Emerald mreža
| Međunarodna ekološka mreža „Emerald“ | |
|---|---|
| Pravni osnov: Bernska Konvencija | |
 Simbol Bernske Konvencije je vidra | |
| Potpisan | 19. septembra 1979. (na snazi od 1. juna 1982) |
| Uslov | 5 ratifikacija |
| Potpisnici | 51 država |
| Depozitar | Savet Evrope |
| Jezici | engleski, francuski, italijanski, ruski, nemački www |
Emerald ili „Smaragdna“ mreža je regionalna ekološka mreža od međunarodnog značaja, koja se sastoji od mreže Područja od posebnog interesa za zaštitu prirode (ASCI – engl. Areas of Special Conservation Interest) na teritoriji Evrope, Azije i severne Afrike. Osnov za uspostavljanje mreže je Konvencija o očuvanju evropske divlje flore i faune i prirodnih staništa, Bernska Konvencija. Potpisnice ove konvencije dužne su da čuvaju i održavaju ASCI područja koja su sa svojih teritorija nominovale u ekološku mrežu.
Koncept i istorijat[uredi | uredi izvor]
„Emerald“ je međunarodna ekološka mreža za očuvanje divlje flore i faune i prirodnih staništa u onim zemljama koje nisu članice EU ali sa njom održavaju prijateljske veze, ili su u fazi pristupanja Uniji. Ova mreža područja proteže se od Kanarskih ostrva do Kavkaza, i od Turske do Laponije. Inicijativa za mrežu pokrenuta je 1998. godine kao deo rada u okviru Konvencije o očuvanju evropske divlje flore i faune i prirodnih staništa, odnosno Bernske konvencije.
Metodologija dokumentovanja i nominacije područja u Emerald mrežu je u značajnoj meri ujednačena sa metodologijom koja je definisana u okviru zakonodavstva Evropske unije. Liste vrsta i staništa kao i njihova karakterizacija je Rezulucijom 4 Saveta Evrope skoro u potpunosti izjednačena sa listama vrsta i staništa koja se nalaze na Direktivi o pticama i Direktivi o staništima evropske mreže Natura 2000.
Proces evaluacije predloga je veoma strog i u slučaju obe mreže vrši se sličnom metodologijom. Na posebno organizovanim sastancima – biogeografskim seminarima – evaluira se kvalitet predloga mreže procenom stepena zastupljenosti vrsta i staništa, te analizira uslov za njihov opstanak u okviru biogeografskih regiona koji su prepoznatu u datoj državi.
Potpisnice Bernske Konvencije i učesnice u pripremi Emerald mreže osim zemalja članica EU su: Albanija, Armenija, Azerbajdžan, Belorusija, Bosna i Hercegovina, Gruzija, Maroko, Makedonija, Moldavija, Crna Gora, Norveška, Rusija, Švajcarska, Srbija i Ukrajina (do februara 2015. ukupno 50 zemalja[1]).
Sedište „Emerald“ mreže je Sekretarijat Bernske konvencije u Strazburu.
Pravni osnov - Bernska Konvencija[uredi | uredi izvor]
Mrežom „Emerald“ obuhvaćena su područja od posebne važnosti za ugrožene vrste i tipove staništa istaknutih u dodacima (Aneksu) Bernske konvencije.
Bernska konvencija je dogovor zemalja da ujedine napore u zaštiti biodiverziteta. Prvi put je potpisana 1979. a od 1982. Savet Evrope je prisvojio deklaracije formulisane konvencijom kao pravno obavezujuće za sve članice Evropske unije. Kasnije, za članice EU, Emerald mreža unapređena je u pravno i teritorijalno sličan koncept ekološke mreže Natura 2000. Koncept „Smaragdne“ mreže ostaje konvencionalni akt za zemlje koje nisu članice Unije, a za kandidate članstva u EU, ova mreža predstavlja pripremu i doprinos implementaciji programa Natura 2000.
Primena Bernske konvencije u Srbiji[uredi | uredi izvor]
Srbija je Bernsku Konveciju potpisala i ratifikovala 2008. godine, uoči najave pristupa Evropskoj uniji. Tokom priprema za implementaciju nadležne institucije Republike Srbije izradile su predlog liste područja koje bi trebalo da uđu u međunarodnu ekološku mrežu.
Srbija svojim položajem pripada panonskom, planinskom i alpskom biogeografskom regionu, a sam predlog Emerald mreže za Srbiju sadrži listu 61 potencijalnih područja (13,18% teritorije države) koja su značajna za zaštitu i očuvanje divljih biljnih i životinjskih vrsta i njihovih staništa iz dodatka Bernske konvencije.
Pilot projektom „Uspostavljanje Emerald mreže u zemljama jugoistočne Evrope“ realizovanim 2005. i 2006. godine od strane Zavoda za zaštitu prirode Srbije, pod koordinacijom Biološkog fakulteta u Beogradu, izvršena je identifikacija vrsta i staništa i predložena lista Emerald vrsta koje su značajne za Srbiju, kao i izbor i opis potencijalnih Emerald područja u Srbiji. U okviru projekta detaljno je obrađeno svega 6 područja (9,83%) od ukupno predloženih 61 „Emerald“ područja.
Na osnovu urađenog, zaključak sa biogeografskog seminara za Zapadni Balkan održanog novembra 2011. godine u Baru, bio je da priprema i razvoj Emerald mreže u Srbiji nisu bili zadovoljavajući. Međutim, pokretanjem pregovora sa EU u vezi započinjanja pristupnog procesa i zvanične potvrde kandidature 2012. godine, Srbija se prema Poglavlju 27. pregovaračkog postupka obavezuje za pripremu i primenu složenije i pravno obavezujuće Natura 2000 mreže.
Prema tome, Emerald mreža je, kao i uslučaju ostalih zemalja u priključenju poslužila kao pripremna vežba za primenu jačeg konventa (Hrvatska predstavlja izuzetak, jer je preskočila taj korak da bi ubrzala svoj prisupni proces).
U Srbiji je prema stanju iz 2014. Emerald mreža – u koju je nominovano 61 područje ukupne površine 10.210,78 km² – nefunkcionalna[2] i za sada, nije uspostavljen pravni mehanizam kontrole primene Bernske konvencije.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Berner konvention – Bundesamt für Naturschutz (jezik: nemački)
- ^ Europarat (2015): Convention on the conservation of European wildlife and natural habitats – Group of Experts on Protected Areas and Ecological Networks – 34th meeting of the Standing Committee to the Bern Convention – List of candidate Emerald sites (December 2014), T-PVS/PA(2014)15E, 4. Februar 2015 [PDF]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Pojam ekološke mreže Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. januar 2019) na portalu biološke raznovrsnosti – BioRas.
- Mapa Emerald mreže Srbije Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. avgust 2017) prikazana preko OSM – BioRas.
- O ekološkoj mreži Emerald Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. januar 2019) na portalu biološke raznovrsnosti – BioRas.
- O ekološkoj mreži Natura 2000 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. januar 2019) na portalu biološke raznovrsnosti – BioRas.