Enigma (časopis)
 Naslovna strana prvog broja | |
| Tip | enigmatski časopis |
|---|---|
| Format | 32 cm |
| Vlasnik | Novosti |
| Jezik | srpsko-hrvatski, srpski |
| Sedište | Beograd |
Enigma je list posvećen enigmatici, koji je izlazio u Beogradu neprekidno od 7. jula 1951. godine do 1. maja 2023 kada je ugašen.[1] S obzirom da je u pitanju list sa uskospecijalizovanim sadržajem, njegovo dugogodišnje izlaženje, koje je trajalo više od 70 godina, predstavlja svojevrstan rekord. Simbol lista je statua Rodenovog mislioca, koja je dugi niz godina bila štampana u zaglavlju naslovne strane.
List kao enigmatska škola[uredi | uredi izvor]
Kroz list Enigma prošli su praktično svi enigmati koji su nešto značili u srpskoj, pa i jugoslovenskoj, enigmatici na području tadašnjeg srpskohrvatskog jezika. To je bila svojevrsna enigmatska škola i tada su udareni temelji moderne i kvalitetne enigmatike. Pojavili su se prvi magični kvadrati 9 h 9 kao vrhunsko dostignuće, slogovni kvadrati 5 h 5, zatim novotarije: bele ukrštenice, skandinavke, osmosmerke itd, a pravila i kriterijumi za kreiranje zagonetki koji su tada ustanovljeni, uz izvesne dopune, važe i danas. Kvalitet zagonetki se brusio kroz mnogobrojne saradničke konkurse na kome je učestvovala većina vrhunskih enigmata iz tog vremena iz Srbije i van nje.[1]
Iako je Enigma bila beogradski list, u jednom periodu je više saradnika bilo iz Hrvatske i Bosne i Hercegovine nego iz Srbije. Gradovi iz kojih su stizali i bili objavljivani radovi su: Split, Sarajevo, Zagreb, Vinkovci, Bihać, Ogulin, Slavonski Brod, Banja Luka, Mostar, Zvornik itd. Tzv. jezičke barijere nisu predstavljale nikakvu prepreku za zajednički rad, a sam broj 500 je imao radove štampane i ćirilicom i latinicom, bez obzira iz koje je republike bio autor. Enigma je bila jugoslovenski list u pravom smislu te reči.
U Enigmi su počeli da se objavljaju prvi enigmatski rečnici, i to troslovni od maja 1952. godine, kompletan, i četvoroslovni koji je samo delimično urađen.[1]
Ratna Enigma[uredi | uredi izvor]
Za vreme NATO bombardovanja izlazila je ratna enigma, od broja 2064 (28. april 1999) do broja 2068 (29. jun 1999). Od broja 2069 ponovo je izlazila redovna Enigma. Ti brojevi su se štampali na 32 strane, samo sa enigmatskim sastavima, bez posebnih zabavnih tekstova, kojih je ranije bilo u listu.
Tematika[uredi | uredi izvor]
U Enigmi su se publikovali i aktuelni tekstovi iz istorije, turizma, tradicije, nauke, biznisa, mitologije,arheologije.[1]. Bili su redovno prisutni sledeći radovi:
- Ukrštenice
- Skandinavke
- Rebusi
- Anagrami
- Osmosmerke
- Bele ukrštenice
- Kriptogramne ukrštenice
- Palindromi
- Sudoku
- Skrivalice
- Enigmatski radovi za decu
Izdavači[uredi | uredi izvor]
Prvi izdavač Enigme je bilo Novinsko izdavačko preduzeće Mladi Borac pri CK Omladine Srbije i to je trajalo sve do broja 240, odnosno do 1. avgusta 1957. godine. Od tog datuma izdavanje je preuzeo Enigmatski klub Beograd (EKB), koji je tada i osnovan. Enigma je izlazila sve do broja 1301 (26. maj 1981) kada je list postao deo izdanja kuće Večernje novosti, a EKB je i dalje uređivao enigmatski deo. Posle prestanka rada EKB, uređivanje enigmatskog dela je preuzeo enigmatski klub Nova zagonetka iz Beograda.[2]
Tokom godina se na njenom čelu izmenio veći broj urednika, ali je rekorder bio Vlastimir Vlasta Pavlović, koji je rukovodio listom od broja 3 do broja 1370 (umro je 23. septembra 1982), što znači više od 30 godina.
Specijalni brojevi Enigme[uredi | uredi izvor]
Tokom dugog niza godina izlaženja Enigma je publikovala razna posebna i specijalna izdanja. Štampala je enigmatiku na esperantu (Malgranda Enigmo) i izdala publikaciju "Žižak" zajedno sa enigmatikom za slepe i slabovide osobe.[3]
- Mala ukrštenica
- Razonoda miliona
- Mala Enigma
Rekord za Ginisa[uredi | uredi izvor]
Počev od 10. marta 2000. godine dugogodišnji urednik u Enigmi, Milan Šaban, na dve srednje strane lista je objavljivao neprekinutu skandi ukrštenicu dimenzija 25 h 18 bruto po broju, sa ambicijom da kao najveća uđe u Ginisovu knjigu rekorda. Poslednji rad je objavljen u broju 2389 od 1. februara 2015. godine, ukupno 301 nastavak, kada je zbog smrti autora prestalo dalje izlaženje.[4]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g „TAJNA "ENIGME" TRAJE 70 GODINA: Pre ravno sedam decenija na kioscima osvanuo prvi broj danas najstarijeg enigmatskog lista na Balkanu”. Novosti. Pristupljeno 17. 1. 2022.
- ^ Novosti enigma / glavni i odgovorni urednik Vladimir Perović. - God. 30, br. 1301 (1981)- . - Beograd : Borba, 1981- . - 32 cm
- ^ „Enigma slavi 70 godina”. Magazin Novosti. Pristupljeno 17. 1. 2022.
- ^ „Šest decenija Enigme”. Novosti. Pristupljeno 17. 1. 2022.