Istočno kinesko more

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Istočno kinesko more

Istočno kinesko more je deo Tihog okeana, i ima površinu od 1.249.000 km². U Kini ga zovu Istočno more, a u Koreji Južno more, mada se to ime češće koristi samo za deo južno od Koreje.

Nalazi se između ostrva Kjušu i Rjukju na istoku, Tajvana na jugu, te Kine na zapadu. Sa Južnim kineskim morem je povezano preko Tajvanskog prolaza, sa Japanskim morem preko Korejskog prolaza, a na severu dolazi u dodir sa Žutim morem. Zemlje koje izlaze na njega su Tajvan, Japan, Kina i Južna Koreja. Najveća reka koja izlazi na njega je Jangcekjang.

Većina Istočnog kineskog mora je plitka, sa skoro tri četvrtine dubine manje od 200 m (660 ft), a prosečna dubina mu je 350 m (1.150 ft), dok je maksimalna dubina, dostignuta u koritu Okinave, 2.716 m (8.911 ft).[1]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Istočno kinesko more je rukavac Tihog okeana i pokriva površinu od otprilike 770.000 km2 (300.000 sq mi).[2] Na istoku je omeđeno sa Kjušu i japanskim Rjuku ostrvima, na jugu Južnim kineskim morem, a na zapadu azijskim kontinentom. Povezuje se sa Japanskim morem preko Korejskog moreuza; otvara se na severu do Žutog mora.

Nomenklatura[uredi | uredi izvor]

Ovo more se na kineskom zove Istočno more (東海; Dōng Hǎi) i jedno je od Četiri mora kineske književnosti. Postoje još tri mora, po jedno za svaki od četiri kardinalna pravca.[3]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Lov na kitove[uredi | uredi izvor]

Američki kitolovci krstarili su u potrazi za pravim kitovima u ovom moru između 1849. i 1892. godine.[4]

EEZ sporovi[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Sporovi o EEZ Istočnog kineskog mora

Postoje sporovi između Kine (NR Kine), Japana, Tajvana i Južne Koreje oko obima njihovih ekskluzivnih ekonomskih zona (EEZ).[5]

Spor između NR Kine i Japana tiče se različite primene Konvencije Ujedinjenih nacija o pravu mora (UNCLOS) iz 1982. godine, koju su obe zemlje ratifikovale.[6] Kina i Japan polažu pravo na EEZ od 200 nautičkih milja, ali širina Istočnog kineskog mora iznosi samo 360 nautičkih milja.[7] Kina je predložila primenu UNCLOS-a, s obzirom na prirodno produženje njenog epikontinentalnog pojasa, zalažući se da se EEZ proteže sve do korita Okinave.[8][9] Njeno Ministarstvo spoljnih poslova je saopštilo da se „prirodno produženje epikontinentalnog pojasa Kine u Istočnom kineskom moru proteže do korita Okinave i preko 200 nautičkih milja od polaznih linija od kojih se meri širina teritorijalnog mora Kine“,[8] koji je primenljiv na relevantne odredbe UNCLOS-a koje podržavaju kinesko pravo na prirodni prag.[8][9] Kina je 2012. podnela UN-u podnesak prema UNCLOS-u u vezi sa spoljnim granicama epikontinentalnog pojasa.[10] Međutim, Japan tvrdi da je deo ove teritorije oko 40.000 kvadratnih kilometara njihova sopstvena EEZ jer se nalazi u krugu od 200 nautičkih milja (370 km) od njegove obale, i stoga je predložio podelu EEZ na srednjoj liniji.[7][11]

Pogled na Istočno kinesko more iz Jelioua, Tajvan

Godine 1995, Narodna Republika Kina (NRK) otkrila je podmorsko polje prirodnog gasa u Istočnom kineskom moru, odnosno gasno polje Čunsjao,[12] koje se nalazi unutar kineske EEZ, dok Japan veruje da je povezano sa drugim mogućim rezervama izvan srednje linije.[13] Japan se usprotivio razvoju resursa prirodnog gasa NRK u Istočnom kineskom moru u blizini oblasti gde se preklapaju ekskluzivne ekonomske zone (EEZ) dve zemlje. Konkretan sporni razvoj događaja je bušenje NRK-a u gasnom polju Čunsjao, koje se nalazi u nespornim oblastima na kineskoj strani, tri ili četiri milje (6 km) zapadno od srednje linije koju je predložio Japan. Japan tvrdi da iako su bušotine na gasnom polju Čunsjao na strani NR Kine od srednje linije koju Tokio smatra morskom granicom dve strane, one mogu da dođu do polja koje se proteže ispod zemlje u spornoj oblasti.[14] Japan stoga traži udeo u resursima prirodnog gasa. Procenjuje se da gasna polja u oblasti Sihu Sag u Istočnom kineskom moru (Canksjue, Baojunting, Čunsjao, Duanćao, Vujunting i Tjenvajtjen) sadrže dokazane rezerve od 364 BCF prirodnog gasa.[15] Komercijalne operacije su počele 2006. U junu 2008. obe strane su se složile da zajednički razviju gasna polja Čunsjao,[14] ali nikada nisu uspele da se dogovore o tome kako da sprovedu plan.[16]

Runde sporova oko vlasništva ostrva u Istočnom kineskom moru izazvale su zvanične i civilne proteste između Kine i Japana.[17]

Mornarica Narodne Republike Kine (NRK)[uredi | uredi izvor]

U svojoj sferi pomorskih operacija duž svog priobalja (u Istočnom i Južnom kineskom moru), Kina danas poseduje više pomorskih brodova od brodova Američke mornarice.[18] Američki predsednici Barak Obama i Donald Tramp dali su prioritet američkim pomorskim operacijama, pod Indo-pacifičkom komandom SAD, da prošire svoju sferu uticaja u Tihom okeanu, da se suprotstave rastućoj snazi Kine i da budu spremni za sve nepredviđene izazove u budućnost.[19]

Istočno kinesko more u astronomiji[uredi | uredi izvor]

Moguće je da je Istočno kinesko more (Donghaj na kineskom) predstavljeno zvezdom Eta Serpentis u asterizmu Levi zid, ograđeno okruženje Nebeskog tržišta (pogledajte kinesko sazvežđe).[20]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ LaFond, Eugene C. „East China Sea sea, Pacific Ocean”. 
  2. ^ „中华人民共和国版图” (na jeziku: kineski). Pristupljeno 8. 10. 2022. 
  3. ^ Chang, Chun-shu (2007). The Rise of the Chinese Empire: Nation, State, and Imperialism in Early China, ca. 1600 B.C. – A.D. 8Slobodan pristup ograničen dužinom probne verzije, inače neophodna pretplata. University of Michigan Press. str. 263–264. ISBN 978-0-472-11533-4. 
  4. ^ Ocmulgee, of Holmes Hole, 10 Feb – 27 March 1849, Old Dartmouth Historical Society (ODHS); Covington, of Warren, 26 Feb – 21 March 1854, Nicholson Whaling Collection (NWC); Florida, of Fairhaven, 15 Mar – 7 April 1860, in Old Whaling Family (Williams, 1964); John and Winthrop, of San Francisco, 22 Feb – 31 March 1890, ODHS; Cape Horn Pigeon, of New Bedford, 18 Feb – 14 April 1892, Kendall Whaling Museum (KWM).
  5. ^ Manicom, J. (2014). Bridging Troubled Waters: China, Japan, and Maritime Order in the East China Sea. Bridging Troubled Waters. Georgetown University Press. ISBN 978-1-62616-035-4. Pristupljeno 2022-07-27. 
  6. ^ Koo, Min Gyo (2009). Island Disputes and Maritime Regime Building in East AsiaSlobodan pristup ograničen dužinom probne verzije, inače neophodna pretplata. Springer. str. 182–183. ISBN 9781441962232. 
  7. ^ a b „Senkaku/Diaoyutai Islands”. Globalsecurity.org. 
  8. ^ a b v Wang, Yuanyuan (2012). „China to submit outer limits of continental shelf in East China Sea to UN”. Xinhua. Arhivirano iz originala 5. 11. 2012. g. 
  9. ^ a b Guo, Rongxing (2006). Territorial disputes and resource management: A global handbook. New York: Nova Science Pub Inc. str. 104. ISBN 9781600214455. 
  10. ^ Yu, Runze (2012). „China reports to UN outer limits of continental shelf in E. China Sea”. SINA English. Arhivirano iz originala 14. 11. 2013. g. 
  11. ^ „Diplomatic Bluebook 2006” (PDF). Ministry of Foreign Affairs of Japan. str. 43. Arhivirano iz originala (PDF) 18. 3. 2013. g. 
  12. ^ Kim, Sun Pyo (2004). Maritime delimitation and interim arrangements in North East AsiaSlobodan pristup ograničen dužinom probne verzije, inače neophodna pretplata. The Hague: M. Nijhoff. str. 285. ISBN 9789004136694. 
  13. ^ Bush, Richard C. (2010). The perils of proximity: China-Japan security relationsSlobodan pristup ograničen dužinom probne verzije, inače neophodna pretplata. Washington, D.C.: Brookings Institution Press. str. 76. ISBN 9780815704744. 
  14. ^ a b Fackler, Martin (19. 6. 2008). „China and Japan in Deal Over Contested Gas Fields”. The New York Times. 
  15. ^ „EIA Country Analysis Briefs, East China Sea”. eia.gov. Energy Information Administration. mart 2008. Arhivirano iz originala 20. 9. 2012. g. 
  16. ^ Lavelle, Marianne; Smith, Jeff (26. 10. 2012). „Why Are China and Japan Sparring Over Eight Tiny, Uninhabited Islands?”. nationalgeographic.com. National Geographic Society. 
  17. ^ „Chinese, Japanese Stage Protests Over East China Sea Islands”. voanews.com. Voice of America. Arhivirano iz originala 15. 4. 2012. g. Pristupljeno 21. 10. 2010. 
  18. ^ Mizokami, Kyle (20. 5. 2019). „China Now Has More Warships Than the U.S.” (na jeziku: engleski). Popular Mechanics. Pristupljeno 26. 6. 2019. 
  19. ^ Ryan, Browne (30. 5. 2018). „US rebrands Pacific command amid tensions with China”. CNN. Pristupljeno 30. 5. 2018. 
  20. ^ 天文教育資訊網 [Activities of Exhibition and Education in Astronomy]. aeea.nmns.edu.tw (na jeziku: kineski). Activities of Exhibition and Education in Astronomy. 23. 6. 2006. Arhivirano iz originala 15. 05. 2021. g. Pristupljeno 19. 10. 2012. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Istočno kinesko more na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Источно_кинеско_море&oldid=27551284”