Divljansko vrelo
| Divljansko vrelo | |
|---|---|
 | |
| Tip | Kraško |
| Izdašnost | 0,07 - 0,31 m3/s |
| Temperatura vode | 12 - 13 °C |
| Planinski venac | Suve planine |
| Geoprostor | Belopalanačka kotlina |
| Oblast | Jugoistočna Srbija |
| Država | Srbija |
  | |
Divljansko vrelo jedan je od mnogobrojnih kraški izvor u kršu Istočne Srbije, koji izbija u ataru sela sela Divljana, na levoj obali Koritničke reke, u neposrednoj blizini puta Bela Palanka — Babušnica. Vrelo izbija iz krečnjačkog masiva Suve planine u nivou Koritničke reke. Zbog geološkog sastava okoline i slivnog područja, koje zauzima znatno prostranstvo, Divljansko vrelo se prehranjuje vodom padavina na čitavoj površini sliva. Smatra se jednim od prirdnih bogatstava Belopalanačke kotline i šire.[1]
Geomorfologija[uredi | uredi izvor]
Hidrogeolođka obeležje prostora Belopalanačke kotline daja prostrane mase karbonatnih stena, pretežno krečnjaka u kojima je razvijena karstifikacija, mestimično čak iu karbonatnim klastitima. Krečnjački masivi su međusobno odvojeni regionalnim tektonskim strukturama, između kojih su spuštene Belopalanačka kotline sa deponovanim jezerskim sedimentima formirajući čeone hidrogeološke barijere. Zbog toga se po obodu Belopalanačke javljaju tipična karstna vrela različitih izdašnosti i koeficijenata neravnomernosti proticaja, što je direktna posledica veličine slivnog područja i geološke strukture.[2]
To su: Belopalanačko vrelo (Qmin=100 l/s) u centru Bele Palanke, Mokranjsko vrelo (Qmin=100 l/s), Divljansko vrelo (Qmin=70 l/s), Koritničko vrelo (Qmin>50 l/s), Vrgudinačko vrelo (Qmin=5 l/s), kao i najatraktivnije, Modro oko (Qmin=110 l/s).[3] Osim Koritničkog vrela, sva vrela kaptirana su za potrebe vodosnabdevanja.
Najveći deo slivnog područja vrela čine karbonatne stene, sa rezervoarima od krečnjaka iz kojih i izbija bistra planinska voda, visokog kvaliteta.
Hemijske osobine vode.[uredi | uredi izvor]
Hemijski sastav i bakteriološki nalazi voda sa ovog vrela tokom dužeg period posmatranja zadovoljavajući za piće. Jedna od njegovih dobrih karakteristika je i ujednačena temperatura vode, koja se konstantno kreće od 12 do 13 °C.[4]
Vode Divljanskog vrela kao i svih kraških vrela Istočne Srbiji i Beloplanačke kotline, pokazuju u celini slabu mineralizaciju. Prema sporadičnim analizama, ona se kreće od 210–360 mg/1 ostatka isparenja.[1]
Zamućenja vrela su zapažena samo izuzetno kao veoma retka i kratkotrajna, dok je prosečna višegodišnja izdašnost vrela iznosi 310 l/sec tj. Q = 0,31 m³/sec.[1]
Izvorište Divljanskog vrela spada u jedno od stabilnijih vrela na teritoriji niškog regiona, jer je njegov prirodni potencijal u većem delu godine ujednačen. Protok vode je Q max = 800 l/sec vode.
Ekspolatacija vrela[uredi | uredi izvor]
Na samom izvorištu, Divljanskog vrela izgrađena je kaptaža, iz koje se voda gravitaciono odvodi i sakuplja u prekidnu komoru „Divljana“", i odakle koristi za voodosnabdevanje Divljane, Bele Palanke i dugih nasenja, koja su povezana na Nišavski regionalni podsistema u sklopu budućeg regionalnog Donje - Južnomoravskog sistema vodosnabdevanja.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „Divljansko vrelo, JKP „Naisus“ Niš”. Arhivirano iz originala 05. 12. 2016. g. Pristupljeno 29. 12. 2015.
- ^ Nastid, V. 1981: Izveštaj o rezultatima detaljnih hidrogeoloških i inženjerskogeoloških istražnih radova na zahvatima karstnih vrela Ljuberađa, Divljana, Mokra, Bela Palanka i Krupac i trasa cevovoda od Ljuberađe preko pomenutih vrela do Niša.- Institut za vodoprivredu Jaroslav Černi, Beograd. FSD JKP Naissus, Niš.
- ^ Vukidevid, M., Pajčid, T., 2010: Elaborat o rezervama podzenmih voda izvorišta Krupac opština Bela Palanka.- Fond stručne dokumentacije Geofizika-ING,Beograd.
- ^ Petrović J.: Utvrđene podzemne hidrografske veze u kršu Srbije, Zbornik radova Instituta za proučavanje krša „Jovan Cvijić“, knj. 1; Beograd, 1955.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Osnovna geološka karta SFRJ, (1971). Bela Palanka 1:100000, List K 34-33, Niš 1:100000, List K34-32, Savezni geološki zavod, Beograd.
- Topografske karte Srbije, razmere 1:50000 (listovi: Bela Palanka 3 i Bela Palanka 4); razmere 1:100000 (listovi: Niš i Bela Palanka) i 1:200000 (list Niš)
- Cvijić, J. (1996). Suva planina i karst Valožja. Sabrana dela Jovana Cvijića, Knjiga 13, Morfologija i hidrografija Istočne Srbije, Srpska akademija nauke i umetnosti i Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, str. 194-200.
- Cvijić, J. (1996). Izvori, tresave i vodopadi u Istočnoj Srbiji. Sabrana dela Jovana Cvijića, Knjiga 13, Morfologija i hidrografija Istočne Srbije, Srpska akademija nauke i umetnosti i Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, str. 97-193.
- Stanković, S. (1997). Geografija Ponišavlja, Srpsko geografsko društvo, Beograd.