Donji Rujani
Donji Rujani | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Federacija BiH |
| Kanton | Kanton 10 |
| Grad | Livno |
| Stanovništvo | |
| — 2013. | 412 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 53′ 35″ S; 16° 43′ 48″ I / 43.8931° S; 16.7300° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
  Donji Rujani Donji Rujani na karti Bosne i Hercegovine | |
Donji Rujani su naseljeno mjesto u Bosni i Hercegovini u Gradu Livnu koje administrativno pripada Federaciji Bosne i Hercegovine. Prema popisu stanovništva iz 1991. u naselju je živjelo 412 stanovnika.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Naselje se nalazi na obodu Livanjskog polja u podnožju planine Dinare. Na dva sata hoda sjeverozapadno od naselja u pravcu planine Dinare se nalazi prirodna jama „Ravni Dolac“ duboka 50 metara[1] u koju su 1941. hrvatske ustaše bacile 217 ili 218[2] Srba iz Donjih Rujana i Gornjih Rujana.[2][3] U neposrednoj blizini naselja se nalazi i jama „Propunta“, u koju su ustaše 1941. bacile tri Srbina.[2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Jama Ravni Dolac 1941.[uredi | uredi izvor]
U Donje Rujane su hrvatske ustaše naoružane sa puškama i štapovima upale na Ognjenu Mariju 30. jula 1941. godine.[2][3] Prethodno dolasku ustaša, jedan manji dio muškaraca koji nije vjerovao namjerama ustaša se sakrio u šumu.[3] Ustaše su prvo odvojili muškarce od žena, pod izgovorom da ih šalju u Srbiju.[3] Prvo su u pravcu jame „Ravni Dolac“ odveli muškarce dok su žene i djeca ostali u kućama, a nakon toga su odveli i žene i djecu u pećinu pored jame.[3] Ustaše su oko podne pozivale grupe žena i djece i odvodile nad jamu u koju su ih bacali.[3] Tog dana u jamu je ukupno bačeno 217[3] ili 218[2] Srba. Većina bačenih Srba je ubijena prethodno ili pri padu u jamu koja je duboka 50 metara. Od 217 ili 218 bačenih u jamu, njih 14, od čega 13 žena i jedan muškarac su u jami među truplima u raspadanju preživjeli šest nedelja.[3] Pošto nisu imali vode i hrane, neki preživjeli su sakupljali kišnicu i pili vlastitu mokraću da prežive.[3] Pokolj su preživjeli Boja Radeta (rođena Lalić)[1], Mara Lalić-Jurić, Milica Maljković i drugi.[3][4] Srbi koji su preživjeli su se nakon Drugog svjetskog rata iselili u Srbiju.[3] Poslednja preživela bila je Božana Boja Radeta (rođena Lalić), umrla avgusta 2021.[5]
Tih dana je izvršen i zločin nad Srbima u livanjskom selu Čelebić. Više: Pokolj u Čelebiću.
Ekshumacija ostataka žrtava je prvi put izvršena 9. juna 1991,[3] a kosti žrtava su prenesene i sahranjene u zajedničku kriptu u Livnu.[2]
Kultura[uredi | uredi izvor]
U naselju se nalazi hram Srpske pravoslavne crkve posvećen Pokrovu Presvete Bogorodice.[6] Crkvu su porušile hrvatske ustaše 1941, a obnovljena je 13. avgusta 1972. Ponovo je porušena 1992. i trenutno se obnavlja.[7] U hramu je od kada je posljednji put porušen 1992, prva liturgija služena 14. oktobra 2009.[8]
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
| Demografija[9] | ||
|---|---|---|
| Godina | Stanovnika | |
| 1961. | 1.019 | |
| 1971. | 958 | |
| 1981. | 703 | |
| 1991. | 412 | |
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ognjena Marija livanjska, Budo Simonović, Stručna knjiga, IV dopunjeno izdanje, Beograd (2008)
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Liturgija u Donjim Rujanima”. Srpska pravoslavna crkva. 22. 10. 2011. Arhivirano iz originala 25. 10. 2010. g. Pristupljeno 3. 9. 2011.
- ^ a b v g d đ Ognjena Marija livanjska, Budo Simonović, Stručna knjiga, IV dopunjeno izdanje, Beograd (2008) (jezik: srpski)
- ^ a b v g d đ e ž z i j k „Naslovi”. Radio televizija Republike Srpske. oktobar 2010. Pristupljeno 1. 9. 2011.[mrtva veza]
- ^ „Deca Ognjene Marije Livanjske (SPC, 6. avgust 2014)”. Arhivirano iz originala 12. 08. 2014. g. Pristupljeno 10. 08. 2014.
- ^ Upokojila se Božana ‘Boja’ Radeta rođ. Lalić, poslednja od preživelih iz jame Ravni Dolac (Jadovno, 24. avgust 2021)
- ^ „Crkva Pokrova Presvete Bogorodice u Donjim Rujanima”. Tromeđa. 25. 1. 2011. Arhivirano iz originala 04. 03. 2016. g. Pristupljeno 3. 9. 2011.
- ^ „Crkve: Crkva Pokrova Presvete Bogorodice u Donjim Rujanima”. Eparhija bihaćko-petrovačka. Pristupljeno 3. 9. 2011.
- ^ paroh lijevanjski, protojerej Željko Đurica (30. 9. 2010). „Prva služba posle rata”. Eparhija bihaćko-petrovačka: Parohija lijevanjska. Arhivirano iz originala 04. 03. 2016. g. Pristupljeno 3. 9. 2011.
- ^ Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
