Dorotej (monah)
- Za članak o istoimenom filmu, pogledajte članak Dorotej.
Dorotej je bilo monaško ime srpskog velmože iz druge polovine XIV veka koji je bio ktitor manastira Drenče i Naupare i otac kasnijeg srpskog patrijarha Danila III (1390/1391—1399). Njegovo svetovno ime nije sačuvano, a pre nego što se zamonašio, upravljao je velikim posedima oko Kruševca i u Braničevu[1], najverovatnije sa titulom despota[2].
Biografija[uredi | uredi izvor]
Pre nego što se zamonašio, Dorotej je bio vlastelin čiji se dvor nalazio u mestu Naupara kod Kruševca. Svojim sredstvima, on je podigao svoju zadužbinu, manastir Drenču kod istoimenog mesta, nedaleko od Aleksandrovca. U osnivačkoj povelji, koju je zajedno sa sinom, jeromonahom Danilom (rođenim oko 1350[3]), izdao 02.03.1382. godine u Žiči, priložio je manastirskom vlastelinstvu velike posede oko Kruševca i u Braničevu, kao i 10 litara srebra iz Novog Brda godišnje, što su potvrdili patrijarh Spiridon (1379/1380—1389) i knez Lazar (1371—1389), kao njegov sizeren.
Smatra se da se na njega odnosi zapis iz tzv. Berlinskog četvorojevanđelja koji navodi da je u januaru nepoznate godine preminuo veliki despot svih zemalja srpskih koji se zamonašio pod imenom Dorotej i kasnije postao velikoshimnik Jovan Kalivit. Na ovaj zaključak upućuju veliki posedi koje je Drenči ostavio monah Dorotej[2], koji pored sela i trgova uključuje dvor sa pridvornom crkvom u Naupari (današnji manastir Naupara).
Identifikacija[uredi | uredi izvor]
Na osnovu sačuvanih podataka o monahu Doroteju, iznete su dve hipoteze o njegovom svetovnom imenu:
- despot Jovan Oliver (Radoslav Grujić), koji je u doba Dušana Silnog (kralj 1331—1346, car 1346—1355) držao posede u istočnoj Makedoniji. Poslednji put se u izvorima 1354. godine i sahranjen je u svojoj zadužbini, manastiru Lesnovu, dok su u doba raspada Srpskog carstva njegovi sinovi suzbijeni sa većine njegovih poseda i poslednji put se pominju (Krajko i Rusin) 1381. godine[4].
- despot Ivaniš (Vladimir Petković), koji je u doba Dušana Silnog držao posede u Toplici. On je imao sina Altomana i unuka Ivaniša, koji je bio srodnik kneza Lazara, a preminuo je između 1372. i 1389. godine i sahranjen je u Dečanima[2].
Prema oceni Marka Šuice, pokušaji ovakve identifikacije ostaju nategnuti i neubedljivi i smatra da u njemu treba tražiti nekog,nama do danas nepoznatog velmožu-despota[2].
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Marković, Vasilije (1920). Pravoslavno monaštvo i manastiri u srednjovekovnoj Srbiji (I izd.). Sremski Karlovci. str. 130.
- ^ a b v g Šuica, Marko (2000). Nemirno doba srpskog srednjeg veka. Beograd. str. 93—96. ISBN 86-355-0452-6.
- ^ Grupa autora (1982). Istorija srpskog naroda II. Beograd. str. 129.
- ^ Spasić, Dušan; Palavestra, Aleksandar; Mrđenović, Dušan (1991). Rodoslovne tablice i grbovi srpskih dinastija i vlastele (prema tablicama Alekse Ivića) (na jeziku: srpski) (2. izd.). Beograd: Bata. str. 70. ISBN 978-86-7685-007-5. Pristupljeno 10. 10. 2023.
