Istočnoafrička kampanja (Drugi svetski rat)
| Istočnoafrička kampanja | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Drugog svetskog rata | |||||||||||
.svg) Ratište: Italijanska Istočna Afrika, Britanska Somalija i Etiopija. | |||||||||||
| |||||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||||
 Britanska imperija Etiopija |
 Kraljevina Italija | ||||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||||
|
Arčibald Vejvel [a] Alan Kaningem [b] Viljem Plat [v] Hajle Selasije[g] |
Amadeo Savojski[d] | ||||||||||
| Jačina | |||||||||||
|
1940: 21.000 i 163 aviona[2][2] 1941: 6 divizija[2]1941: 4 bataljona[2] |
1940: 290.000[đ] i 325 aviona[2] 1941: 13 divizija i 82 aviona[2] | ||||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||||
| neznatni[2] | 350.000[1] | ||||||||||
Istočnoafrička kampanja u Drugom svetskom ratu obuhvata borbe između Kraljevine Italije i Britanske imperije za kontrolu nad Etiopijom i kolonijama u istočnoj Africi: Italijanskom Istočnom Afrikom, italijanskom Eritrejom i Britanskom Somalijom. Trajala je od 10. juna 1940. do 27. novembra 1941. i završena je pobedom Saveznika.[2][1]
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Ulaskom Italije u rat protiv Saveznika, 10. juna 1941, Drugi svetski rat se proširio na Afriku, Bliski istok i Sredozemno more. Fašistička Italija se našla u položaju da iskoristi brojnu nadmoćnost nad slabijim britanskim i francuskim snagama u severnoj i istočnoj Africi. Ulaskom Italije u rat, Velikoj Britaniji je bila ugrožena najkraća pomorska komunikacija sa posedima u Aziji i istočnoj Africi. Međutim, britanska strategijska uporišta - Gibraltar, Malta i Suec - ugrožavala su veze između Italije i njenih poseda u istočnoj Africi. Praktično, Italijanska Istočna Afrika bila je potpuno izolovana od metropole, a veza s Libijom i Dodekanezom ugrožena.[2]
Suprotstavljene snage[uredi | uredi izvor]
U Italijanskoj Somaliji, Eritreji i okupiranoj Etiopiji Italija je imala 2 divizije, 16 samostalnih bataljona, 10 artiljerijskih diviziona, 3 čete tenkova i druge manje jedinice, zatim kolonijalne trupe (29 brigada, 17 samostalnih bataljona, 2 artiljerijska diviziona i nešto konjičkih i drugih domorodačkih jedinica) pod komandom vicekralja Italijanske Istočne Afrike, Amadea Savoje, ukupno oko 290.000 vojnika, od kojih 199.000 domorodaca. Zbog promenljivog držanja domorodaca u kolonijalnoj službi, ovaj broj se brzo i osetno menjao. Italijansko vazduhoplovstvo u istočnoj Africi imalo je 325 aviona, a pomorske snage u obalskim vodama sastojale su se od 7 razarača, 8 podmornica, 6 eskortnih brodova i 5 torpednih čamaca.[2]
Britanske snage bila su male i rasturene: u Sudanu 3 bataljona i sudanske odbrambene snage, ukupno 9.000 vojnika; u Keniji 2 istočnoafričke i 1 južnoafričku brigadu, ukupno 8.000 vojnika; u Britanskoj Somaliji 1 afrički bataljon i 5 četa kamilara, ukupno oko 1.500 vojnika. Na drugoj strani Bab al-Mandaba, u Adenu, nalazilo se 2.500 britanskih vojnika. Od avijacije u svim tim oblastima Britanci su imali 163 aviona zastarelih tipova, u Rodeziji jednu eskadrilu, a u Keniji jedno odeljenje.[2]
Operacije u Istočnoj Africi[uredi | uredi izvor]
Italijanska ofanziva (juli-avgust 1940)[uredi | uredi izvor]
U Etiopiji se posle drugog italijansko-abisinskog rata (1935-1936) razvio gerilski rat protiv italijanskih okupatora, koji je trajao godinama. To je bio jedan od razloga što su Italijani u Italijanskoj Istočnoj Africi držali velike snage. Ulazak u rat pružio je priliku italijanskoj armiji da iskoristi slabosti Britanaca u istočnoj Africi. Glavni komandant italijanskih snaga, Amadeo Savoja, odlučio je da zauzme britanska granična uporišta u Sudanu i Keniji. Sa znatno nadmoćnijim snagama Italijani su od 4-14. jula zauzeli u Sudanu Kasalu, Galabat, Kurmuk i Kejsan; tim akcijama zaposeli su sva granična uporišta na sudansko-etiopskoj granici. Od 15. do 19. jula zauzeli su i sva britanska uporišta na etiopsko-kenijskoj granici. Međutim, nisu nastavili napredovanje ni ka dolini Nila, ni ka središtu Kenije; zadovoljili su se zauzimanjem baza kojima su se Britanci koristili za pomoć etiopskim ustanicima. Time su ih istovremeno lišili osnovice za eventualno nastupanje u Etiopiju.[2]
Da bi proterao Britance iz Britanske Somalije, italijanski glavni komandant odlučio se da je zauzme. Računao je da će time privući Francuze u Francuskoj Somaliji, koji su posle sloma Francuske ostali verni višijevskoj vladi. Tako bi se čitava istočna Afrika našla pod italijanskom kontrolom. Posle kraćih priprema Italijani su 3. avgusta, iz etiopskih oblasti Ogaden i Harar, prešli u Britansku Somaliju u tri kolone, ukupne jačine 35.000 vojnika, da što pre zauzmu njene jedine dve luke - Zejlu i Berberu. Britanci su u Somaliji imali svega 5 pešadijskih bataljona i odred kamilara, koji se nisu mogli odupreti mnogo nadmoćnijim italijanskim snagama. Štiteći povlačenje preko luke Berbera, Britanci su pružili otpor samo u srednjem delu Somalije, koju su njihovi poslednji delovi napustili 16. avgusta i prebacili se u Aden. Posle okupacije ovog britanskog poseda, Italijani su u istočnoj Africi ostali pasivni do kraja godine.[2]
Britanska ofanziva (januar-jul 1941)[uredi | uredi izvor]
Posle osvajanja Britanske Somalije, u avgustu 1940, italijanske snage u istočnoj Africi nisu preduzimale nikakva ofanzivna dejstva, iako Britanci u Sudanu i Keniji tada nisu imali jače snage. Međutim, u drugoj polovini decembra 1940. radikalno se popravio položaj Britanaca na afričkom ratištu: britanske snage u Egiptu su odbacile italijansku armiju preko egipatsko-libijske granice, što je presudno uticalo da se izmeni dotadašnja britanska defanzivna strategija u istočnoj Africi. Britanski komandant Bliskog istoka, general Vejvel, doneo je odluku da se preduzme ofanziva strategijskih razmera - za potpuno zauzimanje Italijanske Istočne Afrike.[2]
U međuvremenu su iz Indije i sa severnoafričkog fronta prebačene u Sudan 2 indijske divizije. Iz južne Afrike u Keniju su stizale nove jedinice. Do početka ofanzive sve imperijalne snage prikupljene su u dve osnovne grupe: severna u Sudanu, pod komandom generala Viljema Pleta (engl. William Platt), i južna u Keniji, pod komandom generala Alana Keningema (engl. Alan Cunningham). Sudansku grupu sačinjavale su indijska 4. i 5. pešadijska divizija, 7. brigada, anglo-sudanska 1. pešadijska divizija i brzi odred Gazele (engl. Gazelle Force). Ove jedinice su orijentisane prema Eritreji i severozapadnom delu Etiopije.
Napomene[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
