Dentalna formula

Raspored ljudskih zuba

Dentalna formula ili zubna formula određuje broj i raspored različitih vrsta zuba u usnoj duplji ljudi i životinja.

Svi sisari osim kljunara, oklopnika, krezubica, ljuskavaca i kitova, imaju po četiri različite vrste zuba − sjekutiće, očnjake, pretkutnjake i kutnjake. Svaka životinjska vrsta ima određen broj koliko može imati zuba neke vrste. Sisari koji imaju različite vrste zuba se nazivaju heterodonti, a oni koji nemaju se nazivaju homodonti.

Broj i raspored različitih vrsta zuba neke vrste se zapisuje u obliku dentalne formule za samo jednu stranu usta (lijevu ili desnu, pošto su identične), u dva reda − u donjem redu za zube donje vilice, a u gornjem redu za zube gornje vilice. Na taj način, ukupan broj zuba te vrste je duplo veći od zbira svih brojeva u dentalnoj formuli. U svakom redu, prvo se zapisuje broj sjekutića, a zatim slijedi broj očnjaka, pretkutnjaka i kutnjaka. Tako, na primjer formula 2.1.3.1 za donju vilicu ukazuje da dotična životinjska vrsta ima dva sjekutića, jedan očnjak, tri pretkutnjaka i jedan kutnjak na jednoj strani donje vilice.

Dentalna formula čovjeka je sljedeća:

2.1.2.3

2.1.2.3

Dentalna formula mačaka je:

3.1.3.1

3.1.2.1

Dentalna formula pasa je:

3.1.4.2

3.1.4.3

Oklopnik, pošto je homodont, tj. svi zubi su mu iste vrste, ima dentalnu formulu 7/7.

Maksimalna dentalna formula viših sisara je:

3.1.4.3

3.1.4.3

Niži sisari, poput torbara, mogu imati više zuba nego viši. Dentalna formula oposuma je:

5.1.3.4

4.1.3.4

Mnogi sisari, kad se tek rode, imaju zube koji kasnije ispadnu i budu zamijenjeni drugim zubima. Ovi zubi se nazivaju mliječni zubi i za takve sisare se kaže da su diphyodonti. Obično dentalna formula mliječnih zuba izgleda isto kao i zuba odraslih jedinki, sa izuzetkom pretkutnjaka.

Dentalna formula mliječnih zuba čovjeka je sljedeća:

2.1.0.2

2.1.0.2

Dentalna formula mliječnih zuba pasa je:

6.2.3.0

6.2.3.0