Etno muzika

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Etno muzika (izvorna, narodna, tradicionalna, etnička, muzika sveta) — u svetu je prihvaćen anglosaksonski termin „world music”, označava muzički poližanr koji je zastupljen u svim delovima sveta i ne može se precizno definisati.[1] Etno muzikom obuhvaćene su kategorije muzike od izvornih muzičkih oblika do fuzijske moderne muzike nadahnute tradicionalnom muzikom. Zahvaljujući globalizaciji, poslednjih nekoliko decenija etno muzika je u ekspanziji. Ona se odražava ne samo kroz sve brojniju publiku, nego i kroz pojavu subžanrova koji nastaju povezivanjem i prožimanjem različitih tradicija. Inkluzivna priroda i elastičnost svetske muzike kao muzičke kategorije može da predstavlja prepreke univerzalnoj definiciji, ali je njen interes za kulturnu egzotiku sadržan u opisu žanra koji je dao časopis fRoots.[2][3]

Ovoj muzici koja ne sledi „severnoameričku ili britansku pop i folk tradiciju“[4] muzičke industrije u Evropi i Severnoj Americi dale su termin „svetska muzika“.[5] Izraz je popularizovan tokom 1980-ih kao marketinška kategorija za zapadnjačku tradicionalnu muziku.[6][7] Ona je prerasla je u podžanrove kao etničke fuzije (Klanard, Raj Kuder, Enja, itd.)[8] i vorldbit.[9][10]

Leksikologija[uredi | uredi izvor]

Delhi 2 Dablin in 2012. godine

Termin „svetska muzika” pripisan je etnomuzikologu Robertu E. Braunu, koji ga je skovao tokom ranih 1960-ih na Univerzitetu Veslijan u Konektikatu, gde je razvio od dodiplomskih do doktorskih programa u ovoj disciplini. Da bi poboljšao proces učenja (Džon Hil), pozvao je više od deset gostujućih izvođača iz Afrike i Azije i započeo seriju koncerata svetske muzike.[11][12] Termin je postao aktuelan tokom 1980-ih kao marketinško/klasifikaciono sredstvo u medijima i muzičkoj industriji.[13] Postoji nekoliko oprečnih definicija za svetsku muziku. Jedna je da se sastoji od „sve muzike na svetu“, iako tako široka definicija taj termin čini gotovo besmislenim.[14][15]

Terminologija[uredi | uredi izvor]

Pored toga što etno muziku nije moguće sasvim precizno definisati, neizbežno se postavlja i pitanje koji je naziv najadekvatniji. U Srbiji se koriste naziv etno muzika, ali i internacionalizam „world music”, kao i prevod ovog izraza — muzika sveta. Usaglašenog stava o tome koji je izraz najbolji, nema. Pored toga, sam izraz se u svetu, pa i kod nas, različito definiše. U SAD i u većem delu zapadne Evrope, pod ovim pojmom podrazumeva se tradicionalna muzika, muzika nastala na osnovu tradicionalne muzike, kao i tradicionalna muzika imigranata u ovim zemljama. U Latinskoj Americi, Aziji, Africi, Irskoj i na Balkanu, „World music” označava muzički pravac nastao mešanjem savremenih muzičkih pravaca poput džeza, roka, popa, tehno muzike sa tradicionalnom muzikom.[16]

Istorijski razvoj[uredi | uredi izvor]

Svakako da su narodi i etničke zajednice i pre pojave etno muzike uticali jedni na druge i da je mešanje kultura i ranije dovodilo do formiranja muzičkih oblika koji i danas postoje. Tango i flamenko nastali su interakcijom španske i mavarske kulture. Tokom 18. i 19. veka, Turska je izvršila značajan uticaj na umetničku muziku. Mocartov Turski marš i Otmica iz Saraja, i Betovenova Deveta simfonija, primeri su u kojima je vidan ovaj uticaj. Tridesetih godina 20. veka, u Njujorku dolaze u dodir afrički džez i latino ritmovi, koji se kombinuju u salsu, danas jedan od najpopularnijih muzičkih žanrova. Gramofonske ploče, radio, pojava zvučnog filma, a kasnije i televizije, dali su svoj doprinos i otvorile vrata za nove mogućnosti u razvoju muzike.[17]

Festival svetske muzike WOMAD

U drugoj polovini dvadesetog veka, muzika sa različitih, udaljenih geografskih prostora pronalazi svoj put i polako prodire u popularnu muziku tog vremena. Tome su doprinele i mogućnosti putovanja i neminovan susret sa muzikom drugih podneblja. Bitlsi, pod uticajem Indije, koriste motive indijske muzike u nekoliko svojih pesama. Šezdesetih godina, indijski muzičar Ravi Šankar, populariše indijsku muziku po Evropi i Americi i ostvaruje saradnju sa muzičirama različitih žanrova (Džordž Harison, Jehudi Menjuhin). Ovaj period obeležio je i rege muzičar Bob Marli, koji je jamajčansku muziku učinio popularnom i poznatom širom sveta. Brajan Ino, Malkom Maklaren, Dejvid Birn neki su od muzičara čiji je rad i eksperimentisanje novim mogućnostima uticao na muzičku scenu i utemeljivao put svetskoj muzici. Osamdesetih godina prošlog veka došlo je do prekretnice i konačnog formiranja poližanra svetske muzike. 1982. godine, Piter Gabriel pokreće međunarodni umetnički festival WOMAD (World of Music, Arts and Dance)[18] koji za cilj ima popularisanje lokalnih kulturnih tradicija. Veliki bum napravio je i Pol Sajmon sa albumom Grejslend, snimljenim u saradnji sa afričkim muzičarima. No, razvoju svetske muzike doprineli su i drugi činioci koji su se u isto vreme dešavali: pojava novih tehnologija, prodor muzike snimljene izvan razvijenog sveta, porast muzičke produkcije, neki su od njih. Radio stanice daju sve više prostora svetskoj muzici, a 1991. godine prvi put se dodeljuje nagrada Gremi za najbolji album u kategoriji svetske muzike. Na kraju 20. veka postalo je jasno da su granice, što se tiče muzike srušene i da kontrola muzičke produkcije više neće biti moguća.[17]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Tsioulcas, Anastasia (13. 12. 2014). „Best Global Music Of 2014”. NPR. Pristupljeno 21. 7. 2017. 
  2. ^ Chris Nickson. The NPR Curious Listener's Guide to World Music. Grand Central Press, 2004. pp 1-2.
  3. ^ Blumenfeld, Hugh (2000-06-14). „Folk Music 101: Part I: What Is Folk Music – Folk Music”. The Ballad Tree. Arhivirano iz originala 2002-06-27. g. Pristupljeno 2017-02-08. 
  4. ^ Discover music: "International" Arhivirano 2020-09-04 na sajtu Wayback Machine. RhythmOne. Retrieved 2020-09-04.
  5. ^ Byrne, David (3. 10. 1999). „Crossing Music's Borders in Search of Identity; 'I Hate World Music'”. The New York Times (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 15. 4. 2011. g. Pristupljeno 15. 12. 2016. 
  6. ^ Erlmann, Veit (1996). „Aesthetics of the Global Imagination: Reflections on World Music in the 1990s”. Public Culture. 8 (3). str. 467—488. 
  7. ^ Frith, Simon (2000). Born and Hesmondhalgh, ur. „The Discourse of World Music”. University of California Press. 
  8. ^ „Ethnic fusion Music”. Allmusic. Arhivirano iz originala 29. 04. 2012. g. Pristupljeno 17. 11. 2019. 
  9. ^ „Worldbeat”. Allmusic. Arhivirano iz originala 03. 05. 2012. g. Pristupljeno 17. 11. 2019. 
  10. ^ „World Fusion Music”. worldmusic.nationalgeographic.com. Arhivirano iz originala 14. 3. 2012. g. 
  11. ^ Williams, Jack. „Robert E. Brown brought world music to San Diego schools | The San Diego Union-Tribune”. Signonsandiego.com. Arhivirano iz originala 2015-10-22. g. Pristupljeno 2010-04-24. 
  12. ^ „World Music and Ethnomusicology”. Ethnomusic.ucla.edu. 1991-09-23. Arhivirano iz originala 2013-10-02. g. Pristupljeno 2013-04-22. 
  13. ^ „What Is World Music?”. people.iup.edu. decembar 1994. Arhivirano iz originala 2020-10-20. g. Pristupljeno 2014-10-27. 
  14. ^ Bohlman, Philip (2002). World Music: A Very Short Introduction, "Preface". ISBN 0-19-285429-1.
  15. ^ Nidel 2004, p.3
  16. ^ Magazin Etnoumlje, pojam svetske muzike Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. februar 2015) Pristupljeno 1. 2. 2015.
  17. ^ a b Jasmina Milojević — World muzika sveta Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. februar 2015) Pristupljeno 1. 2. 2015.
  18. ^ Zvanični sajt festivala WOMAD. „WOMAD”. Pristupljeno 12. 2. 2015. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Etno muzika na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Етно_музика&oldid=27573552”