Bagrationi

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Bagrationi
DržavaGruzija
Plemićka titulaKnez od Muhrana
Knez od Kartlija
Knez od Gruzije
Vojvoda od Lasosa
Posljednji vladarĐorđe XII Gruzijski
Aktuelni starješinakuća Gruzinski:
Princ Nugzar Bagration
kuća Muhrani:
Princ David Bagration
Istorija Gruzije
Preistorija
Antika
Srednji vijek
Rano savremeno doba
Savremena istorija
Kategorija Istorija Gruzije

Dinastija Bagrationi (gruz. ბაგრატიონი) je bila vladajuća dinastija u Gruziji od srednjeg veka do početka 19. veka. Dinastija je poznata po najdužoj vladavini u istoriji Kavkaza i Evrope i jedna je od najstarijih hrišćanskih dinastija na svetu. Poreklo dinastije predmet je rasprava istoričara. U svakom slučaju, pripadnici dinastije pojavljaju se prvi put početkom 9. veka kao hegemoni u današnjoj jugozapadnoj Gruziji. Od 888. godine nazivaju se gruzijskim kraljevima. Period vladavine Bagrationa od 11. do 13. veka smatra se zlatnim dobom gruzijske istorije zbog niza vojnih i kulturnih dostignuća. Vlast dinastije slabi od 15. veka, a konačno je svrgnuta 1810. godine prilikom aneksije od strane Ruskog carstva.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Porodica Bagrationi doživela je uspon u vreme sasanidskog osvajanja Gruzije u 6. veku. Uspon je omogućen izumiranjem dinastija Gvaramida i Hozroida[1], a takođe i građanskim ratovima u Abasidskom kalifatu i borbama Kalifata sa Vizantijskim carstvom. Iako im Arabljani nisu dozvoljavali da drže Tbilisi i istočni Kartli, Bagrationi su se održavali u pokrajinama Klardžeti i Mešketi. Pod vizantijskim protektoratom, Bagrationi šire svoj domen ka jugu formirajući oblast poznatu kao Tao-Klardžeti. Ašot I Bagration postao je 813. godine prvi predsedavajući knez Iberije (Kartlija). Nosio je i vizantijsku titulu kuropalata. Gruzijske zemlje ostale su podeljene. Arabljani su i dalje držali Tbilisi. Ašotovi unuci stvorili su tri posebne grane dinastije, Kartli, Tao i Klardžeti, često vodivši međusobne ratove. Ogranak Kartli preovladava. Ardanaz IV je 888. godine obnovio monarhiju koja nije postojala od 580. godine.

Kraljevina Gruzija je tokom 11. veka teško održavala svoju nezavisnost od Vizantije i Seldžuka. Pod vladavinom Davida IV Kraljevstvo je doživelo svoj vrhunac. David je 1122. godine osvojio Tbilisi[2]. Opadanjem vizantijske moći i raspadom Seldžučkog carstva, Gruzija je postala jedna od najmoćnijih država regiona[3]. Prostirala se od severnog Kavkaza do severnog Irana, a na istoku do Male Azije. Uprkos građanskim ratovima, država je nastavila da napreduje tokom vladavina Dimitrija I (1125-1156), Đorđa III (1156-1184) i, posebno, kraljice Tamare (1184-1213). Glavna muška linija izumrla je smrću kralja Đorđa, a nastavila se kroz brak sa alanskim knezom Davidom Soslanom.

Upadi Horezmijaca (1225) i Mongola (1236) okončali su zlatno doba Gruzije. Borba protiv mongolske vladavine dovela je do stvaranja dijarhije. Pobočna grana dinastije Bagrationi ostvarila je prevlast nad zapadnim delom Gruzije poznatim kao Kraljevstvo Imereti. Država je doživela uspon tokom vladavine Đorđa V (1299-1346), ali su upadi mongolskog osvajača Tamerlana (između 1386. i 1403.) naneli veliki udarac kraljevstvu. Do 1490. godine država se raspala na tri nezavisna kraljevstva: Kartli (centralna Gruzija), Kaheti (istočna Gruzija) i Imereti (zapadna Gruzija) i pet polunezavisnih kneževina: Odiši, Samegreli, Gurija, Abhazija i Svaneti. Na čelu tri kraljevstva nalazile su se tri grane dinastije Bagrationi.

U naredna tri veka, gruzijski vladari zadržali su autonomiju kao vazali Osmanlija, Safavida, Afšarida i Kadžara[4]. Kartli i Kaheti postepeno gube nezavisnost. Pod Iraklijem II dva kraljevstva su 1762. godine ujedinjena. Nakon što mu je Nadir-šah 1747. godine priznao nezavisnost, Iraklije je uspostavio hegemoniju u istočnom Zakavkazju. Nezavisnost je opstala tokom vladavine Zand dinastije u Persiji[5]. Ugovorom iz 1783. godine Gruzija je pod zaštitom Ruske imperije[2]. Međutim, Rusi nisu uspeli da pruže pomoć Gruziji kada je persijski vladar Muhamed Kan Kadžar 1795. godine napao i opljačkao Tbilisi ponovo uspostavljajući sizerenstvo Persije[6].

Iraklijev naslednik, Đorđe XII, ponovo je stupio u zaštitu ruskog cara Pavla I. Pavle je ponudio da Gruziju priključi Ruskoj imperiji sa širokim stepenom autonomije. Rusi 1799. godine ulaze u Tbilisi[7]. Pavle je 18. decembra sledeće godine proglasio pripajanje Kartli-Kahetija Ruskoj imperiji[8]. Proglas je čuvan u tajnosti do smrti kralja Đorđa (28. decembar 1800). Aleksandar I, Pavlov naslednik, potvrdio je pripajanje Gruzije Rusiji i svrgavanje Bagrationi dinastije. Bagrationi, iako razjedinjeni, pokušali su da organizuju otpor. On je, međutim, bio neuspešan. Poslednji vladar Imeretija, Solomon II, poražen je 1810. godine. Umro je 1815. godine u Turskoj[9].

Galerija[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Suny 1994, str. 29.
  2. ^ a b Montgomery-Massingberd, Hugh (1980). Burke’s Royal Families of the World: Volume II Africa & the Middle East. str. 56—67. ISBN 978-0-85011-029-6. 
  3. ^ "Georgia.". Encyclopædia Britannica Premium Service. Pristupljeno 2006-05-25.
  4. ^ Montgomery-Massingberd 1980. sfn greška: više ciljeva (2×): CITEREFMontgomery-Massingberd1980 (help)
  5. ^ Fisher et al. (1991). str. 328.
  6. ^ "Relations between Tehran and Moscow, 1797-2014". Pristupljeno 15 May 2015.
  7. ^ Miller 2004, str. 204
  8. ^ "Georgievsk, Treaty of". Encyclopædia Britannica Premium Service. Pristupljeno 2006-06-04.
  9. ^ Suny (1994). (2004). str. 64.; Baddeley, Gammer (1908). str. 66., 78; Royal Ark - Imerati, The Bagrationi dynasty

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Montgomery-Massingberd, Hugh (1980). Burke’s Royal Families of the World: Volume II Africa & the Middle East. str. 56—67. ISBN 978-0-85011-029-6. 
  • Miller, Alekseĭ I. (2004). Imperial Rule. Central European University Press. str. 204. ISBN 978-963-9241-98-5. 
  • Suny, Ronald Grigor (1994). The Making of the Georgian Nation. Indiana University Press. ISBN 978-0-253-20915-3. Pristupljeno 8. 5. 2012. 
  • A. Khakhanov. "Histoire de la Georgie", Paris, 1900 (in French)
  • A. Manvelichvili. "Histoire de la Georgie", Paris, 1951 (in French)
  • A. Manvelishvili. "Russia and Georgia. 1801-1951", Vol. I, Paris, 1951 (in Georgian)
  • K. Salia. "History of the Georgian Nation", Paris, 1983
  • Kartlis Tskhovreba, vol. I-IV, Tbilisi, 1955-1973 (in Georgian)
  • P. Ingorokva. Giorgi Merchule (a monograph), Tbilisi, 1954 (in Georgian)
  • E. Takaishvili. "Georgian chronology and the beginning of the Bagratid rule in Georgia".- Georgica, London, v. I, 1935
  • Sumbat Davitis dze. "Chronicle of the Bagration's of Tao-Klarjeti", with the investigation of Ekvtime Takaishvili, Tbilisi, 1949 (in Georgian)
  • "Das Leben Kartlis", ubers. und herausgegeben von Gertrud Patch, Leipzig, 1985 (in German)
  • V. Guchua, N. Shoshiashvili. "Bagration's".- Encyclopedia "Sakartvelo", vol. I, Tbilisi, (1997). str. 318–319 (in Georgian)
Bagrationi na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Багратиони&oldid=27673246”