Dinastija Tang

Teritorije dinastije Tang oko 663. godine

Istorija Kine
ANTIKA
Neolit c. 8500 – c. 2070 p. n. e.
Dinastija Sja c. 2070 – c. 1600 p. n. e.
Dinastija Šang c. 1600 – c. 1046 p. n. e.
Dinastija Džou c. 1046 – 256 p. n. e.
Zapadni Džou
Istočni Džou
Proleće i Jesen
Zaraćene države
CARSTVO
Dinastija Ćin 221–206 p. n. e.
Dinastija Han 206 p. n. e. – 220 n. e.
Zapadni Han
Dinastija Sin
Istočni Han
Tri kraljevstva 220–280
Vej, Šu i Vu
Dinastija Đin 265–420
Zapadni Đin
Istočni Đin	Šesnaest kraljevstava
Južne i Sjeverne dinastije 420–589
Dinastija Suej 581–618
Dinastija Tang 618–907
(Druga Džou dinastija 690–705)
Pet dinastija i deset kraljevstava 907–960	Dinastija Ljao 907–1125
Dinastija Sung 960–1279
Severni Sung		Zapadni Sja
Južni Sung	Đin
Dinastija Juan 1271–1368
Dinastija Ming 1368–1644
Dinastija Ćing 1644–1911
SAVREMENO DOBA
Republika Kina 1912–1949
Narodna Republika Kina 1949–sadašnjost	Republika Kina (Tajvan) 1949–sadašnjost
Srodni članci Kineska istoriografija Hronologija kineske istorije Dinastija u kineskoj istoriji Jezička istorija Istorija umetnosti Privredna istorija Istorija obrazovanja Istorija nauke i tehnologije Pravna istorija Medijska istorija Vojna istorija Pomorska istorija

Dinastija Tang ili Dinastija Tan (kin: 唐朝, 18. jun 618 — 4. jun 907.) je bila kineska carska dinastija koja je nasledila dinastiju Sui i nakon koje Kina ulazi u razdoblje Pet dinastija i deset kraljevstava. Osnovala ju je porodica Li (李), koja je došla na vlast tokom zenita i raspada Sui Carstva. Dinastija je delimično bila prekinuta za vreme Druge Džou dinastije (16. septembar 690 — 3. mart 705.) kada je carica Vu Cetjen preuzela presto, postavši tako jedina kineska carica koja je samostalno vladala.

Dinastija Tang se smatra vrhuncem kineske civilizacije i zlatnim dobom kosmopolitske kineske kulture. Teritorija Kine je za vreme dinastije Tang, u brojnim vojnim pohodima ranih vladara, narasla više nego za vreme dinastije Han, a populacija je prešla 50 miliona stanovnika.

Dinastija Tang sa svojim glavnim gradom u Čanganu (današnjem Si'anu), najmnogoljudnijem gradu na svetu u to vreme, je općeprihvaćena kao najviša tačka u razvoju kineske civilizacije, jednake (ili čak i veće važnosti) od ranije Dinastije Han — zlatnog doba gradske kulture. Njena teritorija, pribavljena tokom ratova njenih ranih vladara, je bila veći nego teritorija Dinastije Han, a bila je podjednaka s teritorijem kasnijih dinastija Juan i Ćing. U dva popisa stanovništva u 7. i 8. veku Tang zapisi procenjuju broj stanovnika (prema broju zabeleženih domaćinstava) na oko 50 miliona ljudi. Čak i kad je središnja vlast postepeno oslabila tokom 9. veka i nije bila u mogućnosti da napravi tačan popis stanovništva, ipak su procenili da je broj stanovnika do tada narastao na otprilike 80 miliona ljudi.

Zahvaljujući tako velikom broju stanovnika, dinastija je mogla podizati profesionalne i regrutovane vojske od stotina hiljada vojnika da bi se nadmetala s nomadskim narodima za dominaciju nad središnjom Azijom i unosnim trgovačkim putevima uzduž Puta Svile. Mnoge države i kraljevstva su plaćale danak Tang dvoru, a Tang je ujedno i pokorio nekoliko pokrajina kojima je posredno upravljano kroz sistem protektorata. Izuzev političkog, Dinastija Tang je imala i snažan kulturološki uticaj na susedne države poput onih na područiju današnje Koreje, Japana i Vijetnama.

Dinastija Tang je bila razdoblje napretka i stabilnosti, izuzev tokom pobune Ana Lušana i tokom slabljenja središnje vlasti u kasnijoj polovini dinastijske vlasti. Poput prethodne Dinastije Sui, Dinastija Tang je imala sistem državne službe koji je zapošljavao službenike na osnovu standardiziranih ispita i preporuka za službu. Ovaj društveni poredak je narušen jačanjem pokrajinskih vojnih upravitelja zvanih czeduši tokom 9. veka. Kineska kultura je cvetala i dozrevala tokom vladavine Dinastije Tang, te se to razdoblje smatra najvećim u kineskoj poeziji. Dva najpoznatija kineska pesnika: Du Fu i Li Baj su pripadali ovom razdoblju kao i mnogi poznati slikari poput: Han Gana, Čžan Suana i Čžou Fana. Mnoga književna i naučna dela, enciklopedije i atlasi nastali tokom Dinastije Tang zauzimaju važno mesto u razvoju kineske književnosti.

Mnogi važni izumi su iz razdoblja Dinastije Tang uključujući i razvoj drvenog štampanja. Budizam ima značajan uticaj na kinesku kulturu tog razdoblja i razne kineske sekte dobijaju na važnosti. Budisti će kasnije biti progonjeni od strane države i taj uticaj će biti znatno umanjen. Iako su dinastija i središnja vlast slabili tokom 9. veka, umetnost i kultura su i dalje cvetali. Oslabljena središnja vlast se uglavnom povukla iz upravljanja ekonomijom, ali uprkos tome trgovina i proizvodnja su uglavnom ostali netaknuti i čak napredovali.

Uspon dinastije Tang

Dinastiju Tang je osnovala porodica Li, koja je preuzela vlast za vreme raspada dinastije Sui, koja je propala delimično zbog tereta nametnutih javnim radovima, kao što je Veliki kanal, a delimično zbog skupih pokušaja da se osvoji teritorija današnje Severne Koreje.

Dinastija Tang je na početku, u tom vremenu mnogobrojnih pobuna, uspela sa stvori snažno centralizirano carstvo sa delotvornim sistemom upravljanja. Njenu vladavinu podržavao je Carski ispitni sistem, čiji zadatak je bio izbor obrazovanih građana koji će služiti carstvu. Sistem se održao sve do početka 20. veka.

Nakon nekoliko godina unutrašnjeg jačanja, dinastija Tang je započela širenje van svojih granica. Do 660-ih vojska dinastije Tang intervenisala je u Indiji, zauzela Tarim i Džungariju i nakratko uspostavila protektorate u Tuharistanu, Sogdijani i Fergani. Oko 660. godine Kinesko carstvo je imalo najveću površinu sve do 18. veka. Kineska kultura i sistem upravljanja širili su se paralelno sa vojnim osvajanjima pa su uspostavili kinesko kulturno jedinstvo na Dalekom istoku, koje se održalo i dugo nakon propasti dinastije Tang.

Vrhunac Carstva

Carstvo je bilo povezano mrežom poštanskih puteva, dok je prevoz između područja u dolini reke Jangce, koja su se brzo razvijala, i severa bio omogućen delotvornim sistemom kanala i plovnih puteva. Putna mreža je bila orijentisana prema prestolnici, Čanganu, koji je ostao političko i strateško središte carstva. Ipak, privredni centri su se nalazili u severnoj ravnici oko donjeg toka Jangcea. Većinu trgovine na Putu svile vodili su Kinezi i nomadski narodi središnje Azije.

U 8. veku, kao posledica privrednog razvoja, došlo je i do znatnog povećanja broja stanovništva.

Verska i filozofska ideologija budizma je postala sastavni deo kineske kulture, ali nikada nije potisnula izvorna kineska verovanja, pa će u 9. veku vlast prognati budizam i njegov uticaj će oslabiti. Uprkos silaznoj putanji dinastije Tang, umetnost i kultura će nastaviti da se razvijaju. Dva najslavnija kineska pesnika potiču iz ovog doba, Du Fu i Li Baj, kao i mnogi drugi umetnici.

Takođe je cvetalo pisanje dela iz istorije, ali nastaju i enciklopedije i knjige o geografiji i medicini. Javili su se i mnogi pronalasci, poput drvoreza, satnih mehanizama, unapređenja kartografije, pa čak i primena hidraulike kod pokretanja ventilatora.

Propast dinastije Tang

Graničarski general An Lušan digao je 755. godine bunu koja je znatno oslabila dinastiju Tang. U burnim godinama koje su usledile, Kina se povukla iz središnje Azije i postala zatvorenija, delomično i zbog širenja islama koji je do 8. veka došao do Fergane a potom postao dominantan i u Turkestanu. Na unutrašnjem planu carska je vlast oslabila, moć je prešla na provincije, a mnogi glavni gradovi su prerasli u velike i bogate metropole. Istovremeno dolazi do velikih premeštanja stanovništva prema dolini reke Jangce, gde su se koristile nove poljoprivredne metode. Trgovina je cvetala, a mreža malih trgovačkih gradova je rasla.

Krajem 9. veka veliki seljački ustanak je gotovo uništio središnju vlast dinastije Tang. Kina je podeljena na 10 država sa malim ostatkom carstva kojim je vladalo pet dinastija u nizu (tzv. Period pet dinastija i deset kraljevstava). Tek 960. godine dolazi do ponovnog ujedinjenja zemlje pod dinastijom Sung.

Trgovina i širenje kulture

Ukrašena-srebrna tegla iz Tang perioda, oblikovana u stilu severnjačke nomadske kožne torbe ukrašena sa konjima koji se igraju s vinskom čašom u ustima, poput konja cara Suan-czuna koji su bili trenirani da to čine.

Putem kopnene trgovine duž puta svile i pomorske trgovine prekomorskim jedrenjem, Tang dinastija je bila u mogućnosti da stekne mnoštvo novih tehnologija, kulturnih običaja, retkih luksuza, i savremenih predmeta. Od Bliskog istoka, Indije, Persije, i centralne Azije, dinastija je stekla nove ideje u modi, nove vrste keramike i poboljšano kovanje srebra. Kinezi su takođe postepeno usvojili strani koncept hoklice i stolice za sedenje, dok su ranije uvek sedeli na prostirkama prostrtim po podu. Na Bliskom istoku, islamski svet je cenio i kupovao znatne količine kineskih dobara kao što je svila, lakirano i porcelansko posuđe. Pesme, igre i muzički instrumenti iz stranih regiona su postali popularni u Kini tokom Tang dinastije. Ti instrumenti su obuhvatali oboe, flaute, i male lakirane bubnjeve iz Kuče u Tarimskoj kotlini, i udaraljke iz Indije, kao što su činele. Na dvoru je bilo devet muzičkih ansambala (prošireno sa sedam tokom Sui dinastije) koji su predstavljali muziku iz cele Azije.

Postojao je znatan kontakt i interes u Indiji kao centaru budističkog znanja, sa poznatim putnicima i istraživačima, kao što je Suancan (umro 664.) koji je posetio Južnoazijski potkontinent. Nakon sedamnaestogodišnjeg putovanja, Suancan je uspeo da donese nazad vredne sanskritske tekstove za prevod na Kineski. Isto tako je postojao turkijsko–kineski rečnik za ozbiljne naučnike i studente, dok su turkijske narodne pesme poslužile kao inspiracija za deo kineske poezije. U unutarašnjosti Kine, trgovinu je olakšavao Veliki kanal i racionalizacija Tang vlada velikog sistema kanala, čime su se smanjivali troškovi transporta žitarica i druge robe. Država je takođe upravljala sa oko 32.100 km (19.900 mi) dugim rutama poštanske službe konjima ili brodom.

Put svile

Mada je put svile od Kine do Zapada inicijalno formulisan tokom vladavine cara Vu (141–87 p. n. e.) tokom dinastije Han, bio je ponovno otvoren u vreme Tang dinastije godine 639. kad je Hou Đunji (umro 643.) osvojio Zapad, i ostavio put otvoren tokom skoro četiri decenije. Put je zatvoren nakon što su Tibetanci zauzeli teritoriju 678, ali je 699, tokom perioda cara Vu, put svile ponovno otvoren kad je Tang dinastija osvojila četiri garnizoan Anksija originalno uspostavljena 640., jeo jednom povezujući Kinu direktno sa Zapadom putem kopnene trgovine.

Trobojna glazirana figura konja iz doba Tang dinastije

Dinastija Tang je zauzela vitalnu rutu kroz Gilgit dolinu od Tibeta 722. godine. Tibetanci su je povratili 737, a kinezi ponovo preuzeli kontrolu pod komandom Gogurjeo-Korean generala Gao Cjandži. Kad je pobuna Ana Lušana okončana 763, Tang imperija je još jednom izgubila kontrolu nad svojim zapadnim zemljama, popto je Tibetanska imperija u znatnoj meri odsekla kineski direktni pristup putu svile. Jedna unutrašnja pobuna 848. godine je zbacila tibetanskog vladara, i Tang Kina je povratila svoje severozapadne prefekture od Tibeta 851. godine. Te oblasti su sadržale ključne ispašne oblasti i pašnjake za uzgoj konja koji su bili od izuzetne važnosti za Tang dinastiju.

Uprkos toga što su mnogi zapadni putnici dolazili u Kinu da žive i trguju, mnogi putnici, koji su uglavnom religiozni monasi, ostavili su zapise o strogim graničnim zakonima koje su kinezi sprovodili. Kao što je monah Sjuencang i mnogi drugi monasi osvedočili, postojalo je mnoštvo kineskih graničnih prelaza duž puta svile na kojima su proveravane putne isprave za ulaz u Tang imperiju. Osim toga, odmetništvo je predstavljalo problem duž prelaza i oaznih naselja, kao što je Sjuencang takođe zabeležio, njegovu su grupu putnika više puta napali banditi.

Put svile je isto tako uticao na umetnost Tang dinastije. Konji su postali značajan simbol prosperiteta i moći kao i instrument vojne i diplomatske politike. Konji su takođe poštovani kao srodnici zmajeva.

Napomene

^ a: Tokom vladavine Dinastije Tang broj stanovnika sveta je narastao s otprilike 190 miliona na otprilike 240 miliona, što predstavlja rast od 50 miliona stanovnika. Takođe pogledajte članak srednjovekovna demografija.

Literatura

• Birmingham Museum of Art (2010). Birmingham Museum of Art : guide to the collection. [Birmingham, Ala]: Birmingham Museum of Art. str. 25. ISBN 978-1-904832-77-5. 
• Serdarević, Seid, ur. (2002). The Times Povijest svijeta. Zagreb: Hena.com. ISBN 978-953-6510-62-7. 
• Adshead, S. A. M. (2004). T'ang China: The Rise of the East in World History. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-4039-3456-7. 
• Andrew, Anita N.; Rapp, John A. (2000). Autocracy and Cina's Rebel Founding Emperors: Comparing Chairman Mao and Ming Taizu. Lanham: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-8476-9580-5. 
• Bai, Shouyi (2003). A History of Chinese Muslim (Vol. 2). Beijing: Zhonghua Book Company. ISBN 978-7-101-02890-4. 
• Beckwith, Christopher I. (1987). The Tibetan Empire in Central Asia. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-02469-1. 
• Benn, Charles (2002). China's Golden Age: Everyday Life in the Tang dynasty. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-517665-0. 
• Bernhardt, Kathryn (1995), „The Inheritance Right of Daughters: the Song Anomaly?”, Modern China: 269—309, S2CID 143637417, doi:10.1177/009770049502100302 
• Bowman, John S. (2000), Columbia Chronologies of Asian History and Culture, New York: Columbia University Press 
• Brook, Timothy (1998). The Confusions of Pleasure: Commerce and Culture in Ming China. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-22154-3. 
• Chen, Yan (2002). Maritime Silk Route and Chinese-Foreign Cultural Exchanges. Beijing: Peking University Press. ISBN 978-7-301-03029-5. 
• Cui, Mingde (2005). The History of Chinese Heqin. Beijing: Renmin Chubanshe. ISBN 978-7-01-004828-4. 
• Drompp, Michael Robert (2005). Tang China and the collapse of the Uighur Empire: a documentary history. Volume 13 of Brill's Inner Asian library (illustrated izd.). BRILL. str. 126. ISBN 978-90-04-14129-2. Pristupljeno 8. 2. 2012. 
• Du, Wenyu (1998), „Tang Song Jingji Shili Bijiao Yanjiu” [Comparative Study of Tang and Song Dynasty's Economic Strength], Researches in Chinese Economic History, 1998 (4), ISSN 1002-8005 
• Eberhard, Wolfram (2005). A History of China. New York: Cosimo. ISBN 978-1-59605-566-7. 
• Ebrey, Patricia Buckley (1999). The Cambridge Illustrated History of China. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-66991-7.  (paperback).
• Ebrey, Patricia Buckley; Walthall, Anne; Palais, James B. (2006). East Asia: A Cultural, Social, and Political History. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 978-0-618-13384-0. 
• Fairbank, John King; Goldman, Merle (2006) [1992]. China: A New History (2nd enlarged izd.). Cambridge: MA; London: The Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01828-0. 
• Forte, Antonio (1988), Mingtang and Buddhist Utopias in the History of the Astronomical Clock: the Tower, Statue, and Armillary Sphere Constructed by Empress Wu, École française d'Extrême-Orient 
• Gascoigne, Bamber; Gascoigne, Christina (2003). The Dynasties of China: A History. New York: Carroll and Graf Publishers, an imprint of Avalon Publishing Group. ISBN 978-0-7867-1219-9. 
• Gernet, Jacques (1962). Daily Life in China on the Eve of the Mongol Invasion, 1250–1276. translated by H. M. Wright. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0720-6. 
• —— (1996). A History of Chinese Civilization (2nd izd.). New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-49781-7. 
• Graff, David Andrew (2000). „Dou Jiande's dilemma: Logistics, strategy, and state”. Ur.: van de Ven, Hans. Warfare in Chinese History. Leiden: Koninklijke Brill. str. 77—105. ISBN 978-90-04-11774-7. 
• —— (2002). Medieval Chinese Warfare, 300–900. New York, London: Routledge. ISBN 978-0-415-23954-7. 
• —— (2008). „Provincial Autonomy and Frontier Defense in Late Tang: The Case of the Lulong Army”. Ur.: Wyatt, Don J. Battlefronts Real and Imagined: War, Border, and Identity in the Chinese Middle Period. New York: Palgrave MacMillan. str. 43–58. ISBN 978-1-4039-6084-9. 
• Graff, David Andrew (2016). The Eurasian Way of War Military Practice in Seventh-Century China and Byzantium. New York, London: Routledge. ISBN 9781315627120. 
• Guo, Qinghua (1998), „Yingzao Fashi: Twelfth-Century Chinese Building Manual”, Architectural History, 41: 1—13, JSTOR 1568644, S2CID 192365949, doi:10.2307/1568644 
• Harper, Damian (2005). China. Footscray, Victoria: Lonely Planet. ISBN 978-1-74059-687-9. 
• Hsu, Mei-ling (1988), „Chinese Marine Cartography: Sea Charts of Pre-Modern China”, Imago Mundi, 40 (1): 96—112, doi:10.1080/03085698808592642 
• —— (1993), „The Qin Maps: A Clue to Later Chinese Cartographic Development”, Imago Mundi, 45 (1): 90—100, doi:10.1080/03085699308592766 
• Huters, Theodore (1987), „From Writing to Literature: The Development of Late Qing Theories of Prose”, Harvard Journal of Asiatic Studies: 51—96, JSTOR 2719158, doi:10.2307/2719158 
• Kang, Jae-eun (2006). The Land of Scholars: Two Thousand Years of Korean Confucianism. translated by Suzanne Lee. Paramus: Homa & Sekey Books. ISBN 978-1-931907-37-8. 
• Kiang, Heng Chye (1999). Cities of Aristocrats and Bureaucrats: The Development of Medieval Chinese Cityscapes. Singapore: Singapore University Press. ISBN 978-9971-69-223-0. 
• Kitagawa, Hiroshi; Tsuchida, Bruce T. (1975), The Tale of the Heike, Tokyo: University of Tokyo Press 
• Latourette, Kenneth Scott (1934). The Chinese: their history and culture, Volume 1 (2 izd.). Macmillan. str. 191. Pristupljeno 8. 2. 2012. 
• Levathes, Louise (1994). When China Ruled the Seas. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-70158-1. 
• Lewis, Mark Edward (2012). China's Cosmopolitan Empire: The Tang Dynasty. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-03306-1. 
• Liu, Pean (1991), „Viewing Chinese ancient navigation and shipbuilding through Zheng He's ocean expeditions”, Proceedings of the International Sailing Ships Conference in Shanghai 
• Liu, Xinru (2001). „The Silk Road: Overland Trade and Cultural Interactions in Eurasia”. Ur.: Michael Adas. Agricultural and Pastoral Societies in Ancient and Classical History. Philadelphia: American Historical Association, Temple University Press. str. 151—179. ISBN 978-1-56639-832-9. 
• Liu, Zhaoxiang (2000). History of Military Legal System. et al. Beijing: Encyclopedia of China Publishing House. ISBN 978-7-5000-6303-2. 
• Mair, Victor H.; Steinhardt, Nancy Shatzman; Goldin, Paul Rakita (2005). Victor H. Mair; Nancy Shatzman Steinhardt; Paul Rakita Goldin, ur. Hawai'i reader in traditional Chinese culture (illustrated izd.). University of Hawai'i Press. str. 376. ISBN 978-0-8248-2785-4. Pristupljeno 8. 2. 2012. 
• Marlowe, Britt (2008), Empress Wu Zhao, Son of Heaven: Uses of Religious Patronage and Propaganda to Secure Support and Quell Dissension during the Tang Dynasty, University of Colorado, ISBN 9780549953630 
• Needham, Joseph (1986a), Science and Civilization in China: Volume 3, Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth, Taipei: Caves Books 
• —— (1986b), Science and Civilization in China: Volume 4, Physics and Physical Engineering, Part 2, Mechanical Engineering, Taipei: Caves Books 
• —— (1986c), Science and Civilization in China: Volume 4, Physics and Physical Technology, Part 3, Civil Engineering and Nautics, Taipei: Caves Books 
• —— (1986d), Science and Civilization in China: Volume 5, Chemistry and Chemical Technology, Part 1, Paper and Printing, Taipei: Caves Books 
• —— (1986e), Science and Civilization in China: Volume 5, Chemistry and Chemical Technology, Part 4, Spagyrical Discovery and Invention: Apparatus, Theories and Gifts, Taipei: Caves Books 
• Nishijima, Sadao (1986). „The Economic and Social History of Former Han”. Ur.: Twitchett, Denis; Loewe, Michael. Cambridge History of China: Volume I: the Ch'in and Han Empires, 221 B.C. – A.D. 220. Cambridge: Cambridge University Press. str. 545—607. ISBN 978-0-521-24327-8. 
• Ouyang, Xiu (2004). Historical Records of the Five Dynasties. Richard L. Davis, translator. Columbia University Press. str. 76. ISBN 978-0-231-50228-3. 
• Pan, Jixing (1997), „On the Origin of Printing in the Light of New Archaeological Discoveries”, Chinese Science Bulletin, 42 (12): 976—981, Bibcode:1997ChSBu..42..976P, ISSN 1001-6538, S2CID 98230482, doi:10.1007/BF02882611 
• Reed, Carrie E. (2003), „Motivation and Meaning of a 'Hodge-podge': Duan Chengshi's 'Youyang zazu'”, Journal of the American Oriental Society: 121—145, JSTOR 3217847, doi:10.2307/3217847 
• Reischauer, Edwin O. (1940), „Notes on T'ang Dynasty Sea Routes”, Harvard Journal of Asiatic Studies, 5 (2): 142—164, JSTOR 2718022, doi:10.2307/2718022 
• Richardson, H. E. (1985), A Corpus of Early Tibetan Inscriptions, Royal Asiatic Society, Hertford: Stephen Austin and Sons 
• Schafer, Edward H. (1985) [1963]. The Golden Peaches of Samarkand: A study of T'ang Exotics (1st paperback izd.). Berkeley and Los Angeles: University of California Press. ISBN 978-0-520-05462-2. 
• Sen, Tansen (2003). Buddhism, Diplomacy, and Trade: The Realignment of Sino-Indian Relations, 600–1400. Manoa: Asian Interactions and Comparisons, a joint publication of the University of Hawaii Press and the Association for Asian Studies. ISBN 978-0-8248-2593-5. 
• Shen, Fuwei (1996). Cultural flow between China and the outside world. Beijing: Foreign Languages Press. ISBN 978-7-119-00431-0. 
• Hirth, Friedrich (2000) [1885]. Jerome S. Arkenberg, ur. „East Asian History Sourcebook: Chinese Accounts of Rome, Byzantium and the Middle East, c. 91 B.C.E. - 1643 C.E.”. Fordham.edu. Fordham University. Arhivirano iz originala 10. 09. 2014. g. Pristupljeno 14. 09. 2016. 
• Howard, Michael C. (2012), Transnationalism in Ancient and Medieval Societies, the Role of Cross Border Trade and Travel, Jefferson: McFarland & Company 
• Skaff, Jonathan Karem (2009). Nicola Di Cosmo, ur. Military Culture in Imperial China. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-03109-8. 
• Jonathan Karam Skaff (2012). Sui-Tang China and Its Turko-Mongol Neighbors: Culture, Power, and Connections, 580-800. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-999627-8. 
• Song, Yingxing (1966), T'ien-Kung K'ai-Wu: Chinese Technology in the Seventeenth Century, translated with preface by E-Tu Zen Sun and Shiou-Chuan Sun, University Park: Pennsylvania State University Press 
• Stein, R. A. (1972) [1962]. Tibetan Civilization (1st English izd.). Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0806-7. 
• Steinhardt, Nancy Shatzman (2004), „The Tang Architectural Icon and the Politics of Chinese Architectural History”, The Art Bulletin, 86 (2): 228—254, JSTOR 3177416, doi:10.2307/3177416 
• Sun, Guangqi (1989). History of Navigation in Ancient China. Beijing: Ocean Press. ISBN 978-7-5027-0532-9. 
• Taenzer, Gertraud (2016). „Changing Relations between Administration, Clergy and Lay People in Eastern Central Asia: a Case Study According to the Dunhuang Manuscripts Referring to the Transition from Tibetan to Local Rule in Dunhuang, 8th-11th Centuries”. Ur.: Carmen Meinert. Transfer of Buddhism Across Central Asian Networks (7th to 13th Centuries). Leiden, Boston: Brill. str. 19—56. ISBN 978-90-04-30741-4. 
• Tang, Zhiba (1991), „The influence of the sail on the development of the ancient navy”, Proceedings of the International Sailing Ships Conference in Shanghai 
• Temple, Robert (1986). The Genius of China: 3,000 Years of Science, Discovery, and Invention. with a foreword by Joseph Needham. New York: Simon and Schuster. ISBN 978-0-671-62028-8. 
• Togan, Isenbike (2011). Jeroen Duindam; Tülay Artan; Metin Kunt, ur. Royal Courts in Dynastic States and Empires: A Global Perspective. BRILL. str. 177. ISBN 978-90-04-20622-9. 
• Twitchett, Denis (2000). „Tibet in Tang's Grand Strategy”. Ur.: van de Ven, Hans. Warfare in Chinese History. Leiden: Koninklijke Brill. str. 106—179. ISBN 978-90-04-11774-7. 
• Wang, Yongxing (2003). Draft Discussion of Early Tang Dynasty's Military Affairs History. Beijing: Kunlun Press. ISBN 978-7-80040-669-0. 
• Whitfield, Susan (2004). The Silk Road: Trade, Travel, War and Faith. Chicago: Serindia. ISBN 978-1-932476-13-2. 
• Wilkinson, Endymion (2013). Chinese History: A New Manual. Cambridge,MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-06715-8. 
• Wood, Nigel (1999). Chinese Glazes: Their Origins, Chemistry, and Recreation. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-3476-3. 
• Woods, Frances (1996). Did Marco Polo go to China?. United States: Westview Press. ISBN 978-0-8133-8999-8. 
• Wong, Timothy C. (1979), „Self and Society in Tang Dynasty Love Tales”, Journal of the American Oriental Society, 99 (1): 95—100, JSTOR 598956, doi:10.2307/598956 
• Wright, Arthur F. (1959), Buddhism in Chinese History, Stanford: Stanford University Press 
• Xi, Zezong (1981), „Chinese Studies in the History of Astronomy, 1949–1979”, Isis, 72 (3): 456—470, S2CID 144323050, doi:10.1086/352793 
• Xu, Daoxun (1993). The Biography of Tang Xuanzong. et al. Beijing: People's Press. ISBN 978-7-01-001210-0. 
• Xue, Zongzheng (1992). Turkic peoples (突厥史). Beijing: 中国社会科学出版社. ISBN 978-7-5004-0432-3. 
• Yu, Pauline (1998), „Charting the Landscape of Chinese Poetry”, Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews (CLEAR), 20: 71—87, JSTOR 495264, doi:10.2307/495264 
• Yule, Henry (1915), Henri Cordier, ur., Cathay and the Way Thither: Being a Collection of Medieval Notices of China, Vol I: Preliminary Essay on the Intercourse Between China and the Western Nations Previous to the Discovery of the Cape Route, 1, London: London: Hakluyt Society, Pristupljeno 21. 9. 2016 
• Abramson, Marc S. (2008). Ethnic Identity in Tang China. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-4052-8. 
• Barrett, Timothy Hugh (2008). The Woman Who Discovered Printing. Great Britain: Yale University Press. ISBN 978-0-300-12728-7. 
• Cotterell, Arthur (2007). The Imperial Capitals of China: An Inside View of the Celestial Empire. London: Pimlico. ISBN 978-1-84595-009-5. 
• de la Vaissière, E. (2005). Sogdian Traders. A History. Leiden: Brill. ISBN 978-90-04-14252-7. 
• Schafer, Edward H. (1967), The Vermilion Bird: T'ang Images of the South, Berkeley and Los Angeles: University of California Press 
• Wang, Zhenping (2013). Tang China in Multi-Polar Asia: A History of Diplomacy and War. ISBN 978-0-8248-3644-3. 

Spoljašnje veze

• Dinastija Tang u Metropoliten muzeju u Njujorku.
• The Tang Dynasty at the Metropolitan Museum of Art
• Home of 300 Tang Poems, University of Virginia
• Tang art with video commentary, from the Minneapolis Institute of Arts
• Paintings of Sui and Tang dynasties
• Zizhi Tongjian, vols. 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199.