Добри момци (film iz 1990)

Dobri momci
Filmski poster
Izvorni naslov	Goodfellas
Žanr	kriminalistički drama
Režija	Martin Skorseze
Glavne uloge	Rej Liota Robert de Niro Džo Peši Lorejn Brako Pol Sorvino
Producentska kuća	Warner Bros.
Godina	1990.
Trajanje	146 minuta
Zemlja	SAD
Jezik	engleski
Budžet	25 miliona dolara
Zarada	47,1 miliona dolara
IMDb veza

Dobri momci (engl. Goodfellas) je američki biografski kriminalistički film iz 1990. godine, režisera Martina Skorsezea, koji je i napisao scenario zajedno sa Nikolasom Piledžijem, dok je producent bio Irvin Vinkler. Film je adaptacija istoimene biografske knjige iz 1985. godine, koju je napisao Piledži. U glavnim ulogama su Robert de Niro, Rej Liota, Džo Peši, Lorejn Brako i Pol Sorvino. Radnja filma prati uspon i pad mafijaškog saradnika Henrija Hila, njegovih prijatelja i porodice od 1955. do 1980. godine.

Skorseze je u početku nazvao film Mudri momak i odložio snimanje; on i Piledži su kasnije promenili naslov u Dobri momci. Da bi se pripremili za svoje uloge u filmu, de Niro, Peši i Liota često su razgovarali sa Piledžijem, koji je delio istraživački materijal koji je ostao od pisanja knjige. Prema Pešiju, improvizacija je nastala na probama u kojima je Skorseze glumcima davao slobodu da rade šta god žele. Reditelj je napravio transkripte ovih sesija, uzeo redove koji su mu se najviše svideli i stavio ih u revidirani scenario, iz kojeg je glumačka ekipa radila tokom glavnog snimanja.

Film je premijerno prikazan 9. septembra 1990. na Filmskom festivalu u Veneciji, gde je Skorseze osvojio Srebrnog lava za najboljeg režisera, a 19. septembra je realizovan u američkim bioskopima. Budžet filma je iznosio 25 miliona dolara, a zarada je iznosila preko 47 miliona dolara. Kritički konsenzus na sajtu Rotten Tomatoes naziva ga „najverovatnije vrhuncem karijere Martina Skorsezea”. Film je bio nominovan za šest Oskara, među kojima su bili oni za najbolji film i najboljeg režisera, dok je Peši osvojio onaj za najboljeg sporednog glumca. Film je osvojio pet nagrada BAFTA, među kojima su bile one za najbolji film i najboljeg režisera. Pored toga, Dobri momci je proglašen najboljim filmom godine od strane različitih grupa kritičara.

Dobri momci se smatra jednim od najboljih filmova ikad snimljenih, posebno u gangsterskom žanru. Godine 2000, Kongresna biblioteka ga je proglasila „kulturno, istorijski i estetski značajnim” i odabrala ga za čuvanje u Nacionalnom registru filmova. Sadržaj i stil filma bili su oponašani u brojnim drugim filmovima i televizijskim serijama.

Radnja

1955. godine, mladi Henri Hil postaje zaljubljen u kriminalni život i prisustvo mafije u svom italijansko-američkom susedstvu radničke klase u Bruklinu. On počinje da radi za lokalnog kapoa Pola „Polija” Siseroa i njegove saradnike: Džejmsa „Džimija” Konveja, irskog otmičara kamiona i gangstera, i Tomija Devita, kolegu maloletnog delinkventa. Henri počinje kao Džimijev šaner, postepeno se probijajući do ozbiljnijih zločina. Trojica saradnika provodi većinu noći tokom 1960-ih u noćnom klubu „Kopakabana”, lumpujući sa ženama. Henri počinje da se zabavlja sa Karen Fridman, Jevrejkom. Nju u početku muče Henrijeve kriminalne aktivnosti, ali je na kraju zavodi njegov glamurozan način života. Udaje se za njega, uprkos neodobravanju roditelja.

1970. godine, Bili Bats, visokorangirani mafijaš iz porodice Gambino, koji je nedavno pušten iz zatvora, više puta vređa Tomija u noćnom klubu u Henrijevom vlasništvu; Tomi i Džimi su ga potom pretukli, izboli i ubili. Nesankcionisano ubistvo visokorangiranog mafijaša poziva na odmazdu; shvatajući ovo, Džimi, Henri i Tomi prikrivaju ubistvo zakopavanjem tela na napuštenom polju. Šest meseci kasnije, Džimi saznaje da je mesto sahrane predviđeno za gradnju, što ih podstiče da iskopaju i premeste leš u raspadanju.

1974. godine, Karen maltretira Henrijevu ljubavnicu Dženis i drži Henrija na nišanu. Henri se useljava kod Dženis, ali Poli insistira na tome da se vrati Karen nakon što je sa Džimijem naplatio dug od kockara u Tampi. Po povratku, Džimi i Henri su uhapšeni nakon što ih je kockareva sestra, daktilografkinja FBI-ja, prijavila i obojica dobijaju deset godina zatvorske kazne. Kako bi izdržavao svoju porodicu, Henriju Karen krijumčari drogu u zatvor, koju on prodaje svom cimeru iz Pitsburga. Godine 1978, Henri je uslovno pušten i proširuje ovaj posao sa kokainom uprkos Polijevim naredbama, ubrzo uključujući Džimija i Tomija.

Džimi organizuje ekipu koja izvršava prepad na Lufthanzin trezor na aerodromu DžFK, ukravši nekoliko miliona u gotovini i nakitu. Nakon što neki članovi kupe skupe stvari uprkos Džimijevim naredbama i policija pronađe kamion za bekstvo, on ubija većinu ekipe. U svom glasovnom pripovedanju, dok se mrtva tela otkrivaju po celom gradu, Henri sugeriše da bi ih Džimi ionako ubio, umesto da podeli profit od pljačke. Džimi poštedi Tomija i Henrija. Tomi biva obmanut verujući da je predloženo da on postane član porodice; on je ubijen na putu do ceremonije, kao znak odmazde za Batsovo ubistvo, ostavljajući Džimija poraženim.

Do 1980. godine, Henri je postao nervna olupina zbog upotrebe kokaina i nesanice. Zaključuje posao sa drogom sa saradnicima u Pitsburgu, ali agenti za narkotike ga hapse i zatvaraju. Nakon što ga je spasila, Karen objašnjava da je bacila kokain u ve-ce šolju u vrednosti od 60.000 dolara kako bi sprečila agente FBI da ga pronađu tokom racije, ostavljajući ih praktično bez novca. Osećajući se izdanim zbog Henrijeve trgovine drogom, Poli mu daje 3.200 dolara i prekida njihovu saradnju. Henri se susreće sa Džimijem u restoranu i od njega se traži da otputuje po zadatku, ali novina takvog zahteva čini ga sumnjičavim. Henri shvata da Džimi planira da ubije njega i Karen, što ga navodi da postane doušnik i da se sa porodicom upiše u program zaštite svedoka. Daje dovoljno svedočenja da bi Poli i Džimi bili uhapšeni i osuđeni. Henri je zahvalan što je živ, ali je primoran da napusti svoj gangsterski život i mora se ponovo prilagoditi normalnom životu; on pripoveda: „Ja sam prosečan niko. Moram da živim ostatak svog života kao glupak.”

Na završnim karticama stoji da je Henri još uvek zaštićeni svedok od 1990. godine, ali da je uhapšen 1987. godine u Sijetlu zbog zavere o narkoticima, dobivši pet godina uslovne kazne. Od tada je čist. On i Karen razdvojili su se 1989. godine nakon 25 godina braka, dok je Poli umro prethodne godine u saveznom zatvoru Fort Vort u 73. godini od respiratorne bolesti. Džimi je služio 20 godina doživotne kazne u njujorškom zatvoru zbog ubistva, u kojem bi bio uslovno otpušten 2004. sa 78 godina.

Uloge

Glumac	Uloga
Robert de Niro	Džimi Konvej
Džo Peši	Tomi Devito
Rej Liota	Henri Hil
Lorejn Brako	Karen Hil
Pol Sorvino	Pol Sisero
Čak Lou	Mori Kesler
Frenk Dilio	Tadi Sisero
Frenk Sivero	Frenki Karbone
Džoni Vilijams	Džoni Roustbif
Majk Star	Frenči
Frenk Vinsent	Bili Bats
Samjuel L. Džekson	Staks Edvards
Frenk Adonis	Entoni Stabile
Ketrin Skorseze	Majka Tomija Devita
Džina Mastrodžakomo	Dženis Rosi
Debi Mazar	Sendi
Margo Vinkler	Bel Kesler
Velker Vajt	Lois Berd
Džuli Garfild	Michalia Konvej
Detektiv Ed Disi	Ed Disi
Kristofer Serone	Mladi Henri Hil
Čarls Skorseze	Vini
Majkl Imperioli	„Pauk“
Toni Darou	Soni Banz
Elizabet Vitkraft	Tomijeva djevojka
Toni Lip	Frenki

Nagrade

Nagrada	Osoba
Najbolji sporedni glumac	Džo Peši
Nominacije:
Najbolja sporedna glumica	Lorejn Brako
Oskar za najbolji film	Irvin Vinkler
Najbolji reditelj	Martin Skorseze
Najbolja montaža	Telma Skunmejker
Oskar za najbolji adaptirani scenario	Martin Skorseze Nikolas Piledži

Spoljašnje veze

• Dobri momci na sajtu IMDb (jezik: engleski)
• Dobri momci na sajtu Rotten Tomatoes (jezik: engleski)