Dentin
Dentin (lat. substantia eburnea) ili zubna kost je čvrsto avaskularno tkivo koje izgrađuje najveći deo zuba i daje mu oblik. Ne vidi se pri inspekciji zuba in situ u ustima, jer je pokriven sa gleđi (u predelu krune) i cementom (u predelu korena). Ima približan oblik zuba, a u centralnom delu formira zubnu šupljinu.[1]
Po sastavu je sličan kostima, ali ne sadrži kompletne ćelije i krvne sudove.[2] Kroz dentin prolaze mnogobrojni Haversovi kanalići promera 2-5μm, kroz koje se protežu Tomasova vlakna (ogranci krvnih sudova i nerava) i fibra vlakna (periferni produžeci ćelija odontoblasta). Kanalići počinju malim otvorom u predelu šupljine zuba i pružaju se ka površini dentina. Oni se obično slepo završavaju, ali se međusobno povezuju stvarajući arkade. Dentinske kanaliće oblaže Nojmanova granična ovojnica koja je veoma otporna na dejstvo kiselina i enzima.[3]
Stvaranje dentina[uredi | uredi izvor]
Dentin je mezodermalnog porekla. Izgrađuju ga specijalne ćelije odontoblasti, čiji osnovni deo je smešten na periferiji zubne pulpe a citoplazmatski produžeci prolaze kroz Haversove mikrotubule. Prvo se stvara tzv. predentin (organski deo), a naknadnim taloženjem kalcijumovih soli u njega nastaje pravi dentin. Mineralizacija organskog matriksa počinje na udaljenosti 5-10μm od zubnih vlakana u kanalićima. U toku taloženja soli prvo nastaju centri mineralizacije koji se šire formirajući globule (loptice), između kojih se nalazi slabije mineralizovan interglobularni dentin.
Dentinogeneza se odigrava tokom celog života, sve dok je zub vitalan, tako da se vremenom smanjuje volumen zubne šupljine. U početku je formiran samo dentin krunice, a do kompletnog formiranja korena zuba prođe i do godinu od njegovog nicanja. Stvaranje dentina je ritmički neujednačen proces, usled čega dolazi do stvaranja slojeva u njegovoj strukturi koji su markirani inkrementnim linijama.[2]
Sastav[uredi | uredi izvor]
Dentin je elastičan i sadrži 28% organskih i 72% neorganskih materija. Sastoji se uglavnom od kristala hidroksiapatita i malih količina fluorapatita i karbonata, koji su ugrađeni u organski matriks. Njega čine lepnjive supstance fosfoproteina, glikoproteina, mukopolisaharida i čvrsta mreža kolagena vlakna, koja ulazi i u dentinske kanaliće i naziva se Korfova vlakna.
Građa dentina je slična kostima, ali on ne sadrži osteoblaste i osteoklaste, niti prostore za krvne sudove i nerve, mada pojedini ogranci nervnih vlakana iz pulpe mogu da uđu u zubne kanaliće. Razlika je, dakle, uglavnom u histološkoj organizaciji.[4]
Na granici dentina i cementa, pri vrhu korena zuba, postoji tzv. Tomasov zrnasti sloj, koji je nastao slabijom mineralizacijom dentina.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Željko Martinović: Osnovi dentalne morfologije, II izdanje ("Službeni glasnik“ Beograd). 2000. ISBN 978-86-7549-175-0.
- ^ a b Z. Anđelković, Lj. Somer, M. Perović, V. Avramović, Lj. Milenkova, N. Kostovska, A. Petrović: „Histološka građa organa“ ("Bonafides“ Niš 2001). ISBN 978-86-7434-003-5.
- ^ Prof. dr Vjekoslav Duančić: „Osnove histologije čovjeka“ VIII izdanje ("Medicinska knjiga“ Beograd-Zagreb 1983)
- ^ Arthur C. Guyton M.D, John E. Hall Ph.D: Medicinska fiziologija, IX izdanje ("Savremena administracija“ Beograd, 1999)
