Ispiranje mozga

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Satirični prikaz ispiranja mozga

Ispiranje mozga (poznato kao i kontrola uma, menticid, prisilno ubeđivanje, kontrola misli, reforma misli i reedukacija) je koncept da čovekov um može biti izmenjen ili kontrolisan upotrebom specifičnih psiholoških tehnika. Smatra se da ispiranje mozga smanjuje sposobnost sujbekta da razmišlja kritički ili nezavisno,[1] da omogući uvođenje novih nepoželjnih misli i ideja u um subjekta[2] kao i menjanje subjektovih stavova, vrednosti i uverenja.[3][4]

Koncept ispiranja mozga se prvenstveno razvio 50-tih godina 20. veka kako bi objasnio kako kineska vlada uspeva da nagovara ljude da sarađuju sa njom. Zastupnici ovog koncepta su takođe posmatrali i slučajeve u nacističkoj Nemačkoj, nekim kriminalnim slučajevima u SAD, i postupcima osoba koje se bave trgovinom ljudi. Koncept kontrole uma je kasnije primenjen da bi se objasnio prelazak u nove verske pokrete i ostale grupe. Ovo je prouzrokovalo naučnu i pravnu debatu[5] sa Marget Singer, Filipom Zimbardom i nekim drugim predstavnicima antisektovskog pokreta, koji su promovisali ovaj koncept dok su sa druge strane Ajlin Bajker, Džejms Ričardson i drugi naučnici kao i pravni eksperti osporavali popularno shvatanje ispiranja mozga.[6]

Druga gledišta su izrazili naučnici kao što su Dik Antoni, Robert Ćaldini, Stendli A. Dic, Majkl Džej Friman, Robert Džej Lifton, Džust Merlo, Danijel Romanovski, Katlin Tejlor, Luis Džolion Vest, Bendžamin Zablocki. Koncept ispiranja mozga je ponekad prisutan u pravnim slučajevima, pogotovo u onim slučajevima koji se odnose na starateljstvo nad decom, takođe glavna tema u naučnoj fantastici i u kritici moderne političke i korporativne kulture. Iako se termin pojavio u petom izdanju „Dijagnostičkog i statističkog uputstvu za mentalne poremećaje“ američke psihijatrijske asocijacije, koncept nije prihvaćen kao naučna činjenica.[7]

Kina i Korejski rat[uredi | uredi izvor]

Kineski termin XINӐO (koji direktno prevedeno znači oprati mozak) )[8] se prvenstveno upotrebljavao da opiše prisilno ubeđivanje, koje je koristila Maova vlada u Kini, koja je htela da pretvori “reakcionare” u podobne članove novog kineskog socijalnog sistema.[9] Termin je prestavljao igru reči od taoističkog običaja čišćenja (pranja) uma/srca,(xǐxīn，洗心), pre sprovođenja obreda ili ulaska u sveta mesta.[10]

Oksfordski rečnik engleskog jezika beleži da je najranija upotreba termina “ispiranje mozga” bilo u članku novinara Edvarda Hantera, u Majamijskim vestima, objavljenim 24. septembra 1950. godine. Hanter je bio otvoreni antikomunista i mislilo se da je radio za CIA kao pritajeni žurnalista.[11] Hanter i drugi su koristili kineski termin da objasne zašto su američki ratni zarobljenici sarađivali sa svojim zarobljivačima, čak i u nekoliko slučajeva su prebegli na drugu stranu.[12] Britanski radio operater Robert V. Ford[13][14] i britanski pukovnik Džejms Karn su takođe tvrdili da su Kinezi koristili metode ispiranja mozga dok su bili zarobljeni tokom rata.[15]

Američka vojska i vlada je podnela optužbe za ispiranje mozga kako bi potkopala priznanja ratnih zarobljenika za ratne zločine, uključujući i biološko ratovanje.[16] Posle kineskog radi- prenosa (programa), koji je navodno citirao izjavu Frenka Švebela, šefa osoblja Prvog vazdušnog puka Marinskog korpusa koji priznaje učestvovanje u biološkom ratovanju, komandant mirovnih snaga UN general Mark Klark je isticao:[17]

“Da su ove izjave ikada rekli ti nesrećnici je malo verovatno. Ako jesu, ipak je poznata umno-razarajuća efektivnost komunista u izvlačenju željenih izjava. Ne treba kriviti te ljude, oni imaju moje najiskrenije saučešće što su bili iskorišćeni na tako užasan način.”

Počevši od 1953. godine Rober Džej Lifton je intervjuisao američke vojne službenike koji su bili zarobljenici tokom Korejskog rata, kao i sveštenike, studente, nastavnike koji su bili u zatvoru posle 1951. godine. Pored toga što je intervjuisao 25 Amerikanaca i Evropljana, Lifton je intervjuisao i 15 kineskih građana koji su pobegli nakon što su bili izloženi indoktrinaciji na kineskim univerzitetima (Liftonova knjiga “Reforma misli i psihologija totalizma”, proučavanje ispiranja mozga u Kini).[18] Lifton je otkrio da su zarobljenici kada su se vratili u SAD počeli ponovo normalno da razmišljaju, suprotno popularnom mišljenju o ispiranja mozga.[19] Godine 1956. kada je vojska SAD izvršila ponovno proučavanje koncepta ispiranja mozga nakon Korejskog rata, objavili su izveštaj “Komunističko ispitivanje, indoktrinacija i eksploatacija ratnih zarobljenika”, koji su nazvali ispiranje mozga popularnom zabludom.[20] Izveštaj navodi da nakon ekstenzivnog istraživanja sprovedenog od strane više državnih agencija nisu uspeli da nađu nijedan slučaj “ispiranja mozga” američkih zarobljenika tokom rata u Koreji.[21]

Popularizacija[uredi | uredi izvor]

U distopijskom romanu Džordža Orvela 1984, objavljenom 1949, glavnog junaka su zarobili, izolovali i mučili kako bi mu prilagodili način razmišljanja, da odgovara vlasti totalitarnog društva. Orvelova vizija je uticala na Hantera, a i dalje ima uticaja u popularnom razumevanju koncepta ispiranja mozga.[22][23] Roman Dž. R. R. Tolkina Gospodar prstenova, napisan u isto vreme, takođe se pozabavio ispiranjem mozga, mada u fiktivnom okviru.[24][25] Naučno-fantastične priče od Kordvajnera Smita (pisane u periodu od 1940-ih do pred njegovu smrt 1966) prikazuju ispiranje mozga kao standardnu, benignu, proceduru kojom se uklanjaju traumatična sećanja, kao deo buduće medicinske tehnologije.[26]

Tokom 50-tih godina mnogi američki filmovi su sadržavali i ispiranje mozga američkih ratnih zarobljenika, uključujući filmove „The Rack“, „The Bambu Prison“, „Toward the Unkown“, „The Fearmakers“ “Zabranjena zona” je prikazala priču sovjetskih špijuna kojima su bili isprani mozgovi od strane svoje sopstvene vlade, kako ne bi odali svoj pravi identitet. Godine 1962. Mandžurijski kandidat (na osnovu dela Ričarda Kondona iz 1959. godine) je stavio ispiranje mozga u prvi plan, tako što su prikazali zaveru sovjetske vlade da preuzme kontrolu nad SAD, zahvaljujući predsedničkom kandidatu čiji je mozak ispran.[27][28][29] Koncept ispiranja mozga se povezvao sa eksperimentima ruskog psihologa Ivana Pavlova, koji je uglavnom koristio pse, a ne ljude kao subjekte eksperimenata.[30] U filmu “Mandžurijski kandidat” glavni u ispiranju mozga bio je Jen Lo sa Pavlovljevog instituta..[31]

Kontrola uma ostaje važna tema u naučnoj fantastici. Teri O’Brajen kaže:” Kontrola uma je toliko jaka pojava, da ne postoji hipnotizam, nešto slično bi moralo da se izmisli. Korisntost toga, kao sredstva za razradu priče je prevelika, da bi je pisci zanemarili. Strah od kontrole uma je dovoljno jak kao i on sam."[32] Podžanr je korporativna kontrola uma, u kojoj jedna ili više kompanija dominaraju društvo koristeći reklamiranje i masovne medije, kako bi kontrolisali misli i emocije populacije”.[33]

Istraživanje američke vlade[uredi | uredi izvor]

Dvadeset godina su, počevši od početka 50-tih, CIA i Ministartvo odbrane sprovodili tajna istraživanja, uključujući i projekat MK ultra, u pokušaju da se razviju praktične tehnike za ispiranje mozga. Rezultati su nepoznati.[34][35]Eksperminti Centralne obaveštajne agencije, koji su koristili psihoaktivne supstance, kao što su LSD i meskalin su nastali na osnovu nacističkih epserimenata na ljudima.[36]

Kriminalni i civilni slučajevi[uredi | uredi izvor]

Peti Herst, pripadnicu imućne porodice 1974. godine kidnapovala je levičarska teroristička grupa Simbionezijska oslobodilačka vojska. Nakon nekoliko nedelja u zarobljeništvu, pristala je da im se pridruži i učestvovala je u ilegalnim aktivnostima grupe. Bila je uhapšena i optužena za pljačku banke, upotrebu oružja za izvršenje krivičnog dela. Njen advokat Ef Li Bejli je rekao da ona ne bi trebalo da snosni odgovornost za svoje postupke, pošto je bila podvrgnuta sličnom tretmanu kao i američki ratni zarobljenici u Korejskom ratu, dok je bila u zarobljeništvu. Bila je osuđena, ali njen slučaj je stavio ispiranje mozga ponovo u žižu javnosti,[37]kao i slučaj Čarlsa Mensona 1969—1971. godine koji je isprao mozak svojim sledbenicima da čine zločine i ubistva.[38][39]

Bejli je razrađivao svoj slučaj zajedno sa psihijatrom Luis Džolijon Vestom, psiholog Margaret Singer. Oboje su proučavali slučaj američkih zarobljenika tokom Korejskog rata. Godine 1996. Singerova je objavila svoje teorije u bestseleru “Sekte u našem okruženju”.[40][41][42] U slučaju iz 2003. g, odbrana zasnovana na ispiranju mozga je korišćena u neuspešnoj odbrani Lija Bojda Malvoa, koji je bio optužen za ubistvo, zbog svog učešća u snajperskim napadima u Vašingtonu.[43] Pravni stručnjaci zagovaraju da odbrane zasnovane na ispiranju mozga, poprimaju fundamentalnu premisu slobodne volje u pravu.[44][45]

U Italiji je bio kontroverzan koncept Plađija, zločina koji se zasniva na totalnoj psihološkoj i eventulanoj fiziloškoj dominaciji nad osobama. Efekat razara subjektovu slobodu, samoodređenje i narušava ličnost. Zločin Plađija je retko bio osuđivan u Italiji i samo je jedna osoba osuđena. 1981. godine italijanski sud je tvrdio da je koncept neprecizan, nekompletan.[46] U 21. veku koncept ispiranja mozga je bio korišćen delimično uspešno, u slučajevima starateljstva nad decom i seksualog zlostavljanja dece. U nekim slučajevima je jedan roditelj ispirao mozak detetu, da optuži drugog za seksualno zlostavljanje.[47]).[48][49]

Godine 2003. forenzički psiholog Dik Antoni je rekao da ni jedna razumna osoba ne bi odbacila da postoje situacije kada ljudi mogu biti pod uticajem, ali ti argumenti se ocenjuju na osnovu činjenica, ne lažnih svedočenja stručnjaka."[49] 2016. godine izraelski antropolog religije i član Instituta Adam Klin-Oron je rekao za anti sektovsko zakonodavstvo:„1980-ih je bilo mnoštvo tvrđenja ispiranja mozga, parlametni širom sveta i sudovi su ispitali te slučajeve, zaključili da ne postoje sekte, ljudi koji prave argument nisu stručnjaci. Sudovi odbacuju slučajeve eksperimentalih svedoka koji tvrde da je bilo ispiranja mozga.“[50]

Anti sektovski pokret[uredi | uredi izvor]

Godine 1970. Anti-sektovski pokret je primenio ispiranje mozga da bi objasnio iznenadne konverzije u nove religijske grupe i ostale grupe koje su smatrali sektama.[51][52][53] News media reports tended to support the brainwashing view[54] kao i društveni naučnici, koji su podržavali Anti sektovski pokret. Uglavnom su to bili psholozi, koji su osmislili revidirane koncepte ispiranja mozga.[52] Dok su neki naučnici podržavali koncept, sociolozi su uglavnom bili skeptični i smatrali su da ne može da objasni iznenadnu konverziju u nove religijske grupe.[55]

Filip Zimbardo je definisao ispiranje mozga, proces u kome individualna ili kolektivna slobodna volja delovanja je kompromitovana, od strane delatnika ili agencija koje modifikuju ili remete percepciju, motivaciju, afekat, bihevioralno ponašanje[56] i nalagao je da je čovek podložan takvom dejstvu..[57] Još jedan pristalica, Džim Mari Abrigal je kritikovao forenzičkog antropologa Dika Antonia da koristi pseudonaučne pristupe, bez dokaza da su čovekova viđenja sveta promenjena upotrebom prisilnih tehnika. Suprotno konceptu, strah su koristili Anti sektovski pokreti da bi racionalizovali svoj progon manjinskih religijskih grupa.[58]

Džejms Ričardson je mislio da ako nove religijske grupe imaju pristup snažnim tehnikama za ispiranje mozga očekivalo bi se da imaju velike stope rasta, većina ima malo uspeha u regurtovanju. Mnogi su članovi kratko vreme, ponovni trenign članova ima malo uspeha.[59] Zbog ovih i drugih razloga sociolozi religije uključujući Davida Brolija, Ansona Šupea smatraju da je ideja da sekte ispiraju mozgove američke mladosti neosnovana."[60] Tomas Robins, Masimo Introvinge, Lorne Davson, Gordon Melton, Mark Galanter, Saul Levin, i drugi koji proučavaju nove religijske grupe smatraju da ne postoji precizno naučno zasnovan koncept kontrole uma, koji bi podržavao argument Anti sektovskog pokreta.[61]

Bendžamin Zablocki je rekao da je očigledno da se ispiranje mozga dešava, ali to je proces koji se ne može direktno posmatrati.[62] Sociloško pitanje je, da li se ispiranje mozga dovoljno često dešava da bi se smatrao kao bitan sociološki problem.[63]Zablocki kaže da Ričardson ne razume ispiranje mozga, smatrajući ga kao proces regrutacije, umesto proces obuke.[64] Zablocki dodaje da se broj bivših vođa i članova novih religijskih grupa koji su priznali ispiranje mozga u intervjuima previše je velik, da se smatra kao bilo šta drugo osim pravi fenomen.[65] On kaže da dva glavna naučna časopisa nisu ni pisali o tome, a da radova srodnih ovoj oblasti ima na stotine.[66]On kaže da je koncept nepošteno stavljen na crnu listu.[6][63][66][67]

Ajlin Barker je kritikovala koncept kontrole uma jer je postojao da bi opravdao skupe intervencije kao što su deprogramiranje ili egzit tretmane.[68] Kritikovala je i profesionalce psihološke struke, kao Singerovu zato što su radili na sudskim slučavevima kao stručni svedoci.[69]Njena knjiga iz 1984. „Pravljenje munija“- ispiranje mozga ili izbor,[70] opisuje proces konverzije u Unifikacionu, crkvu najpozantiju grupu koja je koristila ispiranje mozga.[71][72] Proučavala je 7 godina članove Unifikacione crkve. Ispitivala je članove, bišve članove, ne-pripadnike, porodicu, prijatelje. Bila je u radionicama i zgradama.[68]Odbacuje koncept ispiranja mozga jer se ne podudara sa onim što je ona uočila u svom proučavanju.[73][74][75][76]

Američko udruženje psihologa, njihovo mišljenje o ispiranju mozga[uredi | uredi izvor]

Američko udruženje psihologa je 1983. pitalo Singerovu da predvodi jedinicu koja će prouzačvati obmanu, indirektne tehnike ubeđivanja i kontrole, da ispitaju da li su ispiranje mozga ili prisilno ubeđivanje imali ulogu u regutaciji od strane novih religijskih grupa.[77]Došli su do sledećeg zaključka:[78]

Sekte i grupni treninzi za povećanje samosvesti su proizveli značajnu kontroverzu, zbog njihove široke upotrebe obmane, indirektnih tehnika za ubeđivanje i kontrolu. Ove tehnike mogu da ugroze slobodnu volju individue, njihova upotreba je prouzrokovala ozbiljnu štetu u životima hiljade ljudi i njihovih porodica. Ovaj izveštaj analizira literaturu za ovu temu, predlaže novi način konceptualizacije tehnike za uticanje na ljude, istražuje posledice obmane (indirektnih tehnika ubeđivanja i kontrole, pravi predloge koji se odnose na probleme navedene u izveštaju.

  1. maja 1987. godine AAP-ov, Upravni odbor za društvenu i etičku odgovornost odbacio je izveštaj jer mu nedostaje naučna rigoroznost, kritički pristup, neophodan za radove AAP-a, i zaključili su nakon mnogo razmišljanja da nemaju dovoljno informacija da bi zauzeli konkretan stav, po ovom pitanju.[79]

Trgovina ljudima[uredi | uredi izvor]

Katlin Beri su-osnivač nevladine organizacije UN, koalicije protiv trgovine ženama,[80][81] u svojoj knjizi “Žensko seksualno ropstvo” je izazvala veliku pažnju na trgovinu ljudima.[82] U svojoj knjizi iz 1986. godine “Zloupotreba žena”, činjenice zamenjuju mitove. Luis Okun je rekao: “Katlin Beri u svoj knjizi pokazuje da primorana ženska prostitucija uključuje prisilnu kontrolu, slično reformi misli”.”[83]

U svojoj knjizi iz 1996. godine “Bacanje kamena: prostiticija i oslobođenje u Aziji i u SAD“ Rita Nakašima Brok i Suzan Bruks Tislvajt navode da su metode koje makroi koriste da bi kontrolisali svoje žrtve, slične tehnikama ispiranja mozga koju koriste teroriste i paranoične sekte.[84]

Neke tehnike koje koriste trgovci ljudima su osećanje ljubavi i brige za dobrobit žrtve, pre nego što je počinju pratiti i manipulisati, kontrolisati čitav život žrtve, veze, okruženje, pristup informacijama, obećanja dobrog zaposlenja ili pokvarenih brakova, zelenašenje, kidnapovanje,[85] izazivanje zavisnosti od droge, taktike zastrašivanja kao što su prijavljivanje za kršenje zakona, deportacija, nanošenje povreda porodici ili prijateljima.[86][87] Fizičko zarobljeništvo, sramota, stokholmski sindrom, traumatsko vezivanje, strah od hapšenja mogu da doprinesu žrtvinoj nemogućnosti da potraži pomoć.[88]

Druge oblasti istraživanja[uredi | uredi izvor]

Ruski istoričar Danijel Romanovski koji je intervjuisao preživele i svedoke nacističkog ispiranja mozga je 70-tih godina izveštavao o onome što je on nazvao nacističko ispiranje mozga beloruskog naroda koji su vršili nemački okupatori tokom Drugog svetskog rata, koje je uključivalo masovnu propagandu u školama i intenzivnu reedukaciju. Romanovski je zabeležio da su ljudi veoma uskoro usvojili nacističko gledište, da su Jevreji inferiorna rasa povazana sa Sovjetskom vladom, stanovišta koja nisu bila toliko česta pre nacističke okupacije.[89][90][91][92][93][94]

Džust Merlo, danski psihijatar je bio rani proponent koncepta ispiranja mozga (menticid je neologizam koji je on smislio i označava uništavanje uma). On je bio pod uticajem svog iskustva Nemačke okupacije, rada sa svojom vladom, radom Američke vojske u ispitivanju nacističkih ratnih zločina. Kasnije se preselio u SAD i predavao na Univerzitetu Kolubmija.[95] U svojoj bestseler knjizi “Silovanje uma”, objavljenom 1956. godine zaključuje: “Moderne tehnike ispiranja mozga i menticida, tih perverzija psihologije, mogu bilo kog čoveka da savladaju i nateraju da se preda. Mnoge žrtve kontrole misli, ispiranja mozga, menticida o kome smo razgovarali su jaki muškarci, čiji su umovi i volja slomljeni i degradirani. Ali, iako totalitaristi koriste svoje znanje uma za užasne svrhe, naše demokratsko društvo može i mora da koristi svoje znanje kako bi pomoglo čoveku, zaštitilo njegovu slobodu, da mu pomogne da razume samog sebe.”[96]

Naučnici su rekli da moderne korporacije koriste ispiranje mozga da bi napravili radnu snagu sa zajedničkim vrednostima i kulturom.[97] Kritičari su vezivali korporativno ispiranje mozga sa globalizacijom, trvrdeći da korporacije pokušavaju da proizvedu svetsku monokulturološku mrežu prozvođača, kupaca i menadžera.[98] Moderni obrazovni sistemi su bili takođe kritikovani i od levice i od desnice, da doprinose korporativnom ispiranju mozga. U svojoj knjizi “Demokratija, doba korporativne kolonizacije” iz 1992 godine Stelni A Ditz kaže da moderni programi samosvesti i samounapređivanja daju korporacijma još korisnije alate da kontrolišu umove zaposlenih u odnosu na tradicionalno ispiranje mozga.[99]

U svoj knjizi iz 2000-e “Uništavanje sveta da bi ga spasili”: Aum Šinrikijo, apokaliptično nasilje, novi globalni teorizam, Robert Lifton je primenio svoje originalne ideje o reformi uma na Aum Šinrikio i na globalnom ratu protiv terorizma, zaključujući da u ovom kontekstu reforma misli je moguća bez nasilja ili fizičke prinude. On je i ukazao da zapadne vlade u borbi protiv terorizma koriste neke tehnike kontrole uma, fraze koje zaustavljaju blokiraju kritičko razmišljanje.[100]

U svoj knjizi iz 2004. godine ispiranje mozga “Nauka kontrole mišljenja”, neurolog i psiholog Katlin Tejlor je pregledala istoriju teorija ispiranja mozga, kao i poznate incidente. Ona navodi da ljudi pod njihovim uticajem imaju više rigidne neurološke mreže i to može da učini težim ponovno razmišljanje o situacijama, ili da se propoznaju te mreže.[101] Kritičari su hvalili njenu knjigu zbog jasne prezentacije, dok su je neki kritikovali da je previše pojednostavljena.[102][103][104][105]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Encyclopaedic Dictionary of Religion, Volume 2, Gyan Publishing House, 2005
  2. ^ Campbell's Psychiatric Dictionary, Robert Jean Campbell, Oxford University Press. USA. (2004). pp. 403.
  3. ^ The Dictionary of Psychology, Raymond J. Corsini. . Psychology Press. 2002. pp. 127. 
  4. ^ Kowal, Dennis M. (2000). „Brainwashing”. Encyclopedia of psychology, Vol. 1. American Psychological Association. str. 463—464. ISBN 1-55798-650-9. doi:10.1037/10516-173. 
  5. ^ Wright, Stuart (decembar 1997). „Media Coverage of Unconventional Religion: Any "Good News" for Minority Faiths?”. Review of Religious Research. 39 (2): 101—115. JSTOR 3512176. doi:10.2307/3512176. 
  6. ^ a b Melton, J. Gordon (10. 12. 1999). „Brainwashing and the Cults: The Rise and Fall of a Theory”. CESNUR: Center for Studies on New Religions. Pristupljeno 5. 9. 2009. „Since the late 1980s, though a significant public belief in cult-brainwashing remains, the academic community-including scholars from psychology, sociology, and religious studies-have shared an almost unanimous consensus that the coercive persuasion/brainwashing thesis proposed by Margaret Singer and her colleagues in the 1980s is without scientific merit.” 
  7. ^ Usarski, Frank (2012). Cresswell, Jamie; Wilson, Bryan, ur. New Religious Movements: Challenge and Response (na jeziku: engleski). Routledge. str. 238. ISBN 9781134636969. „...there has been until now a lack of any convincing scientific evidence which can be applied in a generalised form to show that involvement in a New Religious Movement has any destructive consequences for the psyche of the individual concerned... The fact that, in all the ensuing years, no one has succeeded in verifying beyond reasonable doubt any of these claims, has however, never been regarded as a reason to exonerate the groups in any way... Thus, up to the time of writing, there has not been one single successful, legal conviction of the Scientology Church, even though this group has come to be regarded as the most dangerous of the new religious organisations... The fact that even long-term investigations have as yet failed to produce the desired results continues to be ignored.” 
  8. ^ „Word dictionary - 洗腦 - MDBG English to Chinese dictionary”. mdbg.net. 
  9. ^ Taylor 2006, str. 5.
  10. ^ Note: xīn can mean "heart", "mind" or "centre" depending on context. For example, xīn zàng bìng means Cardiovascular disease, but xīn lǐ yī shēng means psychologist, and shì zhōng xīn means Central business district.
  11. ^ Marks 1979.
  12. ^ Browning, Michael (2003). „Was Kidnapped Utah Teen Brainwashed?”. Palm Beach Post. Palm Beach. ISSN 1528-5758. „During the Korean War, captured American soldiers were subjected to prolonged interrogations and harangues by their captors, who often worked in relays and used the "good-cop, bad-cop" approach, alternating a brutal interrogator with a gentle one. It was all part of "Xi Nao," washing the brain. The Chinese and Koreans were making valiant attempts to convert the captives to the communist way of thought.” 
  13. ^ Ford 1990.
  14. ^ Ford 1997.
  15. ^ New York Times: "Red Germ Charges Cite 2 U.S. Marines," 23 February 1954, accessed 16 February 2012.
  16. ^ Endicott & Hagerman 1998.
  17. ^ New York Times: "Clark Denounces Germ War Charges", 24 February 1953, accessed 16 February 2012.
  18. ^ A. L. Wilkes (1998). Knowledge in Minds: Individual and Collective Processes in Cognition. Psychology Press. str. 323. ISBN 978-0-86377-439-3. 
  19. ^ Lifton, Robert J. (april 1954). „Home by Ship: Reaction Patterns of American Prisoners of War Repatriated from North Korea”. American Journal of Psychiatry. 110 (10): 732—739. PMID 13138750. doi:10.1176/ajp.110.10.732. Pristupljeno 30. 3. 2008. 
  20. ^ U.S Department of the Army (15. 5. 1956). Communist Interrogation, Indoctrination, and Exploitation of Prisoners of War. (Pamphlet number 30-101 izd.). U.S Gov't Printing Office. str. 17& 51. 
  21. ^ Communist Interrogation, Indoctrination, and Exploitation of Prisoners of War 1956, str. 51
  22. ^ Psychiatry & Public Affairs, Leo H. Bartemeier, Aldine Transaction, Aug 1. 2011. str. 246.
  23. ^ Encyclopedia of New Religious Movements, Peter Clarke, Reader in Modern History and Fellow Peter Clarke, Routledge, Mar 1. 2004. str. 76.
  24. ^ The Return of Christian Humanism: Chesterton, Eliot, Tolkien, and the Romance of History, Lee Oser. . University of Missouri Press. 2007. pp. 62. 
  25. ^ J.R.R. Tolkien Encyclopedia: Scholarship and Critical Assessment, Michael D. C. Drout editor, Taylor & Francis. (2007). pp. 251.
  26. ^ Gary K. Wolfe and Carol T. Williams, “The Majesty of Kindness: The Dialectic of Cordwainer Smith”, Voices for the Future: Essays on Major Science Fiction Writers, Volume 3, Thomas D. Clareson editor. . Popular Press. 1983. pp. 53–72. 
  27. ^ Screen Enemies of the American Way: Political Paranoia About Nazis, Communists, Saboteurs, Terrorists and Body Snatching Aliens in Film and Television, Fraser A. Sherman, McFarland, 13 December 2010.
  28. ^ Seed, David (2004). Brainwashing: A Study in Cold War Demonology. Kent State University Press. str. 51. ISBN 978-0-87338-813-9. 
  29. ^ Steven a.k.a. Superant. „Mind Control Movies and TV”. listal.com. Arhivirano iz originala 12. 03. 2016. g. Pristupljeno 12. 3. 2016. 
  30. ^ Judicial Policy Making and the Modern State: How the Courts Reformed America's Prisons, Malcolm M. Feeley, Edward L. Rubin, Cambridge University Press. 28 March. (2000). pp. 268.
  31. ^ Asian Diaspora and East-West Modernity, Sheng-mei Ma. . Purdue University Press. 2012. pp. 129. 
  32. ^ Terry O'Brien in The Greenwood Encyclopedia of Science Fiction and Fantasy: Themes, Works, and Wonders, Volume 1, Gary Westfahl editor, Greenwood Publishing Group, 2005.
  33. ^ Per Schelde, Androids, Humanoids, and Other Science Fiction Monsters: Science and Soul in Science Fiction Films, NYU Press, 1 July. 1994. str. 169–175.
  34. ^ Anthony, Dick (1999). „Pseudoscience and Minority Religions: An Evaluation of the Brainwashing Theories of Jean-Marie”. Social Justice Research. 12 (4): 421—456. S2CID 140454555. doi:10.1023/A:1022081411463. 
  35. ^ „Chapter 3, part 4: Supreme Court Dissents Invoke the Nuremberg Code: CIA and DOD Human Subjects Research Scandals”. Advisory Committee on Human Radiation Experiments Final Report. Arhivirano iz originala 9. 11. 2004. g. Pristupljeno 24. 8.  Proverite vrednost paramet(a)ra za datum: |access-date= (pomoć) "MKUltra, began in 1950 and was motivated largely in response to alleged Soviet, Chinese, and North Korean uses of mind-control techniques on U.S. prisoners of war in Korea."
  36. ^ Marks 2005, str. 93
  37. ^ Regulating Religion: Case Studies from Around the Globe, James T. Richardson, Springer Science & Business Media, Dec 6. 2012. str. 518.
  38. ^ Minds on Trial: Great Cases in Law and Psychology, by Charles Patrick Ewing, Joseph T. McCann pp. 34–36
  39. ^ Westervelt 1998, str. 158
  40. ^ Cults in Our Midst: The Continuing Fight Against Their Hidden Menace Arhivirano 2015-02-02 na sajtu Wayback Machine, Margaret Thaler Singer, Jossey-Bass, publisher, April. Arhivirana kopija. 2003. ISBN 978-0-7879-6741-3. Arhivirano iz originala 02. 02. 2015. g. Pristupljeno 05. 06. 2018. 
  41. ^ Clarke, Peter (mart 2004). Encyclopedia of New Religious Movements. Routledge. ISBN 9781134499700. 
  42. ^ Hilts, Philip J. (9. 1. 1999). „Louis J. West, 74, Psychiatrist Who Studied Extremes, Dies”. The New York Times. Pristupljeno 31. 12. 2016. 
  43. ^ Mental Condition Defences and the Criminal Justice System: Perspectives from Law and Medicine, Ben Livings, Alan Reed, Nicola Wake, Cambridge Scholars Publishing, Feb 27, 2015, Page 98
  44. ^ Freedom & Criminal Responsibility in American Legal Thought, Thomas Andrew Green, Cambridge University Press. Oct 27. (2014). pp. 391.
  45. ^ LaFave's Criminal Law, 5th (Hornbook Series), Wayne LaFave, West Academic, Mar 18. 2010. str. 208–210.
  46. ^ Alessandro Usai “Profili penali dei condizionamenti mentali, Milano. 1996. ISBN 978-88-14-06071-7.
  47. ^ Warshak, R. A. . Divorce Poison: How to Protect Your Family from Bad-mouthing and Brainwashing. New York: Harper Collins.
  48. ^ Richardson, James T. Regulating Religion: Case Studies from Around the Globe, Kluwer Academic/Plenum Publishers 2004. 2010. ISBN 978-0-306-47887-1. str. 16.
  49. ^ a b Oldenburg, Don (2003-11-21). "Stressed to Kill: The Defense of Brainwashing; Sniper Suspect's Claim Triggers More Debate" Arhivirano 2011-05-01 na sajtu Wayback Machine, Washington Post, reproduced in Defence Brief, issue 269, published by Steven Skurka & Associates
  50. ^ [1], Times of Israel''
  51. ^ Melton, J. Gordon (10. 12. 1999). „Brainwashing and the Cults: The Rise and Fall of a Theory”. CESNUR: Center for Studies on New Religions. Приступљено 15. 6. 2009. „In the United States at the end of the 1970s, brainwashing emerged as a popular theoretical construct around which to understand what appeared to be a sudden rise of new and unfamiliar religious movements during the previous decade, especially those associated with the hippie street-people phenomenon.” 
  52. ^ а б Bromley 1998, стр. 61–62
  53. ^ Barker, Eileen: New Religious Movements: A Practical Introduction. London: Her Majesty's Stationery office, 1989.
  54. ^ Wright, Stewart A. (1997). „Media Coverage of Unconventional Religion: Any 'Good News' for Minority Faiths?”. Review of Religious Research. Review of Religious Research, Vol. 39, No. 2. 39 (2): 101—115. JSTOR 3512176. doi:10.2307/3512176. 
  55. ^ Barker, Eileen (1986). „Religious Movements: Cult and Anti-Cult Since Jonestown”. Annual Review of Sociology. 12: 329—346. doi:10.1146/annurev.so.12.080186.001553. 
  56. '^ Zimbardo, Philip G. (новембар 2002). „Mind Control: Psychological Reality or Mindless Rhetoric?”. Monitor on Psychology. Архивирано из оригинала 04. 07. 2016. г. Приступљено 2. 6. 2016. „Mind control is the process by which individual or collective freedom of choice and action is compromised by agents or agencies that modify or distort perception, motivation, affect, cognition or behavioral outcomes. It is neither magical nor mystical, but a process that involves a set of basic social psychological principles. Conformity, compliance, persuasion, dissonance, reactance, guilt and fear arousal, modeling and identification are some of the staple social influence ingredients well studied in psychological experiments and field studies. In some combinations, they create a powerful crucible of extreme mental and behavioral manipulation when synthesized with several other real-world factors, such as charismatic, authoritarian leaders, dominant ideologies, social isolation, physical debilitation, induced phobias, and extreme threats or promised rewards that are typically deceptively orchestrated, over an extended time period in settings where they are applied intensively. A body of social science evidence shows that when systematically practiced by state-sanctioned police, military or destructive cults, mind control can induce false confessions, create converts who willingly torture or kill 'invented enemies,' and engage indoctrinated members to work tirelessly, give up their money—and even their lives—for 'the cause.” 
  57. ^ Zimbardo, P. (1997). „What messages are behind today's cults?”. Monitor on Psychology: 14. Архивирано из оригинала 02. 05. 1998. г. Приступљено 05. 06. 2018. 
  58. ^ Anthony, Dick (1999). „Pseudoscience and Minority Religions: An Evaluation of the Brainwashing Theories of Jean-Marie Abgrall”. Social Justice Research. 12 (4): 421—456. S2CID 140454555. doi:10.1023/A:1022081411463. 
  59. ^ Richardson, James T. (јун 1985). „The active vs. passive convert: paradigm conflict in conversion/recruitment research”. Journal for the Scientific Study of Religion. Journal for the Scientific Study of Religion, Vol. 24, No. 2. 24 (2): 163—179. JSTOR 1386340. doi:10.2307/1386340. 
  60. ^ „Brainwashing by Religious Cults”. religioustolerance.org. Архивирано из оригинала 19. 04. 2012. г. Приступљено 05. 06. 2018. 
  61. ^ Richardson, James T. 2009. "Religion and The Law" in The Oxford Handbook of the Sociology of Religion. Peter Clarke. (ed) Oxford Handbooks Online. pp. 426
  62. ^ Allen, Charlotte (децембар 1998). „Brainwashed! Scholars of Cults Accuse Each Other of Bad Faith”. Lingua Franca. linguafranca.com. Архивирано из оригинала 3. 12. 2000. г. Приступљено 16. 6. 2014. 
  63. ^ а б Zablocki, Benjamin. (1997). „The Blacklisting of a Concept: The Strange History of the Brainwashing Conjecture in the Sociology of Religion”. Nova Religio. 1 (1): 96—121. doi:10.1525/nr.1997.1.1.96. 
  64. ^ Zablocki, Benjamin (2001). Misunderstanding Cults: Searching for Objectivity in a Controversial Field. U of Toronto Press. стр. 176. ISBN 978-0-8020-8188-9. 
  65. ^ Zablocki, Benjamin (2001). Misunderstanding Cults: Searching for Objectivity in a Controversial Field. U of Toronto Press. стр. 194—201. ISBN 978-0-8020-8188-9. 
  66. ^ а б Zablocki, Benjamin. (1998). „TReply to Bromley”. Nova Religio. 1 (2): 267—271. doi:10.1525/nr.1998.1.2.267. 
  67. ^ Phil Zuckerman. Invitation to the Sociology of Religion. Psychology Press, 24 July 2003 pp. 28.
  68. ^ а б Review, William Rusher, National Review, 19 December
  69. ^ Barker, Eileen (1995). „The Scientific Study of Religion? You Must Be Joking!”. Journal for the Scientific Study of Religion. Journal for the Scientific Study of Religion, Vol. 34, No. 3. 34 (3): 287—310. JSTOR 1386880. doi:10.2307/1386880. 
  70. ^ Eileen Barker, The Making of a Moonie: Choice or Brainwashing?, Blackwell Publishers, Oxford, United Kingdom. 1986. ISBN 978-0-631-13246-2.
  71. ^ Moon’s death marks end of an era Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. август 2019), Eileen Barker, CNN, 3 September 2012, Although Moon is likely to be remembered for all these things – mass weddings, accusations of brainwashing, political intrigue and enormous wealth – he should also be remembered as creating what was arguably one of the most comprehensive and innovative theologies embraced by a new religion of the period.
  72. ^ Hyung-Jin Kim (2. 9. 2012). „Unification Church founder Rev. Sun Myung Moon dies at 92”. USA Today. ISSN 0734-7456. Архивирано из оригинала 29. 09. 2012. г. Приступљено 2. 9. 2012. „The Rev. Sun Myung Moon was a self-proclaimed messiah who built a global business empire. He called both North Korean leaders and American presidents his friends, but spent time in prisons in both countries. His followers around the world cherished him, while his detractors accused him of brainwashing recruits and extracting money from worshippers.” 
  73. ^ „DISKUS: George D Chryssides”. Архивирано из оригинала 2006-06-18. г. New Religious Movements - Some Problems of Definition] George Chryssides, Diskus, 1997.
  74. ^ The Market for Martyrs Архивирано 2012-01-11 на сајту Wayback Machine, Laurence Iannaccone, George Mason University, 2006, "One of the most comprehensive and influential studies was The Making of a Moonie: Choice or Brainwashing? by Eileen Barker (1984). Barker could find no evidence that Moonie recruits were ever kidnapped, confined, or coerced. Participants at Moonie retreats were not deprived of sleep; the lectures were not "trance-inducing" and there was not much chanting, no drugs or alcohol, and little that could be termed "frenzy" or "ecstatic" experience. People were free to leave, and leave they did. Barker’s extensive enumerations showed that among the recruits who went so far as to attend two-day retreats (claimed to beMoonie’s most effective means of "brainwashing"), fewer than 25% joined the group for more than a week and only 5% remained full-time members one year later. And, of course, most contacts dropped out before attending a retreat. Of all those who visited a Moonie centre at least once, not one in two-hundred remained in the movement two years later. With failure rates exceeding 99,5%, it comes as no surprise that full-time Moonie membership in the U.S. never exceeded a few thousand. And this was one of the most New Religious Movements of the era!"
  75. ^ Oakes, Len "By far the best study of the conversion process is Eileen Barker’s The Making of a Moonie [...]" from Prophetic Charisma: The Psychology of Revolutionary Religious Personalities. 1997. ISBN 978-0-8156-0398-6. 
  76. ^ Storr, Anthony (1996). Feet of clay: a study of gurus. Simon and Schuster. ISBN 978-0-684-83495-5. 
  77. ^ As archived at http://www.cesnur.org/testi/DIMPAC.htm,retrieved[mrtva veza] 2008-06-23
  78. ^ American Psychological Association Board of Social and Ethical Responsibility for Psychology (BSERP) (11. 5. 1987). „Memorandum”. CESNUR: APA Memo of 1987 with Enclosures. CESNUR Center for Studies on New Religions. Pristupljeno 18. 11. 2008. „BSERP requests that Task Force members not distribute or publicize the report without indicating that the report was unacceptable to the Board.” 
  79. ^ American Psychological Association Board of Social and Ethical Responsibility for Psychology (BSERP) (11. 5. 1987). „Memorandum”. CESNUR: APA Memo of 1987 with Enclosures. CESNUR Center for Studies on New Religion. Pristupljeno 18. 11. 2008. „BSERP thanks the Task Force on Deceptive and Indirect Methods of Persuasion and Control for its service but is unable to accept the report of the Task Force. In general, the report lacks the scientific rigor and evenhanded critical approach necessary for APA imprimatur.” 
  80. ^ „A Distinctive Style Article”. Arhivirano iz originala 21. 10. 2013. g. Pristupljeno 5. 6. 2018. 
  81. ^ On the Issues Article
  82. ^ Biography at The People Speak Radio Arhivirano 2012-06-15 na sajtu Wayback Machine
  83. ^ Woman Abuse: Facts Replacing Myths, Lewis Okun. . SUNY Press. 1986. pp. 133. 
  84. ^ Casting Stones: Prostitution and Liberation in Asia and the United States, Rita Nakashima Brock, Susan Brooks Thistlethwaite. . Fortress Press. 1996. pp. 166. 
  85. ^ „"Sex Trafficking Fact Sheet - US Department of Health and Human Sciences, Administration for Children and Families” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 01. 08. 2017. g. Pristupljeno 05. 06. 2018. 
  86. ^ Alvarez, Larry and Cañas-Moreira, Jocelyn. “A Victim-Centered Approach to Sex Trafficking” November 9, 2015
  87. ^ [2] 2016 Trafficking in Persons Report, U.S. Department of State
  88. ^ [3] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. januar 2018) Terrell, Stacy L. “Sex Trafficking Victims”, Texas Tech University Health Sciences Center
  89. ^ Nazi Europe and the Final Solution, David Bankier, Israel Gutman. . Berghahn Books. 2009. pp. 282–285. 
  90. ^ Gray Zones: Ambiguity and Compromise in the Holocaust and its Aftermath, Jonathan Petropoulos, John Roth, Berghahn Books, Jul 15. (2005). pp. 209.
  91. ^ The Minsk Ghetto 1941-1943: Jewish Resistance and Soviet Internationalism, Barbara Epstein. . University of California Press. 2008. pp. 295. 
  92. ^ Bringing the Dark Past to Light: The Reception of the Holocaust in Postcommunist Europe, John-Paul Himka, Joanna Beata Michlic, University of Nebraska Press, Jul 1. 2013. str. 74, 78.
  93. ^ Interview
  94. ^ *Romanovsky, Daniel (2009), „The Soviet Person as a Bystander of the Holocaust: The case of eastern Belorussia”, Ur.: Bankier, David; Gutman, Israel, Nazi Europe and the Final Solution, Berghahn Books, str. 276, ISBN 9781845454104 
  95. ^ The Oxford Handbook of Propaganda Studies, Jonathan Auerbach, Russ Castronovo. . Oxford University Press. 2014. pp. 114. 
  96. ^ *Meerloo, Joost (1956). „The Rape of the Mind: The Psychology of Thought Control, Menticide, and Brainwashing”. World Publishing Company. 
  97. ^ Exploring Leadership: Individual, Organizational, and Societal Perspectives, Richard Bolden, Beverley Hawkins, Jonathan Gosling, Scott Taylor, Oxford University Press. 30 June. (2011). pp. 95.
  98. ^ The Rise of the Anti-corporate Movement: Corporations and the People who Hate Them, Evan Osborne, Greenwood Publishing Group. (2007). pp. 14.
  99. ^ Democracy in an Age of Corporate Colonization: Developments in Communication and the Politics of Everyday Life, Stanley Deetz, SUNY Press. 1 January. (1992). pp. 257.
  100. ^ Destroying the World to Save It: Aum Shinrikyo, Apocalyptic Violence, and the New Global Terrorism, Owl Books, 2000.
  101. ^ Szimhart, Joseph (July—August 2005). „Thoughts on thought control”. Skeptical Inquirer. Committee for the Scientific Investigation of Claims of the Paranormal. 29 (4): 56—57.  Proverite vrednost paramet(a)ra za datum: |date= (pomoć)
  102. ^ Le Fanu, James (20. 12. 2004). „Make up your mind”. The Daily Telegraph. Pristupljeno 2. 11. 2008. [mrtva veza]
  103. ^ Hawkes, Nigel (27. 11. 2004). „Brainwashing by Kathleen Taylor”. The Times. London: Times Newspapers Ltd. Pristupljeno 2. 11. 2008. 
  104. ^ Caterson, Simon (2. 5. 2007). „Hell to pay when man bites God”. The Australian. str. 4. 
  105. ^ Taylor, Kathleen Eleanor (2004). Brainwashing: The Science of Thought Control. Oxford University Press. str. 215. ISBN 978-0-19-280496-9. Pristupljeno 30. 7. 2009. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Испирање_мозга&oldid=27547715”