Ida Ćirić

Ivanka Ida Ćirić
Ida Ćirić (1979, snimio prof. Dragoljub Kažić)
Lični podaci
Datum rođenja	(1932-03-03)3. mart 1932.
Mesto rođenja	Beograd, Srbija, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti	2007.
Mesto smrti	Beograd, Srbija
Umetnički rad
Polje	grafika, ilustracija, grafički dizajn

Ida Ćirić (Beograd, 3. mart 1932 — Beograd, 2007, rođena Vučković, kršteno ime Ivanka) bila je važna srpska ilustratorka za decu. Osim ilustracije, njeni interesi bili su oprema knjige, kolaž i objekti od papir-mašea. Ilustrovala je više od 50 knjiga, brojne naslovne strane knjiga i ilustracije za časopise.

Dobila je 12 nacionalnih nagrada za ilustraciju. Priredila je šest samostalnih izložbi.

Biografija

Njen otac Svetislav Vučković (1902–1973) bio je elektromašinski inženjer i pre Drugog svetskog rata jedan od starešina Sokolskog pokreta. Majka Slavka (1903–1983) bila je profesor gimnastike na Državnom institutu za fiskulturu, DIF (sada Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja). Njen stariji brat dr Vladan Vučković (1928–2006) bio je inženjer i profesor na Elektrotehničkom fakultetu, a mlađi Dragan Vučković (1930–1998) saobraćajni inženjer i višestruki šampion Jugoslavije u auto-reliju.

Tokom studiranja na Akademiji primenjenih umetnosti u Beogradu upoznala je svog budućeg supruga Miloša Ćirića (1931–1999), sa kojim će dobiti dva sina, Rastka (1955) i Vukana (1959). To je začetak umetničke porodice Ćirić, u kojoj danas već deluje i treća generacija likovnih stvaralaca.

Posle diplomiranja, Ida i Miloš Ćirić rade i izlažu zajedno. Ida se potom specijalizuje za dečju ilustraciju kojom će se neprekidno baviti tridesetak godina, do kraja 1980-ih, obeleživši ceo jedan period svojom karakterističnom stilizacijom figura i bogatim koloritom. Istoričarka umetnosti Vesna Lakićević, specijalista za srpsku ilustraciju, u svom tekstu kaže: „Ida Ćirić je tokom četiri decenije delovala kao ilustrator i ostvarila rezultate bez kojih se ne može steći prava slika o razvoju ilustracije u Srbiji druge polovine 20-tog veka.“

Idine stilizovane i optimistične ilustracije za decu, prepune jarkih boja odgajile su generacije dece. Koristila je tehnike kao što su flomasteri u boji, lavirane tuševe koje su omogućavale intenzivan kolorit i vedar emotivni naboj. Njene crno-bele ilustracije imaju čitak i jak grafizam koji po energiji nimalo ne zaostaje od Miloševog.

Tek se na njenoj posthumnoj retrospektivnoj izložbi, u Muzeju primenjene umetnosti 2009. godine, mogao sagledati njen bogat opus u svojoj raznovrsnosti žanrova, likovnih pristupa, tehnika.

Važnije ilustrovane knjige i slikovnice

• Devojka cara nadmudrila / Dva novca, „Vuk Karadžić“, Beograd, 1964. (na slovenačkom: Ljubljana, 1964; na nemačkom: Berlin, 1968; na makedonskom: Skoplje, 1968).
• „Đavo i njegov šegrt / Laž za opkladu, „Vuk Karadžić“, Beograd, 1964. (na hrvatskom: Zagreb, 1964; na nemačkom: Berlin, 1968; na makedonskom: Skoplje, 1968).
• Baš čelik, „Vuk Karadžić“, Beograd, 1964. i 1968. (na nemačkom: Berlin, 1968; na makedonskom: Skoplje, 1968).
• Era i Turčin, „Vuk Karadžić“, Beograd, 1965. (na albanskom, slovenačkom i mađarskom: Beograd, 1967).
• Ko umije, njemu dvije, „Vuk Karadžić“, Beograd, 1966.
• Zlatni ključić (čitanka za I razred osnovne škole), Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1966.
• Nemačke bajke, „Narodna knjiga“, Beograd, 1967.
• Jovan Jovanović Zmaj, Zmajeva pevanija, Bigz, Beograd, 1973.
• Branislav Nušić, Hajduci, Bigz, Beograd, 1973.
• Momčilo Tešić, Cvetnik detinjstva, Bigz, Beograd, 1975.
• Milena Jovović, Mravlje srce, Bigz, 1977.
• Velimir Milošević, Domovina, Prva književna komuna, Mostar, 1978.
• Jovan Jovanović Zmaj, Miševi i mačke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1978.
• Branko V. Radičević, Pesme o majci, Nolit, Beograd, 1978.
• Ahmet Hromadžić, Patuljak iz zaboravljene zemlje, Nolit, Beograd, 1978.
• Pun džep zlatnih stihova (izbor iz svetske poezije za decu), Nolit, Beograd, 1978.
• Milenko Ratković, Blago detinjstva (čitanka za IV razred osnovne škole), Pokrajinski zavod za izdavanje udžbenika, Novi Sad, 1978.
• Dobrica Erić, Čitanka godišnjih doba 1-4, Bigz, Beograd, 1979.
• Vančo Nikoleski, Čarobni samarčić, Nolit, Beograd, 1986.
• Luis Kerol, Alisa u zemlji čuda, Nolit, Beograd, 1986.
• Grozdana Olujić, Bajke, Nolit, Beograd, 1987.
• Dragan Lukić, Mali pa veliki, Nolit, Beograd, 1989.

Oprema i ilustracije za časopise

Ida Ćirić je decenijama radila za dečju i specijalizovanu periodiku a naročito za Zdrav podmladak, 1956–1957 i 1962–1963; Poletarac, 1960; Poletarac (urednik Dušan Radović), 1973–1975; Pionieri (urednik Mihal Kiralj), Novi Sad, 1985–1986, i Mali neven, Novi Sad, 1982–1983.

Primenjena ilustracija

Realizovala je nacrte za poštanske marke (1956, sa suprugom Milošem), scenografiju za crtani film „Avantura“ (režija Slavko Marjanac, „Avala film“, 1963), ilustracije za emisije TV Beograd, kalendare, čestitke, plakate, slajd priče, unikatne diplome, omote za ploče. Izradila je prelom i pripremu za štampu mnogih knjiga koje je ilustrovala.

Kreirala je seriju kolažnih slika koje je nazvala „ilustracije za dečju sobu“ (40 x 40 cm, 1968–1975), serije kolornih figurica od plastične mase, 1979–1980; „zidne džepove“ (kombinacija linoreza, flomastera na šivenom tekstilu, 1981; dizajn unikatnih haljina od porheta, 1981–1983; objekte i abažure od papir-mašea…

Samostalne izložbe

1. Ida i Miloš Ćirić, ilustracije i grafike, Galerija radničkog univerziteta „Đuro Salaj“, Beograd, 17-27. novembar 1961.
2. Ida i Miloš Ćirić, ilustracije i znakovi, Galerija Grafički kolektiv, Beograd, 1–10. oktobar 1965.
3. Ida i Miloš Ćirić, ilustracije i grafike, Centar za kulturu i informacije, Skoplje, 21–31. januar 1972.
4. Ida Ćirić, ilustracije, Salon Muzeja primenjene umetnosti, Beograd, 7. novembar – 6. decembar 1979.
5. Ida Ćirić, Jelena Kršić, Mirjana Kuruzović, ilustracije (keramika, slike), Galerija „Kaštil“, Bol na Braču, 5–14. avgust 1981.
6. Kolekcija unikatnih slikanih abažura za stone lampe, Restoran „Reka“, Zemun, 1998.
7. Ida Ćirić – ilustracije, posthumna retrospektivna izložba u MPU, 12. februar – 10. mart 2009.
8. Ida Ćirić – ilustracije za decu, Narodni muzej Zrenjanin, 20. maj – 20. juni 2017.

Nagrade i priznanja (izbor)

• 1962 – Plaketa Zlatnog pera Beograda, Beograd
• 1961 – Godišnja nagrada ULUPUDS-a, Beograd
• 1963 – Druga nagrada Centra za likovno obrazovanje dece i omladine, Novi Sad
• 1964 – Plaketa Zlatnog pera Beograda, za najbolje ilustracije udžbenika
• 1965 – Nagrada Neven, Novi Sad, republička nagrada za najbolje ilustrovanu knjigu godine
• 1965 – Plaketa Zlatnog pera Beograda, Beograd
• 1968 – Jubilarna plaketa Zlatnog pera Beograda 1948–1968, Beograd
• 1968 – Nagrada Mlado pokolenje, Beograd
• 1971 – Plaketa Zlatnog pera Beograda, Beograd
• 1973 – Nagrada Akademije primenjenih umetnosti na Oktobarskom salonu, Beograd
• 1980 – Nagrada Republičke zajednice kulture za samostalnu izložbu u 1979. godini.
• 1980 – Godišnja nagrada ULUPUDS-a

Odabrana bibliografija

• V. Andrejević, „Na granici dve kategorije“, Izložba Ide i Miloša Ćirića u galeriji RU „Đuro Salaj“, Mozaik, br. 12, dec. 1961.
• Milorad Panić Surep, Predgovor u katalogu druge samostalne izložbe, Galerija Grafički kolektiv, Beograd, 1. 10. 1965.
• Božidar Timotijević, „Ida Ćirić, lepota jednostavnosti“, Informativni bilten o izdanjima za decu i omladinu, „Mlado pokolenje“, 1967.
• Đorđe Kadijević, „Ida i Miloš Ćirić“, Umetnost br. 5, I, II, III, 1966.
• Dr Milan Ranković, predgovor u katalogu treće samostalne izložbe, Skoplje, 6. januar 1972.
• Aranka Farago-Ptašnik, Jó pajtás, Novi Sad, 14. 10. 1965. (Izložba Ide Ćirić)
• Bogdan Kršić, „Grafičko delo posvećeno deci“, Grafički rad 6 (separat „Grafička umetnost“), jun 1979.
• Sveta Lukić, Tekst za katalog samostalne izložbe u MPU, nov. 1979.
• Bogdan Kršić, Tekst za katalog samostalne izložbe u MPU, nov. 1979.
• Miroslav A. Mušić, „Ilustracije ide Ćirić“, Industrijsko oblikovanje 53, jan-feb. 1980.
• Pavle Vasić, Primenjena umetnost u Srbiji 1900-1978, Ulupuds, 1981.
• Divna Pervan, „Ilustracija, keramika, slike“, tekst za katalog izložbe Ide Ćirić, Jelene Kršić i Mirjane Kuruzović, Bol na Braču, 5–14. 8. 1981.
• Vesna Lakićević, „Funkcija folklora i njegov uticaj na razvoj ilustracije za decu“, Zbornik Slovenske narodne galerije, Bratislava, 1983.
• Ivanka Zorić, Ilustracije pesama Jovana Jovanovića Zmaja od prvih izdanja do danas, Muzej primenjene umetnosti, Beograd 1983.
• Svetlana Isaković, Ilustracije dečjih knjiga, Muzejska zbirka, Muzej primenjene umetnosti, Beograd, 1985.
• Pavle Vasić, Umetnički život IV, Univerzitet umetnosti, Beograd, 1987.
• Vesna Lakićević Pavićević, Ilustrovana štampa za decu kod Srba, Ulupuds, 1994.
• Slobodan Jovanović, „Izložba Ide Ćirić“, predgovor kataloga posthumne retrospektivne izložbe, Muzej primenjene umetnosti, Beograd, 2009.
• Vesna Lakićević, „Ida Ćirić – ilustracije“, tekst kataloga posthumne retrospektivne izložbe, Muzej primenjene umetnosti, Beograd, 2009.
• Rastko Ćirić: „Ida Ćirić – skica za biografiju“, katalog posthumne retrospektivne izložbe, Muzej primenjene umetnosti, Beograd, 2009.

Spoljašnje veze

• „Ida Ćirić – Ilustracije“, Retrospektivna izložba ilustratorke Ide Ćirić (1932—2007), Muzej primenjene umetnosti, Beograd, 12. februar – 10. mart 2009.
• „Scena: Grafike i ilustracije“, Vreme, br. 944, Beograd, 5. februar 2009.
• „Ida Ćirić – Ilustracije“, portal Arte, 9. februar 2009.
• Oršolić, Jana. Ida's Magic, 2009.
• Ida Ćirić @ Discogs (omoti za ploče)