Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije
| DZPPS | |
|---|---|
 | |
| Moto | Zajedno za ptice i ljude |
| Datum osnivanja | 18. novembar 1989. |
| Tip | Udruženje građana |
| Metod delovanja | volonterizam |
| Lokacija | Republika Srbija |
| Sedište | Radomira Raše Radujkova 1a/211, Novi Sad; Vukice Mitrović 62/5, Beograd |
| Područje delovanja | Srbija |
| Službeni jezici | srpski |
| Predsednik | Milan Ružić |
| Broj zaposlenih | 19 |
| Broj volontera | cc. 150 |
| Veb-sajt | veb strana |
Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije (DZPPS) je nevladino i neprofitno udruženje građana osnovano 1989. radi zaštite prirode i ptica. DZPPS ima preko 200 aktivnih članova i mnogo simpatizera. Društvo uspostavlja veze i sarađuje sa srodnim organizacijama za zaštitu ptica u zemlji i inostranstvu.
Od 1989. do 2010. ime organizacije je bilo "Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Vojvodine". Od 2010. godine DZPPS uspostavlja partnerstvo sa svetskom krovnom organizacijom ornitologa BirdLife International i zastupnik je tog renomiranog partnerstva u Srbiji.
Ciljevi i aktivnosti društva[uredi | uredi izvor]
Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije okuplja pojedince, institucije i zajednice koji brinu za budućnost ptica i prirode u Srbiji. Vizija društva zasnovana je na zajedničkom radu na proučavanju i zaštiti ptica i njihovih staništa.[1]
Članovi i volonteri društva bave se sledećim aktivnostima:
- zaštitom i proučavanjem ptica i njihovih staništa i izučavanjem ekoloških potreba ptica u Srbiji
- objavljivanjem podataka o biologiji ptica Srbije, posebno o rasprostranjenju i brojnosti
- razvijanjem mreže aktivnih posmatrača ptica i ljubitelja prirode
- edukacijom javnosti o ugroženosti ptica i njihovoj zaštiti
- saradnjom sa raznovrsnim korisnicima prostora na kojima ptice žive (bez obzira da li se radi o zaštićenim prirodnim dobrima ili ne)
- međunarodnom saradnjom sa ciljem razvijanja zajedničkih aktivnosti na zaštiti ptica
- popularizacijom potrebe za zaštitom ptica.
Kratka istorija[uredi | uredi izvor]
Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije osnovano je 18. novembra 1989. tada pod nazivom Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Vojvodine. Proisteklo je iz Komisije za proučavanje i zaštitu ptica Društva ekologa Vojvodine i okupljalo profesionalne i amaterske ornitologe uglavnom sa teritorije Vojvodine. Tadašnja udruživanja građana realizovana su na osnovu teritorijalne organizacije bivše zajedničke države Jugoslavije. Pre osnivanja društva u Srbiji, osnovane su organizacije istog profila u Sloveniji (DOPPS, 1979), Hrvatskoj (HDZPP, 1984) i u Makedoniji (pri Makedonskom ekološkom društvu - MED). Sve su bile povezane u Savez ornitoloških društava Jugoslavije (SODJ), koji je imao teškoća sa funkcionisanjem zbog organizacionih i političkih nesuglasica. Uprkos tome, redovno su održavane konferencije ornitologa Jugoslavije.
Aktivnost društva u početnim godinama zasnivala se na izdavanju časopisa i godišnjem okupljanju njegovih članova. Drugih zajedničkih aktivnosti nije bilo, a 1992. nakon izlaska 4. broja stručnog časopisa 'Ciconia' nastala je kriza po rad društva. Naredne dve godine, delom zbog problema sa finansiranjem, časopis nije bio objavljen, da bi jedan broj izišao 1995, a nakon toga opet nastupila jednogodišnja pauza. Tek 1997. društvo se konsoliduje, bira se novo predsedništvo i kancelarija društva seli u prostorije Zavoda za zaštitu prirode Srbije u Novom Sadu, u današnji Pokrajinski zavod za zaštitu prirode.
Društvo se od sredine 90-ih godina u potpunosti okreće projektnom radu i uređuju se dalji pravci u izdavačkoj delatnosti, edukaciji i istraživanju i zaštiti ptica. Istovremeno, broj članova postepeno raste, što ukazuje na pozitivan trend zainteresovanosti društva za ptice i prirodu.
Odluka o promeni imena društva, u skladu sa njegovim predanim radom na celoj teritoriji Srbije doneta je na vanrednoj Skupštini 18. decembra 2010. većinom glasova prisutnih članova. U isto vreme, zbog potrebe usklađivanja sa važećom legislativom iz oblasti građanskog udruživanja, obnovljen je i Statut društva, i društvo je sledeće godine registrovano pod novim nazivom u Registru udruženja pri državnoj Agenciji za privredne registre.
Danas, nakon dvadeset godina postojanja, Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije je i dalje aktivna organizacija predana početnim ciljevima i viziji. Udruženje pažljivo održava mrežu aktivnih članova u celoj Srbiji koji rade na lokalnom, regionalnom i nacionalnom nivou na zaštiti ptica i njihovih staništa i na povećanju znanja o pticama u Srbiji.
Periodike društva[uredi | uredi izvor]
Društvo izdaje dva časopisa za upoznavanje ptica i popularizaciju njihove zaštite, stručni časopis `Ciconia΄ i naučno-popularni magazin `Detlić΄.
Ciconia[uredi | uredi izvor]
'Ciconia' je naučno ime za belu rodu, pticu koju je društvo izabralo kao svoju maskotu, i njen stilizovani lik se nalazi u logou drušva. Isto ime nosi i stručni časopis koji izdaje društvo, i slika roda se nalazila na koricama svih starijih izdanja, sve do obnove formata časopisa 2011. godine.
'Ciconia' je prva publikacija koju je izdalo društvo i jedina koja izlazi od osnivanja organizacije. Danas, posle dve decenije izlaženja, časopis je glavni izvor naučnih informacija o pticama u Srbiji i jedini redovan ornitološki informator kod nas. Prvi broj izišao je 1989, da bi do 1992. izašlo četiri broja, a nakon te godine zavladala je dvogodišnja pauza u izlaženju. Od 1995. do danas izlazi jednom godišnje.[2]
Časopis objavljuje stručne i naučne radove, kratke članke, zanimljiva faunistička, ekološka i etološka posmatranja ptica, popise faune ptica pojedinih lokaliteta i područja, kao i relevantne vesti iz oblasti ornitologije i zaštite ptica. U časopisu se objavljuju radovi iz svih oblasti ornitologije, odnosno prakse bliske ornitologiji ili oslonjene na nju, sa prioritetom na temama iz Srbije. Manji broj članaka uredništvo objavljuje i iz ostalih zemalja jugoistočne Evrope. Rukopisi se primaju na srpskom i engleskom jeziku, a recenziju vrše stručnjaci društva.[2]
Detlić[uredi | uredi izvor]
'Detlić' je magazin za ljubitelje divljih ptica u Srbiji.[3] Izlazi tromesečno od 2008. godine. U njemu se, na svima pristupačan način, iznose interesantne pojedinosti i činjenice o svetu ptica, kao i izveštaji o radu društva na naporima da se ptice sačuvaju od ugrožavanja. Takođe časopis objavljuje obaveštenja članovima društva, njegovim prijateljima i podržavaocima kao i informacije za sve zainteresovane ljubitelje prirode.
Sadržaj magazina se sastoji iz priloga na seledeće teme:
- zaštita ptica,
- ptice u Srbiji,
- vesti i reportaže,
- kolumne,
- prikaz novih knjiga,
- projekti društva,
- meridijani – ornitološki putopisi, impresije sa ornitoloških skupova u inostranstvu i relevantne vesti iz okruženja,
- najave događaja i dešavanja u periodu između dva broja.
Projekti na istraživanju i zaštiti ptica[uredi | uredi izvor]
Jedan od najznačajnih projekata društva je kampanja protiv trovanja ugroženih ptica u Srbiji sa sloganom „Čujte i ne trujte! Orao pao“.
Ova trovanja dese se periodično, bilo zbog nepropisnog korišćenja poljoprivrednih sredstava za suzbijanje štetočina, bilo planski, iz neznanja i prezira prema pticama grabljivicama koje imaju kukasti kljun i kandže koje u očima pojedinaca predstavljaju "opštu opasnost". Ovi trovači ne mare za ulogu ptica u ekosistemu, niti za to da su te ptice bile na planeti daleko pre čoveka.
Trovanja su vrlo česta i predstavljaju nedopustiv pritisak na ugrožene vrste kojih je sve manje, a neke su na rubu izumiranja. Društvo je jedino koje u najvećem broju slučajeva uopšte otkriva ove slučajeve, o njima obaveštava medije i javnost, i na kraju lanca – u saradnji sa vlastima – pronalazi počinioce ovih zlodela.[4] Ove ptice u Srbiji i u celoj Evropi zaštićene su zakonom i stoga je njihovo ubijanje teško krivično delo, a ako je planski učinjeno – i kriminalno. Društvo, u saradnji sa drugim organizacijama za zaštitu prirode u Srbiji vode aktivnu kampanju za odgovorno korišćenje pesticida u cilju smanjenja uginuća strogo zaštićenih vrsta ptica i ne samo ptica.
Popis najvažnijih projekata društva[uredi | uredi izvor]
| 1998: | –Kartiranje kolonija čaplji i kormorana u Srbiji |
| 1999: | –Zaštita bele rode u Karpatskom basenu |
| 2000: | –Procena štete na fauni ptica od zagađenja Tise cijanidom |
| 2001: | –Edukacijom i dijalogom do usklađivanja potreba zaštite ptica i uzgoja ribe |
| 2002: | –Bela roda i kolonije čaplji - kampanja za popularizaciju zaštite |
| 2003: | –Cenzus populacije i zaštita kašičara (Platalea leucorodia) u Srbiji |
| 2004: | –Bela roda kao vodeća vrsta u zaštiti donjeg Potamišja |
| 2005: | –Sigurna gnezda za bele rode (podizanje platformi za rodina gnezda na električnim stubivima – u saradnji sa elektroprivredom) |
| 2006: | –Jačanje nevladinog sektora u zaštiti prirode u Srbiji i Crnoj Gori |
| 2007: | –Popis populacije stepskog sokola u Srbiji |
| –Brza ekološka procena ornitološke vrednosti donjeg toka Drine | |
| 2008: | –Kartiranje i zaštita kolonija čigri i galebova u Srbiji |
| 2009: | –Kartiranje kolonija gačca (Corvus frugilegus) u Vojvodini |
| 2010: | –Upravljanje zaštitom i monitoring zdravstvene situacije Natura 2000 vrsta |
| –Politike i strategije EU iz oblasti zaštite životne sredine u Jugoističnoj Evropi | |
| 2011: | –Postavljanje platformi za gnežđenje stepskih grabljivica u Vojvodini |
| –“Krila preko Balkana” | |
| –Razvoj eko-turizma na Rusandi | |
| 2012: | –Upoznajmo i sačuvajmo gradske laste i crne čiope u Novom Sadu |
| –Promocija evropski značajnih područja za ptice u ruralnim sredinama | |
| –Novosadska škola ornitologije | |
| –Čudesna seoba ptica | |
| –Proučavanje i zaštita ekološki vrednih krečnjačkih klisura u Srbiji | |
| –Jadranski selidbeni put – ka funkcionalnom sistemu odmorišta na Jadranskom selidbenom putu | |
| –Evropski vikend posmatranja ptica (EuroBirdwatch) u Srbiji[5] | |
| 2013: | –Mapiranje kolonija gačca u Banatu |
| –Poboljšanje statusa zaštite ptica na području IBA u Srbiji: jezera Slano Kopovo, Rusanda i Okanj | |
| –Jačanje populacije modrovrane (Coracias garrulus) u Vojvodini | |
| –Cenzus parova stepskog sokola (Falco cherrug) u Srbiji | |
| –Identifikacija i praćenje vrsta ptica na području Nacionalnog parka "Tara" | |
| –Obuka za učesnike u Međunarodnom cenzusu ptica vodenih staništa (IWC) i trening za terenske ornitologe-amatere u Srbiji | |
| 2014: | –Evropska Crvena Knjiga ptica |
| –Monitoring žalara slepića, bregunice i belorepana u Srbiji | |
| 2015: | –Sedmi međunarodni popis bele rode (Ciconia ciconia) u Srbiji |
| –Atlas ptica gnezdarica Evrope (EBBA2) i Srbije | |
| –„Čujte i ne trujte! Orao pao“ – kampanja za odgovorno korišćenje pesticida u cilju sprečavanja trovanja ugroženih vrsta ptica | |
| –HiNT obuka za raspoznavanje ptica norveškog univerziteta Nord-Trondelag | |
| 2016: | –Popis ptica na područjima za Ekološku mrežu Srbije |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Iz Statuta društva.
- ^ a b „Prikaz 'Ciconia'-e na stranici društva”. Arhivirano iz originala 31. 08. 2016. g. Pristupljeno 22. 08. 2016.
- ^ „Prikaz 'Detlića' na stranici društva”. Arhivirano iz originala 16. 04. 2016. g. Pristupljeno 22. 08. 2016.
- ^ Krivolovci napali članove Društva za zaštitu ptica - članak u Večernjim Novostima
- ^ Izveštaji o rezultatima 2012. godine Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. april 2016) (u PDF formatu)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanični sajt društva
- Brošura "Zimsko hranjenje ptica" - sa svim uputstvima: gde, kako, zašto, čime?
- Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije na Fejsbuku
- Društvo za opazovanje in proučevanje ptic Slovenije
- Hrvatsko društvo za zaštitu ptica i prirode
- Makedonskoto ekološko društvo
- BirdLife International