Dugi otok

Dugi otok na karti Hrvatske

Dugi otok (ranije Templi po templarima koji su tu bili ^[1]) je ostrvo u Jadranskom moru. Pripada Hrvatskoj. Pripada zadarskoj ostrvskoj grupi severnodalmatinskih ostrva. Površina ostrva iznosi 124 km², dužina 43 km, a maksimalna širina 4,6 km. Na ostrvu živi 2873 stanovnika.

Geografija ostrva[uredi | uredi izvor]

Pruža se u smeru severozapad—jugoistok, u nizu u kojem je severnije ostrvo Molat, a južnije Kornat. Najviši vvrh ostrva je Vela straža (338 m). Na ostrvu se nalaze krška polja Velo jezero, Arnjevo polje, Stivanje polje, Sridnje polje i dr.; mnogobrojne pećine (Strašna peć, Kozja peć, Veli badanj, Crvene rupe i Pećina). Na ostrvu nema izvora ni vodenih tokova. Južni je deo ostrva kamenjar, srednji i zapadni obrastao je šikarom, a mestimično ima i šume. Zapadna je obala vrlo strma i visoka, a uz obalu su mnogobrojna ostrvca (Golac, Bršćak, Magarčić, Mali i Veliki Planatak, Utra, Mrtovnjak, Luški, Krkneta, Lagnići, Mežanj, Katina ...). Stanovništvo se bavi zemljoradnjim, vinogradarstvom, uzgojem maslina, ribolovom i stočarstvom.

Naselja[uredi | uredi izvor]

Na ostrvu se nalaze sledeća mesta: Sali (najveće naselje na ostrvu), Zaglav, Žman, Luka, Savar, Brbinj, Dragove, Soline, Božava, Veli Rat, Verunić (Verona) i Polje.

Saobraćaj[uredi | uredi izvor]

Dugi otok ima nekoliko domaćih dnevnih trajektnih i brodskih veza sa Zadrom, i sezonsku vezu s Ankonom. Veće luke su trajektne luke u Brbinju i Zaglavu, i luke u mestima Sali i Božava. Sva naselja povezana su ostrvskim putem kojom saobraća i lokalna autobusna linija.

Znamenitosti[uredi | uredi izvor]

Ostrvo ima mnogo prirodnih lepota, a posebno se ističe Park prirode Telašćica na južnom delu ostrva, veliko i malo jezero kod Žmana, uvala Solinšćica i uvala Saharun. Ima dosta istorijskih ostataka (uključujući i praistorijske). Na ostrvu se nalaze 3 jezera (dva periodička slatka i stalno slano u Telašćici). U blizini ostrva se nalazi mnogo manjih ostrvaca i stena. U neposrednoj je blizini i Nacionalni park Kornati.

Znamenitosti ostrva su i svetionik Veli rat kod Velog rata i crkvica Svetog Pelegrina u Savru, kao i manifestacija Tovareća mužika u Salima.

U novije vrijeme pokušava se oživjeti zanimanje za pećinu Strašna peć koja se nalazi kraj naselja Savar na nadmorskoj visini od 70 m.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Dugi otok spominje Konstantin Porfirogenet sredinom 10. veka pod imenom Pizuh. U 10-11. veku otok se u ispravama naziva Insula Tilagus (naziv sačuvan u imenu zaliva Telašćice). Ime Veliko ostrvo zabeleženo je prvi put glagoljicom 1460. Na istaknutim vrhovima po ostrvu nalaze se ostaci ilirskih utvrđenih naselja i kameni grobni humci. Na prevlaci Mala proversa bio je prostran rimski ladanjski dvorac (villa rustica), delom istražen i konzerviran. Iz starohrvatskog razdoblja sačuvale su se u cielosti ili delomično, crkvice, stare kućice i grobovi.