Eparhija budimska

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Eparhija budimska
Srpska pravoslavna crkva
Osnovni podaci
SedišteSentandreja
DržavaMađarska Mađarska,
Češka Češka
Osnovana17. vek
Broj manastira2
Zvanični veb-sajt
Arhijerej
ArhijerejLukijan (Pantelić)
Čin arhijerejaepiskop
Titula arhijerejaepiskop budimski i administrator Eparhije temišvarske

Eparhija budimska je eparhija Srpske pravoslavne crkve, koja obuhvata srpske pravoslavne parohije i manastire u Mađarskoj, a takođe ima nadležnost i nad srpskim pravoslavnim opštinama u Slovačkoj i Češkoj. Eparhijsko sedište se nalazi pri sabornoj crkvi u Sentandreji, a eparhijski arhijerej je episkop Lukijan (Pantelić).[1][2][3]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Srpska patrijaršija u 16. i 17. veku

Ne zna se pouzdano kada je osnovana Budimska eparhija, pretpostavlja se da je to bilo 40-ih godina 17. veka. Na to područje doseljavalo se srpsko pravoslavno stanovništvo iz krajeva pod upravom Turske. Tako je već 1511. sazidana crkva u Komoranu, a potom i manastir Grabovac.

Posle Velike seobe Srba (1690) oko 37 hiljada srpskih porodica našlo se na teritoriji Ugarske od toga oko 8 hiljada porodica u Sentandreji. Po odobrenju cara Leopolda I dana 4. marta 1695. mitropolit Jeftimije Popović potvrđen je u zvanju budimskog episkopa. Puna titula glasila je „episkop budimski, peštanski, sentandrejski, stonobeogradski, sečujski, sigetski, muhačopoljski”. To je početak procvata Budimske eparhije.

Tokom 18. veka izgrađen je veliki broj hramova u ovoj eparhiji, uglavnom u baroknom stilu. U Sentandreji je krajem 19. veka bilo svega 617 pravoslavnih žitelja, a 1924. samo 231 se izjasnilo kao Srbi. Zbog smanjenja broja pravoslavnih vernika eparhija je bila prinuđena da neke hramove ustupi Katoličkoj crkvi, tako da je za nekoliko decenija izgubila 16 hramova iz 18. veka.

Budimska eparhija obuhvata parohije u Mađarskoj i dve u Češkoj. Prema podacima iz 2002, eparhija ima dva arhijerejska namesništva sa 39 parohija i 11 sveštenika i dva manastira, Grabovac i Manastir Srpski Kovin. Posle Drugog svetskog rata, eparhija nije imala ustoličenog episkopa nego se njom uglavnom administriralo iz Beograda, sve dok 1988. nije za episkopa postavljen vladika Danilo Krstić. Biblioteka Budimske eparhije u Sentandreji ima preko 9.400 knjiga. Tu se nalazi i Srpski pravoslavni muzej.

Episkopi[uredi | uredi izvor]

Mitra episkopa Arsenija (Stojkovića)
Saborna crkva eparhije u Sentandreji

Episkopi Budimske eparhije do sada bili su: (nepotpun spisak)

  • Sava (15. vek);
  • Sevastijan I (1643.);
  • Sevastijan II (†1663);
  • Simeon (1649-1664);
  • Viktor (1660—1668 i 1680—1684);
  • Kiril (1668—1680);
  • Evtimije Popović (1695—1700);
Vikentije Popović-Hadžilavić (1708—1713);
Sofronije Kirilović (1774—1781);
Stefan Stratimirović (1786—1790);
Pantelejmon Živković (1836—1839);
Platon Atanacković (1839—1851);
Arsenije Stojković (1852—1892);
Jeremija Mađarević, episkop budimski 1896, izabran 1895.
Lukijan Bogdanović (1897—1908);
Georgije Zubković (1913—1951);
Hrizostom Vojinović (1951—1952);
German Đorić (1952—1956);
dr Danilo Krstić (1988—2002, pre toga administrator eparhije 1984—1988);

Episkop Lukijan takođe administrira i Temišvarskom eparhijom.

Hramovi[uredi | uredi izvor]

Blagoveštenska crkva, Sentandreja
Crkva Svetog Nikole, Segedin
Crkva Svetog Georgija, Budimpešta
Manastir Srpski Kovin

Hramovi i kapele Budimske eparhije su svrstani u tri Arhijerska namesništva:[4]

Eparhija budimska raspolaže sa 40 hrama i 4 kapele. Mnogi od ovih hramova danas su zatvoreni, u mestima gde Srba ima veoma malo ili ih više i nema, ali predstavljaju značajno svedočanstvo o istoriji Srba u Mađarskoj.

Parohije u okviru Arhijerskih namesništva:

Arhijerejsko namesništvo budimsko

Arhijerejsko namesništvo mohačko

Arhijerejsko namesništvo segedinsko

Srpska pravoslavna parohija u Pragu nema svoj hram, već se bogosluženja vrše u pravoslavnom hramu Uspenja Presvete Bogorodice na praškom Olšanskom groblju.

Na teritoriji Mađarske ukupno ima jedanaest parohija sa aktivnim sveštenstvom, i to su: Bata, Batanja, Budimpešta, Deska, Lovra, Mohač, Pečuj, Pomaz, Santovo, Segedin i Sentandreja. Sveštenici ovih jedanaest parohija administriraju ostalim parohijama u Mađarskoj.

Manastiri[uredi | uredi izvor]

  1. Grabovac,
  2. Srpski Kovin.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Srpska pravoslavna eparhija budimska
  2. ^ Davidov 1990.
  3. ^ Vasin & Ninković 2018.
  4. ^ „Parohije”. serbdiocese.hu. Pristupljeno 29. 4. 2022. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Епархија_будимска&oldid=25701477”