Zlatni gol
Zlatni gol je bilo pravilo u Fudbalu koje je FIFA koristila od 1993. do 2004. godine.[1]
Pored fudbala ovo pravilo se koristilo u bejzbolu, lakrosu, hokeju na travi, hokeju na ledu, florbolu, golbolu i korfbolu da bi se odlučio pobednik meča (obično nokaut meč) u kojem su rezultati izjednačeni na kraju utakmice tokom regularnog vremena. Prema ovom pravilu, igra se završava kada se postigne gol ili poen; tim koji postigne taj gol ili poen u produžecima je pobednik. Zvanično, pravilo je uvedeno 1992. godine, iako je sa izvesnom istorijom pre toga, pravilo je prestalo da važi za većinu fudbalskih utakmica koje je odobrila FIFA 2004. godine. Sličan srebrni gol dopunio je zlatni gol između 2002. i 2004. godine.
Zlatni gol se i dalje koristi u utakmicama NCAA i u utakmicama hokeja na travi koje je odobrila FIH, kao i u utakmicama hokeja na rolerima koje je odobrio FIRS. Srodni koncept, zlatna tačka, koristi se u utakmicama Nacionalne ragbi lige. Slično pravilo zlatnog gola se takođe koristi u svim utakmicama produžetaka Nacionalne hokejaške lige (NHL) (po potrebi sledi raspucavanje, u regularnoj sezoni i predsezoni), međutim, termin „zlatni gol” se ne koristi. Pravilo slično zlatnom golu važi i u Nacionalnoj fudbalskoj ligi (samo ako se postigne tačdaun ili sejf, ili bilo koji rezultat u bilo kom posedu posle prvog poseda), iako se opet sam izraz ne koristi.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Naziv zlatni gol je prvi put dobio u članku Tajmsa od 16. aprila 1992. godine. Zlatno pravilo važilo je za produžetke u nokaut fazi fudbala, nakon što je meč završen nerešenim rezultatom posle regularnog vremena, prvi gol postignut u produžecima doneo bi pobedu ekipi. Tim koji je postigao gol, ovo je bilo zasnovano na konceptu „iznenadne smrti” koji je prisutan u timskim sportovima u Severnoj Americi.[2]
Pravila prvog poznatog organizovanog međuklupskog turnira u bilo kom kodeksu fudbala, Judan kupa iz 1867, sadržala su pravilo takozvane „iznenadne smrti” (sudden-death rule). Ako su rezultati bili izjednačeni posle 90 minuta, igrao se do sat vremena produžetka, pri čemu se pobednikom proglašava prvi tim koji postigne gol ili crvenu boju.[1] Ovo pravilo je stupilo na snagu u drugom kolu između Norfolka i Brumhola odigranog 23. februara 1867. godine, kada je Norfolk postigao gol nakon dva minuta produžetka i dobio meč sa 1 : 0.[3] This rule came into effect in the second round tie between Norfolk FC and Broomhall FC played on 23 February 1867, when Norfolk scored a goal after two minutes of extra time to win the match 1-0.[4]
Slično pravilo je korišćeno sledeće godine u Kromvel kupu, koji se kao i Judan kup igrao po Šefildskim pravilima. U finalu ovog takmičenja, odigranom 1868. na Bramal Lejnu u Šefildu, gol odluke postigao je tada novoformirani tim pod nazivom Vensdej, sada poznat kao Šefild Vensdej.[5]
Zlatni gol je uveden zbog uočenih nedostataka drugih načina za rešavanje nerešenog rezultata u raund-robin ili nokaut turnirima gde je potreban pobednik. Konkretno, produžeci mogu biti napeti i nezabavni jer su ekipe previše umorne i nervozne da bi napale, radije se brane i igraju na penale. Izvođenje penala često se opisuje kao zasnovano na sreći i nereprezentativno za fudbal. FIFA je uvela pravilo o zlatnom golu 1993. godine. Nadalo se da će zlatni gol dati više napadačke igre tokom produžetaka i smanjiti broj izvođenja jedanaesteraca.
Zlatni gol na Svetskim prvenstvima[uredi | uredi izvor]
| № | Golgeter | Vreme | Reprezentacija | rezultat | Protivnik | Takmičenje | Kolo | Datum |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Loren Blank | 114' |  Francuska |
1–0 |  Paragvaj |
1998. | Osmina finala | 28. jun 1998. |
| 2 | Henri Kamara | 104' |  Senegal |
2–1 |  Švedska |
2002. | Osmina finala | 16. jun 2002. |
| 3 | An Jung-van | 117' |  Južna Koreja |
2–1 |  Italija |
2002. | Osmina finala | 18. jun 2002. |
| 4 | Ilhan Mansiz | 94' |  Turska |
1–0 | Senegal |
2002. | Četvrtfinale | 22. jun 2002. |
Zlatni gol na Kup konfederacija[uredi | uredi izvor]
| № | Golgeter | Vreme | Reprezentacija | rezultat | Protivnik | Takmičenje | Kolo | Datum |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Hari Kevel | 92' |  Australija |
1–0 |  Urugvaj |
1997. | Polufinale | 19. decembar 1997. |
| 2 | Kuatemok Blanko | 97' |  Meksiko |
1–0 |  Sjedinjene Države |
1999. | Polufinale | 1. avgust 1999. |
| 3 | Tijeri Anri | 97' | Francuska |
1–0 |  Kamerun |
2003. | Finale | 29. jun 2003. |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Calcio news”. la Repubblica. 5. mart 1994. str. 23.
- ^ „Mondiale noioso, l'assillo degli USA”. la Repubblica. 3. jun 1993. str. 28.
- ^ „Sheffield: Youdan's Football Cup”. Sporting Life: 1. 1867-02-20.
- ^ „The Youdan Prize for Football”. Sheffield and Rotherham Independent: 10. 1867-03-02.
- ^ „Garrick F.C.”. Arhivirano iz originala 2011-05-14. g. Pristupljeno 2008-01-25.