Dobrovoljačka antikomunistička milicija
| Dobrovoljačka antikomunistička milicija | |
|---|---|
 Amblem jedinica MVAC. Sastoji se od kokarde u bojama italijanske zastave na kojoj je mrtvačka glava sa nožem među zubima. Amblem se nosio na kapi. | |
| Postojanje | 23. jun 1942 – 1943. |
| Zemlja |  Kraljevina Italija |
| Deo | Kraljevske italijanske vojske |
Dobrovoljačka antikomunistička milicija (ital. Milizia Volontaria Anti Comunista) je bila kvinsliška organizacija pomoćnih vojnih jedinica u sastavu Kraljevske italijanske vojske za borbu protiv partizanskih jedinica u okupiranoj Jugoslaviji tokom Drugog svetskog rata.
Dobrovoljačka antikomunistička milicija je u svojim redovima imala sve nacionalnosti koje su bile na teritoriji okupiranoj ili anektiranoj od strane Italije u Kraljevini Jugoslaviji, mahom Srbe i Hrvate, ali i Slovence i Albance.
Formiranje, sastav i zadaci[uredi | uredi izvor]
Dobrovoljačka antikomunistička milicija se sastojala od pripadnika svih naroda koji su živeli na teritoriji pod italijanskom okupacijom u Kraljevini Jugoslaviji, bili su podeljeni po odredima shodno nacionalno-verskom sastavu.
Od 1941. lokalne pomoćne trupe su delovale zajedno sa italijnskom vojskom u Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini i Lici, a od 1942. i u Dalmaciji. Upravo su u Dalmaciji te jedinice prvi put nazvane dobrovoljačke antikomunističke bande.
Antikomunističkim dobrovoljačka milicija je formalno uspostavljena italijansko-hrvatskim sporazumom Roata-Pavelić 19. juna 1942. godine.[1] Italijani su 23. juna uz pomoć četničkog vojvode Ilije Trifunovića-Birčanina, osnovali prve jedinice Dobrovoljačke antikomunističke milicije, posvećenih uništenju komunizma i pod kontrolom Italijana.[2] U junu 1942. oko 4.500 četnika je služilo pod Italijanima u Crnoj Gori, a oko 28. februara 1943, oko 20.500 četnika na teritoriji NDH.
Već postojeće lokalne pomoćne trupe u delovima Slovenije pod italijanskom upravom, Seoska straža i Legija smrti, čiji su redovi popunjavani članovima slovenačkih klerikalnih partija, su 6. avgusta 1942. su uključeni u Dobrovoljačku antikomunističku miliciju.
Tokom 1942. i 1943. najveći udeo četnika u italijanskim zonama NDH su delovali kao pomoćne italijanske trupe i dobijali su oružje, municiju i odeću od Italijana.[1] Po generalu Đakomu Zanuciju, u miliciji je bilo oko 19.000 do 20.000 četnika koji su dobili 30.000 pušaka, 500 mitraljeza, 100 minobacača, 15 artiljerijskih oruđa, 250.000 ručnih granata, 7 miliona metaka i 7000—8000 pari obuće.[1]
MVAC je imala zadatak čuvanja pozadine i komunikacije kao i zaštitu italijanskog stanovništva od napada jedinica NOVJ i partizanskih odreda kao i borbu protiv istih.
Istinski zadaci i dužnosti Dobrovoljačke antikomunističke milicije bili su takvi da je milicija korištena kao produžena ruka fašističkog režima, i njena primarna borba je bila ideološka protiv svih neprijatelja Italije, kako ideoloških tako i vojnih. Na samom bojnom polju korišteni su gotovo isključivo protiv snaga NOVJ uz politički pritisak i represalije na političke neistomišljenike, prevashodno članove Komunističke partije Jugoslavije, dok skoro uopšte nisu ratovali protiv drugih vojnih formacija.
Odnos milicije prema civilima i popularnost u narodu[uredi | uredi izvor]
Jedinice Dobrovoljačke antikomunističke milicije nikada ni u jednom narodu nisu uživale popularnost. U njihove redove primani su svi koji su to hteli bez obzira na poreklo, ličnost i moralne vrednosti. Civili su na miliciju gledali kao na direktne saradnike okupatora i imali su vrlo nisko mišljenje o njoj. Sa druge strane Italijani su podržavali osioni odnos nacionalno obojenih jedinica milicije prema pripadnicima drugih naroda, štaviše oni su svoju politiku „zavadi pa vladaj“ dosledno sprovodili i prećutno podržavali zločine koje je MVAC činio prema pripadnicima drugih naroda. Tako su u isto vreme dopuštali muslimanima iz Dobrovoljačke antikomunističke milicije da masakriraju srpsko stanovništvo, a u isto vreme dopuštali masakre srpskim jedinicama milicije nad muslimanskimm stanovništvom. U isto vreme su naoružavali i opremali ustaše i domobrane u NDH koji su masakrirali srpski narod i srpske milicije koje su činili zločine prema Hrvatima.
Odnos pripadnika NOVJ prema Dobrovoljačkoj antikomunističkom miliciji bio je krajnje negativan i smatrani su odanim slugama okupatora i zločincima, pa se mahom oni koji su bili pripadnici milicije nisu više mogli vratiti u krajeve koji su oslobođeni i kasnije posle pada Italije prešli su na stranu Nemaca i uglavnom stradali u Sloveniji prilikom bega iz zemlje.
Ukratko, Dobrovoljačka antikomunistička milicija je bila jedna vrsta „domorodačkih“ jedinica ili „kolonijalnih četa“ poput onih koje su evropske sile imale u svojim kolonijama i koje su popunjavali pripadnici lokalnog domorodačkog stanovništva.
Jedinice[uredi | uredi izvor]
Tabela prikazuje sveukupnu snagu Dobrovoljačke antikomunističke milicije po jedinicama.
| Jedinica | Grko-pravoslavaca (četnika) | Katolika | Muslimana | Ukupno | Jedinica | Divizije |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 5. korpus | 4,313 | 4,313 | 20 | Lombardija 2, Re 18 | ||
| 6. korpus | 8,385 | 511 | 780 | 9,676 | 22 | Marke 6, Mesina 2, Murđe 14 |
| 17. korpus | 7,816 | 321 | 8,137 | 21 | Sasari 17, Bergamo 4 | |
| Ukupno (Okupirana zona) | 20.514 | 832 | 780 | 22.126 | ||
| Slovenija (11. korpus) | 5.145 | 40 | Izonco, Alpski lovci, pogranična straža | |||
| Dalmacija (18. korpus) | 882 | 13 | ||||
| Kotor (6. korpus) | 1,.74 | 3 | ||||
| Ukupno (anektirana zona) | 7.501 | |||||
| SVEGA | 29.627 |
Četnici (grko-pravoslavci)[uredi | uredi izvor]
Od 1941. godine lokalni sardnici italijanske vojske u okupiranim krajevima postojali su u Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini i Lici, a od 1942. godine i u Dalmaciji. Prvi put su u Dalmaciji dobile naziv „Dobrovoljačka antikomunistička milicija“, naziv koji je kasnije prihvaćen za sve jedinice sastavljene od lokalnog stanovništva u italijanskoj okupacionoj vojsci na teritoriji Kraljevine Jugoslavije, reorganizacijom od juna 1942. godine kada se Dobrovoljačka antikomunistička milicija i zvanično formira.
Sporazumom Roata-Pavelić rešeno je statusno pitanje četničkih jedinica u NDH i one su pacifikovane na taj način što su pristupile MVAC - tako su „legalizovane“ i praktično postale deo italijanske vojske. Već tokom juna 1942. godine oko 4.500 četnika u Crnoj Gori pristupilo je MVAC-u, a do 1943. godine bilo je ukupno 20.514 četnika na teritoriji Nezavisne Države Hrvatske.
Slovenci (katolici)[uredi | uredi izvor]
Dana 6. avgusta 1942. godine već postojeće pomoćne kvislinške jedinice u Sloveniji brojale su 7.000 pripadnika, takozvana „Gradska straža“ i „Seoska straža“ (Guardia Civica, Vaška straža) kao i druge, sastavljene od Slovenaca po osnovu partijske pripadnosti katoličkim političkim partijama u Sloveniji. Stavljene su pod jedinstvenu komandu i sastav MVAC.
Muslimani[uredi | uredi izvor]
Postojala je i Muslimanska milicija u sastavu MVAC, takozvani „Muslimanski MVAC“ snage 780 ljudi, muslimana iz Mostara i okoline pod komandom Ismeta Popovca koji je bio saradnik Italijana od 1942. godine, ali su ubrzo uništene u borbi.
Hrvati i Italijani (katolici)[uredi | uredi izvor]
Italijani i Hrvati su bili formirani u jedan bataljon koji je nosio naziv - 20. bataljon odreda MVAC „Zadar“ i sastojali su se od lokalnog katoličkog stanovništva.
Jedinice i označavanje[uredi | uredi izvor]
Italijani su u sklopu svoje ekspanzinonističke politike odbijali da nacionalno imenuju odrede u sastavu MVAC, pa su to učinili na osnovu verskog sastava. Tako Srbi ni Hrvati nisu nikada nazivani svojim imenom, već su bili označavani kao „pravoslavci“ ili „katolici“, a tako su se zvale i njihove jedinice.
Italijani su usvojili osnovni naziv za primarne jedinice MVAC - „bande“ što je u italijanskoj istoriografiji označavalo odrede neregularnih jedinica, ili pomoćnih jedinica. Naziv „banda“ je potom posle rata ostao u upotrebi označavajući ostatke razbijenih vojnih formacija na tlu Jugoslavije. Tako su se jedinice MVAC nazivale „Bande V. A. C." ili „Odredi antikomunističkih dobrovoljaca“ (V. A. C. skraćenica za antikomunistički dobrovoljac). „Bande V. A. C." bile su pod direktnom komandom italijanske okupacione 2. armije koja je bila zadužen za okupaciju priobalja i doobalja Kraljevine Jugoslavije. Odredi V. A. C. bili su pod komandom italijanskih korpusa, 6. i 18. i svaka „Banda“ bila je pridodata jednom korpusu.
Jedna „Banda“ sastojala se od bataljona podeljenih po verskoj osnovi. Svaki italijanski korpus imao je po najmanje jedan MVAC odred:
- 5. korpus (V Corpo d'Armata):
- MVAC „Lika“ 1.500-2.000 ljudi
- 18. korpus (XVIII Corpo d'Armata):
- MVAC „Dinara“, 5.000 ljudi, „grko-pravoslavaca“ u okolini Knina. To je bila legalizovana četnička Dinarska divizija Momčila Đujića
- MVAC „Zara“ (Zadar) sastojao se od 8 bataljona, 6 „katoličkih“ i dva „grko-pravoslavna“
- 6. korpus (VI Corpo d'Armata)
- MVAC „Hercegovina“ 6.000-8.000 ljudi
Postojala je i pomorska formacija pod komandom kraljevske mornarice - Banda broj 9 „Morska“ od Srba i Italijana, lokalnog stanovništva iz Dalmacije koja je bila pridodata bataljonu italijanskih marinaca „San Marko“
Italijanska filozofija je bila da se MVAC formira tako da se sastoji od 2/3 Srba i 1/3 Hrvata/Italijana. Ta teorija se oslanjala an to da su Srbi imali daleko razvijeniji borbeni duh. Jedan od najvažnijih elemenata kod etničke podele bio je i Momčilo Đujić „pop vatra“ koji je bio srce i duša MVAC odreda.
MVAC „Zara“ (Zadar)[uredi | uredi izvor]
Na kraju juna 1942. godine sastankom komande 158. pešadijske divizije „Zara“ i četkičkog komandanta Ilije Trifunovića-Birčanina formirana su dva bataljona sastavljena od njegovih četnika i drugih naroda. Na čelu jedinice MVAC „Zara“ bio je pokovnik Eugenio Mora. U početku se sastojao od dva bataljona sa ukupno 8 regularnih i jedne „mornaričke“ bande - ukupne snage 1,500 ljudi, svaki sa po 100-250 ljudi:
Bataljoni:
- 20. „Grko-Pravoslavni“
- 21. „Katolički“
Bande su bile pod zajedničkom italijanskom komandom dok je 9. Banda bila sastavljena od Dalmatinskih Italijana i delom Srba i delovala je samostalno. Nosila je uniforme Italijanske mornarice. Ostale bande nosile su zaplenjene uniforme Jugoslovenske Kraljevske vojske. Na glavama su imali seljačke kape- narandžaste boje za Srbe (Grko-Pravoslavni) i crvene za Italijane (Katolike). Komandanti bandi su bili Italijanski oficiri dok su komandiri odreda bili Srbi. Naoružanje se sastojalo od zaplenjenog Jugoslovenskog: Puške Mauzer sistema M-24 7,9 mm, ručke bombe i mitraljezi „Hočkis“. Nakon izlaska iz Italije iz rata, 8. septembra 1943, većina vojnika MVAC „Zara“ je raspuštena. Neki su ostali lojalni Nemcima.
Borbena dejstva[uredi | uredi izvor]
Odredi MVAC su imali veoma dobar borbeni učinak, prvenstveno tokom 1942. godine kada su formirani i to prvenstveno u borbi protiv snaga partizanskih jedinica. Međutim, usled nacionalno-verske podvojenosti desili su se i masakri lokalnog stanovništva drugih nacionalnosti pod optužbom da su saradnici „komunista“, posebno u operaciji „Alfa“.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Tomasevich 2002, str. 216–217.
- ^ Rodogno 2006, str. 307–308.
- ^ Izveštaj nemačkog vojnog izaslanika pri štabu italijanske Druge armije, Nacionalna arhiva Vašington, mikrofilm T821, rolna 31, snimci 218-223
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Francesconi, Teodoro. LE BANDE V.A.C. IN DALMAZIA 1942/43. Milano: E.M.I.
- Circolare, N. Slovenia e Dalmazia (2^ Armata ).
- Tomasevich, Jozo (1975). War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0857-9.
- Tomas, Nigel (1995). Axis Forces in Yugoslavia 1941-45. Osprey Publishing. ISBN 978-1-85532-473-2.[mrtva veza]
- Rodogno, Davide (2006). Fascism's European Empire: Italian Occupation during the Second World War. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-84515-1.
- Eric Gobetti: "L' occupazione allegra. Gli italiani in Jugoslavia (1941—1943)", Carocci. 2007. ISBN 978-88-430-4171-8. str. 260..
- I rapporti italo-sloveni / Periodo 1941-1945, Documento ufficiale della Commissione Storica Italo-Slovena (3 ) Associazione Nazionale Venezia Giulia e Dalmazia - Trieste
- Scotti, Giacomo: "Juris, juris! All'attacco!: la guerriglia partigiana ai confini orientali d'Italia 1943-1945", Milano, Mursia c1984, 351 p., [48] p. di tav. : fot. ; 21 cm
- Scotti, Giacomo: "I disertori : le scelte dei militari italiani sul fronte Jugoslavo prima dell'8 settembre", Milano, Mursia 1980, 303 p. : ill., tav. ; 21 cm.
- Scotti, Giacomo e Viazzi, Luciano: "Le aquile delle montagne nere: storia dell'occupazione e della guerra italiana in Montenegro 1941-1943", Milano, Mursia c1987, 477 p. : ill., tav. ; 21 cm.
- Scotti, Giacomo e Viazzi, Luciano: "L'inutile vittoria : la tragica esperienza delle truppe italiane in Montenegro 1941-1942", Milano, Mursia c1989, 503 p. : tav. ; 21 cm.
- Tomasevich, Jozo (2002). War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945: Occupation and Collaboration. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-3615-2.
