and others at AT&T's Bell Laboratories developed Unix, which turned out to be one of the most influential pieces of software ever written. Their work on this operating system had to be done on the sly, though, because their employer had recently backed away from operating-systems research.” 
  21. ^ Das, Shyamanuja (1. 11. 2011). „The forgotten tech luminaries: The new generation of the digital age owe a part of their numeric souls to Dennis Ritchie and John McCarthy”. Ciol.com. Arhivirano iz originala 3. 7. 2016. g. Pristupljeno 28. 11. 2011. „UNIX, to the development of which Ritchie greatly contributed, and whose C made it possible it to be ported to other machines, is, even today, in its different avatars, the de facto OS for anything that is mission critical. Solaris, AIX, HP-UX, Linux—all these are derived from UNIX.” 
  22. ^ Duncan, Geoff (13. 10. 2011). „Was Dennis Ritchie more important than Steve Jobs?”. Digital Trends. Pristupljeno 14. 11. 2016. 
  23. ^ Perlow, Jason (9. 10. 2015). „Without Dennis Ritchie, there would be no Steve Jobs”. ZDNet.com. Pristupljeno 14. 11. 2016. 
  24. ^ „What Can We Learn From Dennis Ritchie?”. TechCrunch.com. 15. 10. 2011. Pristupljeno 14. 11. 2016. 
  25. ^ Phoronix. „Red Hat Releases Fedora 16 "Verne"”. 
  26. ^ The FreeBSD project. „FreeBSD-9.0 Announcement”. Arhivirano iz originala 12. 11. 2020. g. Pristupljeno 20. 06. 2020. 
  27. ^ „294727 Dennisritchie (2008 BV41)”. Minor Planet Center. Pristupljeno 12. 9. 2019. 
  28. ^ „MPC/MPO/MPS Archive”. Minor Planet Center. Pristupljeno 12. 9. 2019. 
  29. ^ Službeni list grada Beograda 119/2018 (PDF). Grad Beograd. 21. 12. 2018. str. 43. 
  30. ^ „Ulica Denisa Ričija, Rakovica, Grad Beograd”. PlanPlus.rs. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Денис_Ричи&oldid=27361372”