Donji grad (Srebrenica)
| Donji grad u Srebrenici | |
|---|---|
 Stari grad u Srebrenici. | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Srebrenica |
| Entitet |  Republika Srpska |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Koordinate | 44° 06′ 08″ S; 19° 18′ 02″ I / 44.102356° S; 19.300582° I |
  Donji grad Donji grad na karti Bosne i Hercegovine | |
| Vrsta spomenika | Nacionalni spomenik |
| Tip kulturnog dobra | Istorijsko područje |
Donji grad u Srebrenici predstavlja istorijsko područje i nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Čine ga ostaci artiljerijskog utvrđenja iz perioda vladavine Osmanlija. Pre izgradnje utvrđenja, na najvišem platou u Srebrenici, postojala je tvrđava Srebrenik ili „Stari grad“. Nešto niže od njega u osmanskom dobu sagrađeno je novo utvrđenje poznato kao Donji grad ili Bedem grad. Međutim zbog zapuštenosti i ruiniranja prve tvrđave, u novije vreme, kod lokalnog stanovništva je Donji grad poprimio ime Stari grad. Naziv Stari grad se često pominje u kontekstu koji podrazumeva ostatke obe tvrđave.
Opis dobra[uredi | uredi izvor]
Ne postoje precizni detalji o periodu gradnje Donjeg grada. Nakon pada Kraljevine Bosne pod osmansku vlast 1463. godine, Osmanlije su značajno oštetili srednjovekovnu tvrđavu. Za vreme vladavine Bajazita II tvrđava je delimično obnovljena i stavljena u ponovnu funkciju. Poznati otomanski putopisac Evlija Čelebija je godine 1660. zabeležio podatke o srebreničkom utvrđenju petougaone osnove. Iako se prvobitno smatralo da je reč o opisu Donjeg grada, detaljnim proučavanjem putopisa utvrđeno je da je Čelebija opisivao staro utvrđenje a ne novo.[1] Veruje se da je Donji grad nastao krajem 17. veka. Tek po podacima popisa iz 1833. godine pominje se jasno postojanje Donjeg i Gornjeg grada. Dok su se u Gornjem gradu mahom nalazilo skladište hrane, u Donjem gradu dominirali su oružje i municija.[2]
Donji grad sagrađen je kao topnička tvrđava četvorouglog oblika. Nalazi se na pretežno ravničarskom platou iznad grada Srebrenice. Orijentisana je u smeru sever – jug i zauzima površinu od oko 12400 metara kvadratnih. Dugačka je 165 metara a i široka između 60 i 80 metara. U najširem delu tvrđave nalazio se kazamat. Tvrđava je imala tri kule i bedem koji je sa spoljne strane dostizao visinu i do pet metara. Neposredno nadomak Donjeg grada nalazi se Bijela džamija, poznata i kao Skenderova džamija, koja sa tvrđavom čini posebnu istorijsku celinu. Za džamiju se veruje da je nastala ili na ostacima dubrovačke crkve sv. Nikole, podignute u 14. veku ili da je crkva po dolasku Osmanlija preuređena u džamiju. Uz džamiju nalazi se i staro groblje.[3]
Stepen zaštite[uredi | uredi izvor]
U prostornom planu Bosne i Hercegovine do 2000. godine, Donji grad zajedno sa džamijom se našao na dvadesetom mestu na popisu najvrednijih urbanih celina u BiH. Novembra 2006. godine Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine proglasila je Istorijsko područje – Donji grad u Srebrenici nacionalnim spomenikom.
Na većem delu istorijskog područja primenjuje se drugi stepen zaštite a na manjem delu prvi stepen. Ne postoji podaci o većim istraživačkim ili arheološkim radovima na prostoru Donjeg grada. U svrhu revitalizacije spomenika, tokom 2006. godine, arheolog mr Mirko Babić započeo je arheološka istraživanja unutar bedema. Gradska vlast u Srebrenici je, krajem decembra 2018. godine,[4] najavila izradu projektnog plana za rekonstrukciju Donjeg i Gornjeg grada kako bi se obogatila turistička ponuda Srebrenice.[5] Na većem delu površine nalazi se divlje rastinje i zemljani nanosi a veliki deo kamenog bedema je urušen i zapušten.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Srebrenica: Turizam”. Arhivirano iz originala 09. 12. 2019. g. Pristupljeno 09. 12. 2019.
- ^ Kreševljaković, Hamdija, Ibidem, 1952, 123-124.
- ^ Mujezinović, Ismet, Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, Sarajevo: „Sarajevo-Publishing”, 1998, 135, 136, 137.
- ^ „E Srebrenica: U planu uređenje Starog grada Srebrenica”. Arhivirano iz originala 03. 08. 2020. g. Pristupljeno 09. 12. 2019.
- ^ „Srpska info: Ovog proljeća uređenje tvrđave Stari grad”. Arhivirano iz originala 09. 12. 2019. g. Pristupljeno 09. 12. 2019.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Dinić, Mihailo, Srebrenik kraj Srebrenice, GLAS SKA 161, Beograd 1934, 186-196
- Kreševljaković, Hamdija, "Prilozi povijesti bosanskih gradova pod turskom upravom", Prilozi za orijentalnu filologiju i istoriju jugoslovenskih naroda pod turskom vladavinom II/1951, Sarajevo, 1952.
- Dinić, Mihailo, Za istoriju rudarstva u srednjovekovnoj Srbiji i Bosni, I deo, SAN, posebna izdanja, knj. CCXL, Odeljenje društvenih nauka, knj. 14, Beograd, 1955.
- Kovačević-Kojić, Desanka, Gradska naselja srednjovjekovne bosanske države, Sarajevo, 1978.
- Čelebi, Evlija, Putopis, odlomci o jugoslovenskim zemljama, Sarajevo, 1979.
- Grupa autora, Prostorni plan Bosne i Hercegovine, faza B – valorizacija, prirodne i kulturno-historijske vrijednosti, Institut za arhitekturu, urbanizam i prostorno planiranje Arhitektonskog fakultet u Sarajevu i Urbanistički zavod za Bosnu i Hercegovinu Sarajevo, Sarajevo, 1980.
- Šabanović, Hazim, Bosanski pašaluk, Sarajevo, 1982.
- Mujezinović, Ismet, Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, Sarajevo: „Sarajevo-Publishing”, 1998.
